ANS

Flink wat openingstijden van RU-faciliteiten moeten het deze week ontgelden: het is herfstvakantie. Voor het Facilitair Bedrijf reden om het Cultuurcafé pas om 15.30 uur de deuren te laten openen en de restaurants in het Spinozagebouw en bij de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica al in de middag te sluiten. Sporters kunnen pas in de avond terecht in het Sportcafé. De UB is niet tot middernacht open, ondanks dat er tentamens plaatsvinden. Dit terwijl in april door het College van Bestuur is toegezegd dat gedurende tentamenweken de UB ruimer open is. Ook de fietsenkelder onder het Erasmusgebouw is deze week gesloten. Maar wie heeft er nou eigenlijk herfstvakantie? In ieder geval maar weinig studenten, want de meeste faculteiten hebben gewoon colleges of tentamens. Na een inventarisatie van ANS blijken zo'n 4.000 studenten herfstvakantie te hebben: de 15.000 andere studenten zijn deze week in de collegebanken of tentamenzalen te vinden. De faculteiten der Rechtsgeleerdheid en Filosofie, Theologie en Religiestudies hebben herfstvakantie en de eerste- en tweedejaars Bètastudenten hoeven deze week ook niet op de RU te verschijnen. Her en der zijn nog opleidingen te vinden die hun studenten vrijaf hebben gegeven, wat vooral te maken heeft met aanstaande tentamens. Officieel is er geen herfstvakantie meer, dat werd al in 2007 door de toenmalig voorzitter van het College van Bestuur, Roelof de Wijkerslooth, toegegeven. Tijdens de Universitaire Gezamenlijke Vergadering (UGV) van 5 november 2007, gaf hij aan dat 'de herfstvakantie inmiddels voor studenten geen vakantieweek meer betreft'. Toch wordt deze week aangegrepen om voorzieningen beperkter te openen. Gusta Cirkel, directeur van het Facilitair Bedrijf: 'We hebben al een paar jaar aangepaste openingstijden tijdens de herfstvakantie. Zo'n vijf jaar geleden hebben we wel alles open gehouden, maar er was toen nauwelijks omzet.' Ook geeft Cirkel aan dat er veel medewerkers op vakantie zijn en dat er puur naar de bedrijfsmatige kant wordt gekeken: 'als we nu alles open zouden houden volgens normale tijden, dan moeten we er geld op toe leggen. Dat kan niet, want we moeten extra scherp zijn op de kosten die we maken.' In maart bleek namelijk al uit een rapport van de Universitaire Studentenraad (USR) dat de financiële situatie van het Facilitair Bedrijf zorgwekkend is. De herfstvakantie bestaat dus niet meer, maar de zwoegende student moet nog wel rekening houden met beperkte voorzieningen.

 

Geen studentenkorting meer, hogere prijzen en een dichte deur van De Refter op vrijdagmiddag. De bezuinigingen hebben het Facilitair Bedrijf (FB) hard geraakt, zo valt te lezen in een rapport (.pdf) van de Universitaire Studentenraad (USR) over de catering op de campus. Studenten en medewerkers zijn de afgelopen jaren massaal weggelopen. Het aantal transacties daalde in De Refter met maar liefst 20 procent tussen 2010 en 2012, in Het Gerecht is dit 17 procent. Grootste klacht van studenten, je raadt het al: de prijs. Uit een bijbehorende enquête blijkt dat studenten eigenlijk niet meer dan 4 euro willen dokken voor een Refterprak. 'Zorgwekkend' en 'een onhoudbare situatie op lange termijn', concludeert de USR in het rapport. Maar is het niet gewoon een bevestiging van wat al werd vermoed? 'Ja en nee', zegt USR-voorzitter Patrick Verleg. 'Het is natuurlijk een bevestiging, omdat je heel veel mensen hoort klagen over prijzen die veel te hoog zijn. Aan de andere kant zitten er ook een paar noviteiten in het rapport. Zo is de huurprijs die het FB betaalt voor de locaties torenhoog (voor Het Gerecht betaalt het FB 240 euro per vierkante meter per jaar, dat is meer dan voor een pand in het centrum van Nijmegen, red.) en over het algemeen wordt er een zesje gegeven aan de catering, dat valt dan weer mee.' Verleg noemt prijsdaling, een vergroting van het assortiment en het inzetten van de ruimtes om te studeren de belangrijkste aanbevelingen uit het rapport. Hoe zit het met concurrentie op de campus? Volgens Verleg is uitbesteding niet per definitie een goede optie. Het is beter om managers meer vrijheid te geven, ze werken nu nog volgens een vast frame. Of het College van Bestuur zin heeft om die vrijheid te geven is nog maar de vraag, volgens Verleg is het in ieder geval broodnodig. 'Als het FB het hoofd - zeker met het oog op extra aanstaande bezuinigingen - niet boven water weet te houden dan komt dat uiteindelijk gewoon op het bordje van het CvB terecht.' Update: Het College van Bestuur wil voorlopig nog niet inhoudelijk reageren op het rapport. Het wordt besproken in de Gemeenschappelijke Vergadering van 15 april, laat woordvoerder Martijn Gerritsen weten.

