ANS

Gisteravond maakte RTL nieuws het volledige overzicht openbaar van alle declaraties van bestuurders van Nederlandse universiteiten. Wat direct opviel was dat de Radboud Universiteit zich als enige universiteit verzet tegen het openbaar maken van alle declaratiebronnetjes. Maandag werd onder andere bekend dat iemand van het CvB een stoel van maar liefst 3000 euro had gedeclareerd. Transparantie Het is op zijn zachtst gezegd een beetje vreemd dat de RU als enige Nederlandse Universiteit niet al haar declaratiebronnetje openbaar wil maken. Martijn Gerritsen, woordvoerder van de RU, vindt niet dat er sprake is van een gebrek aan transparantie bij de RU: 'We zijn geen openbare universiteit, maar een bijzondere instelling. In principe hadden we dus niet eens inzage van RTL in de bonnetjes hoeven te geven.' Bovendien benadrukt Gerritsen dat de RU volledig aan het onderzoek van RTL heeft meegewerkt en dat RTL wel alle declaratiebronnetjes heeft mogen inzien. Toch vermeldt RTL op hun site dat 'De Radboud Universiteit zich als enige universiteit verzet tegen het openbaar maken van de bonnetjes.'  Hoe moeten we dit 'verzet' interpreteren? Volgens Gerritsen heeft het RTL om toestemming gevraagd om alle bonnetjes los te publiceren. 'Daarvan hebben we toen gezegd: "dat willen we niet".' Bij het inleveren van de bonnetjes had de RU een brief meegestuurd, waarin stond dat de bonnetjes vertrouwelijk waren en verwacht werd dat er vertrouwelijk mee zou worden omgaan. Gerritsen ontkent dat deze brief juridische kracht zou hebben. Volgens hem is het dus niet zo dat RTL de brief niet publiceert omdat de RU anders juridische stappen zou ondernemen. Juridische stappen Bart van de Berg, die bij RTL meewerkte aan het onderzoek naar declaraties van bestuurders op universiteiten, vindt het ook opmerkelijk dat de RU als enige universiteit de bonnetjes niet openbaar wil maken. De universiteit is dat niet verplicht te doen op basis van Wet Openbaar Bestuur, omdat het een bijzondere instelling is, maar andere private universiteiten zoals de universiteit van Tilburg en de Vrije Universiteit hebben dit wel gedaan.' Volgens Van de Berg heeft de RU geen motivatie gegeven voor het niet volledig openbaar maken van alle bonnetjes. Wel wil hij nog kwijt dat er onder de bonnetjes ook een aantal businessclassvluchten, een reisjes naar Berlijn en een managementopleiding voor een medewerker die kort daarna wegging bij de RU, staan gedeclareerd. Verder is het volgens hem nu aan de RU om volledige inzage te geven van de declaraties. Zover Van de Berg weet, heeft de RU nog niet met juridische stappen gedreigd. 'We zijn nog in gesprek met de woordvoerder van de RU.' Zolang de RU geen toestemming geeft, zal RTL volgens hem verder dus niks meer publiceren. Waarom wil de RU de bonnetjes niet openbaar maken? 'We vinden dat we op deze manier genoeg openheid hebben gegeven van zaken, bovendien waren niet alle bonnetjes geanonimiseerd.' meldt Gerritsen. ANS krijgt van Gerritsen in ieder geval geen inzage in de brief waarin de voorwaarden voor openbaarmaking staan, die werd meegestuurd met de bonnetjes. Dat ANS hier geen inzage in mag krijgen suggereert toch dat er meer in staat dan een vriendelijk verzoek vertrouwelijk met de gegevens om te gaan. Gebroken beloftes Begin dit jaar vertrouwde rector magnificus Theo Engelen ANS nog toe dat hij de transparantienaar studenten toe belangrijk vindt en dat hij 'zal zorgen dat dit beter wordt.' Blijkbaar geldt dit voornemen niet als dat even niet uitkomt. Update: woensdag 17 juni, 12:35 Inmiddels heeft de RU toegezegd alle bonnetjes toch openbaar te zullen maken.