 

De RU is een van de weinige universiteiten in Nederland die haar restauratieve voorzieningen nog altijd zelf verzorgt. Gedwongen bezuinigingen hebben geleid tot stijgende prijzen en beperkte openingstijden. Het plafond van maatregelen is in zicht en de situatie vraagt om een rigoureuze verandering.Tekst: Rik van Hulst en Pieter van der Lugt Sinds vorige maand kunnen studenten op vrijdagmiddag niet meer in De Refter terecht. Dit is de meest recente bezuinigingsmaatregel binnen de restauratieve voorzieningen. Het College van Bestuur (CvB) besloot begin dit jaar dat het Facilitair Bedrijf (FB), dat verantwoordelijk is voor de catering, zelfvoorzienend moet worden en dus verdween de jaarlijkse subsidie. Het gevolg was een prijsverhoging waardoor de student tegenwoordig 5 euro moet betalen voor een Refterhap. Voor de komende twee jaar staat er nog eens een bezuiniging van 700 duizend euro gepland en is een volgende prijsverhoging niet uitgesloten. Met de steeds schever wordende prijs-kwaliteitverhouding lijkt het erop dat de student zijn honger buiten de campus zal moeten stillen. Deze opeenstapeling van maatregelen is niet langer houdbaar, het wordt tijd dat het CvB ruimte maakt voor andere aanbieders. Makkelijk slachtoffer Bij de opening van het academisch jaar in 2011 benadrukte rector magnificus Bas Kortmann dat er niet gekort zou worden op de kerntaken onderwijs en onderzoek. Hij stelde dat de prijs van de kroket dan maar omhoog moest en dat mensen best hun brood van thuis konden meenemen. Het FB is daarmee een makkelijk slachtoffer voor bezuinigingen. Restauratieve voorzieningen zijn echter niet los te zien van goed onderwijs, zo geeft Patrick Verleg, voorzitter van de Universitaire Studentenraad, aan: ‘De rector benadrukt hoe belangrijk het is dat studenten een hele dag op de campus kunnen doorbrengen. Als je dat wilt stimuleren houdt dat in dat er goede computers zijn, maar ook dat de student voor een redelijke prijs kan eten.’ Volgens Verleg is een volgende prijsverhoging niet de juiste manier om te bezuinigen. ‘De universiteit moet openstaan voor alternatieven als uitbesteding of het toelaten van kleine cateringbedrijven op de campus.’ Verborgen voordelen Gusta Cirkel, directeur van het FB, stelt dat veel voordelen van het in huis houden van de catering niet worden opgemerkt door de student. ‘Je kunt hier van half negen ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds doorlopend wat te eten krijgen en je krijgt grote porties, dat is lang niet overal zo. Bovendien worden onze plekken niet alleen gebruikt om te eten, maar ook voor studie. Het krijgt niet het etiket ‘Studielandschap’, maar we verzorgen wel een werkplek.’ Daarnaast wijst Cirkel op de meerwaarde van het personeel: ‘Onze medewerkers zijn duurder dan bij een externe cateraar omdat ze vallen onder de CAO van de universiteit, maar ze zijn meer betrokken bij het bedrijf en ik durf te stellen dat we op dat gebied meer kwaliteit bieden.’ De vraag is echter of studenten de helft meer willen betalen voor hun daghap in ruil voor een vriendelijke caissière en een werkplek. Uitbesteden Tien van de dertien Nederlandse universiteiten besteden hun catering inmiddels uit aan een bedrijf. De Universiteit Utrecht heeft hier recentelijk ook voor gekozen. ‘De aanleiding voor de uitbesteding was een groot financieel gat en de constatering dat een relatief kleine organisatie op zichzelf niet in staat is om de gewenste kwaliteit te bieden’, verklaart Fred Toppen, voorzitter van de Utrechtse Universiteitsraad. Verder kan door de expertise binnen een cateringbedrijf het aanbod beter worden aangesloten op de wensen van de bezoekers. De universiteit is niet meer verantwoordelijk voor de voorziening en kan zich verder toespitsen op de primaire taken. Een rondgang toont bovendien aan dat de prijzen voor een maaltijd bij uitbesteding veelal lager liggen. De tevredenheid onder studenten en medewerkers voldoet daarentegen niet altijd aan de verwachtingen, zo blijkt uit onderzoek van adviesbureau Sense-FM. De resultaten laten zien dat de prijs-kwaliteitverhouding vaak niet in balans is. Concurrentie op de campus Een andere oplossing dan uitbesteden aan een enkele cateraar is het samenwerken met verschillende lokale voedselondernemers. Een voorbeeld hiervan is YES WE CANTEEN, een bedrijf dat kleine ondernemers de restauratieve voorzieningen binnen grote instellingen laat verzorgen. Begin volgend jaar starten zij met een proefweek op de RU waarin zij laten zien hoe het idee in zijn werk gaat. Maaike de Reuver, medeoprichter van het bedrijf, vertelt: ‘Met dit concept is er geen sprake van een monopolie. De onderlinge concurrentie zorgt ervoor dat de prijs-kwaliteitverhouding in orde moet zijn. Is dit niet het geval, dan wordt de ondernemer daar zelf op afgerekend.’ Na de prijsstijging, de vrijdagmiddagsluiting van De Refter en met nieuwe bezuinigingen op komst is de huidige bedrijfsvoering van het FB onhoudbaar. Hoewel de meeste universiteiten kiezen voor uitbesteding leidt dit niet altijd tot verbeteringen voor de gebruiker. Mits voor studenten de duidelijke voordelen, zoals ruime openingstijden, blijven bestaan, is het toestaan van concurrentie op de campus de beste oplossing.

 

Verkorte openingstijden, stijgende maaltijdprijzen en klagende studenten. Dit is kort samengevat het verhaal van de catering op de RU van het afgelopen jaar. Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, daarom is er begin volgend jaar een proefweek waarin lokale ondernemers hun producten mogen aanbieden in de bijzaal van de Refter. Het bedrijf achter de proefweek is YES WE CANTEEN, een cateringconcept opgezet door Maaike de Reuver en Charlotte van Leeuwen. ‘Het idee is dat lokale ondernemers de catering voor hun rekening nemen. Nu zit er vaak een bedrijf dat een monopoliepositie heeft, maar door de komst van verschillende aanbieders ontstaat er onderlinge concurrentie. Het aanbod zal onder andere groter en gevarieerder zijn’, aldus Van Leeuwen. Het idee is dat er tijdens de proefweek zo’n acht tot tien stands komen te staan die hun etenswaar aanbieden. Wat het aanbod wordt en wat voor soort eetkraampjes er komen te staan is volgens Van Leeuwen nog niet geheel duidelijk: ‘Daar hebben we de hulp van de Nijmeegse student voor nodig. Als zij aangeven graag vegetarisch, Surinaams of een bepaalde broodjes te willen hebben dan kunnen wij daar op inspelen.’ Het Facilitair Bedrijf is niet bereikbaar voor commentaar, maar het lijkt erop dat dit een eerste stap is richting concurrentie op de campus. Van 4 tot en met 7 februari 2013 zal het project van start gaan. Ben jij zo’n eindeloos klagende Refterganger? Of wil je simpelweg je wensen doorgeven? Dan kun je hier terecht.

 