 

Ons aller Halbe neemt het er maar van. De staatssecretaris declareerde tot nu toe ruim tien langstudeerdersboetes aan onkosten bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. In totaal leverde Zijlstra 32.197,29 euro aan bonnetjes in en wat blijkt: ook Halbe zwicht voor de grote gele M langs de snelweg. Bij Zijlstra's facturen, die waren opgevraagd door RTL Nieuws, zitten meerdere bonnetjes van McDonalds waaruit blijkt dat Halbes dienstauto meermalen de McDrive aandeed. Of hij liefhebber is van de Big Mac, Quarter Pounder of de 'oerhollandse' McKroket, weten we niet, want de bestellingen op de bonnetjes zijn keurig getipp-ext en niet te zien. De voorliefde voor de Amerikaanse fastfoodketen was overigens niet het enige opvallende aan Zijlstra's declaraties. Voor de herinrichting van zijn werkkamer schafte de staatssecretaris een TV-trolley aan. Dat kostte 835 euro, ruim drie maanden stufi. Helaas voldeed deze hoogst nodige TV-trolley niet aan de kleurwensen van Halbe. Safierblauw is namelijk geen blauw. Grijsblauw wel en de TV-trolley moest dan ook worden overgespoten in deze kleur. Kosten: 458 euro, maar dan heb je wel een prachtige, grijsblauwe TV-trolley met onderblad én bijbehorende zachte zwenkwieltjes. Elke goede bestuurder onderhoudt zijn netwerk natuurlijk met dito contacten. Visitekaartjes zijn daarom een must, dat begrijpen wij maar al te best. Dat dit de belastingbetaler tot nu toe ruim driekwart jaar aan collegegeld (1200 euro) moet kosten, snappen wij echter niet. Daarom een tip aan de staatssecretaris: hier kun je ze gratis laten maken, ook nog met eigen ontwerp en dat is altijd mooi voor een staatssecretaris die kunst in zijn portefeuille heeft. Verder zien we ook dat Halbe qua elektronica wel met zijn tijd meegaat. Zo werd er een hippe 64 GB iPad gedeclareerd voor een slordige 800 euro. Tot slot nog een vriendelijk verzoek aan de staatssecretaris, want wie 4135 euro aan mediatraining krijgt, kan toch wel op tegen een paar studentinterviewers? Ga daarom eindelijk eens in op een van de acht interviewverzoeken die dit jaar al naar u zijn verzonden, dan zullen wij verder zwijgen over uw fascinatie voor de grote gele M. Benieuwd naar de rest van Halbes declaraties? Hier staan ze allemaal op een rijtje.

 

Maandag berichtte RTL nieuws dat bestuurders van Nederlandse universiteiten afgelopen jaren schandalig hoge bedragen hebben gedeclareerd. De Radboud Universiteit bleek hierop geen uitzondering. Zes verkeersboetes werden gewoon gedeclareerd en het CvB bleek ook weinig concessies te doen voor het comfort van hun bips. Pas nadat er commotie ontstond beloofde de RU de bonnetjes openbaar te zullen maken: over twee weken en geanonimiseerd. De RU moet minder krampachtig zijn in het geven van openbaarheid van hun beleid.  

De RU heeft nu dan toch nog besloten alle declaraties openbaar te maken. Eerst zullen de namen en persoonlijke gegevens op de bonnetjes onleesbaar worden gemaakt. Medewerkers die buiten de regels hebben gedeclareerd kunnen hierdoor niet ter verantwoording worden geroepen. In eerste instantie vond de RU het niet nodig om überhaupt alle bonnetjes openbaar te maken. De manier waarop dit is aangepakt, getuigt van weinig besef van het belang van transparantie binnen een universiteit.

Transparantie 
Voordat de RU bekend maakte de bonnetjes toch openbaar te maken, sprak ANS veelvuldig met RU-woordvoerder Martijn Gerritsen over het 'bonnetjesschandaal'. Een argument dat Gerritsen aandroeg tegen het volledig openbaar maken van de bonnetjes, was dat de RU vrijwillig en in wederzijds vertrouwen RTL Nieuws inzage had gegeven. Om deze reden zou de RU volgens hem juist bijzonder transparant hebben gehandeld. RTL Nieuws had volgens de RU goed naar de bonnen kunnen kijken en de opvallendste punten eruit kunnen halen. Het volledig online zetten ervan zou daarom niet nodig zijn geweest. Dat de RU dit vrijwillig heeft gedaan is natuurlijk goed, ware het niet dat alle Nederlandse universiteiten dit hebben gedaan. De andere private universiteiten, de Vrije Universiteit en de Universiteit van Tilburg, deden hier ook niet moeilijk over. Bovendien is het natuurlijk slecht voor je reputatie als je als enige universiteit niet meewerkt aan een dergelijk onderzoek. 'Vrijwillig' kun je dit dus niet bepaald noemen.

Het was kinderachtig van de RU om zich achter het feit te verschuilen dat zij een bijzondere instelling is. Zij zijn daarom niet wettelijk verplicht op basis van de Wet Openbaarheid van Bestuur de bonnetjes openbaar te maken. Als de RU zichzelf als universiteit serieus neemt, dan snapt ze dat vertrouwen in de bestuurders voor elke universiteit essentieel is. Een bestuurder die zich inzet voor een academische instelling die een kritische en open houding centraal vindt staan, zou beter moeten weten. Rector-magnificus Theo Engelen gaf begin dit jaar zelf aan transparantie op de RU hoog in het vaandel te hebben staan: 'Ik vind de transparantie naar studenten toe belangrijk en zal zorgen dat dit beter wordt.’ De gebeurtenissen van de laatste dagen getuigen van het tegendeel. ANS deed voordat de RU besloot toch alle bonnetjes openbaar te maken, navraag bij de (toekomstige) fractievoorzitters van de studentenpartijen en ook zij vonden dit gebrek aan transparantie bizar.

Napluizen
Het is bovendien maar de vraag in welke mate RTL Nieuws alle belangrijke punten uit de declaraties heeft kunnen halen. Bij onze navraag bij RTL bleek bijvoorbeeld ook een managementcursus bij de RU gedeclareerd te zijn door een medewerker die kort daarna de RU zou verlaten. Dit was nog niet vermeld in het bericht van RTL nieuws. Daarnaast werden alle declaraties van de andere universiteiten juist online gezet, zodat personen die meer verstand hebben van de betreffende universiteit dit konden napluizen. De USR en de Nijmeegse universiteitsmedia werd dit recht door de RU in eerste instantie ontnomen.

Vertrouwen
Pas toen er commotie ontstond, besloot de RU de bonnetjes geanonimiseerd openbaar te zullen maken. De woordvoerder benadrukte dat wij onterecht suggereren dat de RU iets te verbergen heeft. Wat is dan de reden voor de anonimisering? De woordvoerder van de RU stelt dat dit is om persoonlijke en vertrouwelijke informatie van degenen die declareerden te beschermen. 'In de bonnetjes staat bijvoorbeeld ook persoonlijke informatie, zoals adresgegevens en nummerborden.' De personen in kwestie zijn hier zelf overigens niet over geraadpleegd. 'Dat doen we gewoonweg uit goed fatsoen', aldus Gerritsen. Privacy is geen goed argument: ten eerste omdat de declaraties werden gemaakt onder werktijd en ten tweede omdat er gebruik werd gemaakt van publiek geld. Het anonimiseren van de bonnetjes draagt niet bij aan het verscherpen van het declaratiebeleid. De medewerkers die buiten de regels declareerden, kunnen nu niet ter verantwoording worden geroepen. Bovendien is er nu geen enkele mogelijkheid om te zien of de excessieve declaraties nu of in de toekomst bestraft zullen worden.

Doofpot 
Bij de bestuurders op de RU lijkt er een cultuur te bestaan om misstappen van medewerkers te verbergen. Ook fouten die gemaakt werden bij de directie van Honours werden in de doofpot gestopt. Het CvB heeft hier nog steeds geen uitleg over gegeven, terwijl de nieuwe directie van Honours al een aantal maanden is aangesteld. Een ander voorbeeld hiervan is dat de RU in 2011 weigerde het rapport over wetenschapsfraude van Roos Vonk openbaar te maken. Het is begrijpelijk dat de RU zijn medewerkers wil beschermen, maar het is moeilijk een bestuur volledig te vertrouwen als deze stelselmatig weigert inzicht te geven in fouten die zijn gemaakt. Juist het gebrek aan transparantie geeft de indruk dat er iets ernstigs aan de hand is, terwijl dat helemaal niet hoeft te zijn. Het is in het belang van de RU zelf om hier open over te zijn.

Theo Engelen wist in het verleden niet hoeveel collegegeld een student per jaar betaalt. Bij deze: het is minder dan een bepaalde stoel waarop het CvB zit.

 

Naar aanleiding van het bericht van ANS en de ontstane commotie, zal de RU toch alle bonnetjes openbaar maken. Dat meldde Martijn Gerritsen, woordvoerder van de RU, ANS enkele minuten geleden. De woordvoerder van de RU zei dat alle bonnetjes geanonimiseerd openbaar gemaakt zullen worden en alsnog naar RTL worden opgestuurd. Alle namen van de bonnetjes zullen dus onherkenbaar worden gemaakt. Gerritsen benadrukte nogmaals dat de RU volledig heeft meegewerkt met het onderzoek van RTL en dat ze niks te verbergen hebben. Het anonimiseren vergt tijd, dus zal het even duren voordat we de bonnetjes kunnen inzien. Dat nu dus alle bonnetjes openbaar worden gemaakt, schept ieder geval weer vertrouwen.