In 2014 zullen er 'vooralsnog geen prijsverhogingen' zijn bij het Facilitair Bedrijf, dit ondanks nieuwe bezuinigingen op de restauratieve voorzieningen. Tot 2012 subsidieerde de Radboud Universiteit het Facilitair Bedrijf (FB) met een bedrag van 1,7 miljoen euro. Het College van Bestuur besloot twee jaar geleden dat het FB zelfvoorzienend moest worden. De subsidie werd langzamerhand afgebouwd en in 2014 moet het laatste stukje subsidie ter hoogte van €400.000,- worden ingeleverd. Deze laatste bezuiniging zal niet leiden tot het verhogen van de prijzen, aldus Gusta Cirkel, directeur van het Facilitair Bedrijf. 'Deze bezuiniging wordt opgevangen binnen ons cluster. Vooralsnog zijn er geen prijsverhogingen. Het enige wat mogelijk zou kunnen wijzigen is de proef  met de studentenkorting die tot eind 2013 loopt'. Vanaf 1 mei kunnen studenten namelijk voor €4,50 een avondmaaltijd krijgen bij de Refter. Aan het eind van dit jaar wordt dit experiment geëvalueerd en worden de reacties gepeild, daarna zal pas blijken of er een vervolg komt. Jip Mennen, voorzitter van de Universitaire Studentenraad: 'De USR vindt het niet wenselijk als de avondmaaltijd voor studenten weer €5,- gaat kosten. Dat is echt een te hoog bedrag, en dat bleek ook uit de notitie restauratieve voorzieningen van de USR. Studenten zijn de grootste afnemer en vormen een hele belangrijke groep voor het FB.' Mennen geeft ook aan dat er vanuit de USR een commissie wordt ingesteld die de effecten van het experiment gaat bekijken. Hoe het cluster Facilitair, waaronder ook het Universitair Sportcentrum vallen en het ICT Servicecentrum, de klap van deze bezuiniging wél zal opvangen, is nog niet bekend.

 

Geen broodjes kroket of patatjes met voor Rechtenstudenten in het Grotiusgebouw. In het nieuwe gebouw van de Rechtenfaculteit kunnen studenten vanaf komend collegejaar vooral genieten van luxe en gezonde maaltijden. Het restaurant dat in het gebouw komt wordt volgens Anton van Looijengoed, afdelingshoofd van het Facilitair Bedrijf, 'absoluut geen kopie van de Refter'. 'We willen net even wat gezondere en luxere producten aanbieden dan in de Refter. We willen vooral wokgerechten en pasta's gaan serveren. Het is belangrijk om in te spelen op gezond eten, omdat dit een item is dat erg speelt in de samenleving.' Aan een aantal luxe maaltijden hangt wel een net iets duurder prijskaartje dan aan de Reftermaaltijden. Studenten kunnen in het gebouw niet urenlang doorzakken zoals in het Cultuurcafé, maar volgens van Looijengoed kan er bij het avondeten uiteraard wel een biertje of wijntje gedronken worden. Ook komt er een heuse koffiecorner, die dagelijks tot 16.00 uur geopend zal zijn. Het restaurant sluit dagelijks om 19.00 uur.

 

De luxe koffie uit de nieuwe DE-automaat achterin de Refter blijkt gewild. Ook de lounge van de Universiteitsbibliotheek (UB) gaat uitgerust worden met de nieuwe koffiemachine. 'De doelstelling is om de DE-machine nog voor de kerst in de lounge van de UB te plaatsen', vertelt afdelingshoofd Retail en Catering van het Facilitair Bedrijf, Anton van Looijengoed. Zo is de duurdere koffie ook in het weekend te verkrijgen, de Refter is namelijk alleen doordeweeks geopend. Sinds de plaatsing van het nieuwe apparaat begin september in de Refter, drinken studenten en medewerkers op de universiteit blijkbaar meer koffie. De zwarte drab uit de rode machines wordt wel iets minder gedronken, maar dat staat niet in verhouding met wat uit de shiny koffiemaker wordt gehaald. Een nadeel aan de machine voor luxe-liefhebbers is dat niet alle passen erop werken, alleen kaarten van ING en ABN-AMRO werken op de automaat. Bij de kassa van de Refter zijn gratis kaarten te verkrijgen waar je zelf krediet op kan zetten via de DE-website. Het kost wat extra moeite en geld, maar dan heb je wel kwalitatief betere koffie.

 

Het is niet alleen kennis dat vanuit het Erasmusgebouw de samenleving instroomt, zo bleek dit weekend. Een gesprongen leiding met koelwater uit Nijmeegs hoogste gebouw is de reden waarom medewerkers van het Centraal Magazijn onder Thomas van Aquinostraat 5 vanochtend een kikkerbadje aantroffen waar een opslagplaats voor printpapier en andere kantoorartikelen hoort te zijn. 'Dit kan altijd eens gebeuren', verklaart Ronald Wilke van het Universitair Vastgoed Bedrijf. 'Die leidingen zijn 28 jaar oud. Er kan er altijd eens eentje springen, dat kan ook bij je thuis gebeuren. Het is pech dat het lek precies hier is ontstaan.' Het vastgoedbedrijf is verzekerd tegen waterschade en dat is maar goed ook. Een overgroot deel van het papierwerk is waarschijnlijk onbruikbaar geworden. Inmiddels is het grootste deel van het water weggezogen en resteert slechts een flinke regenplas. Toch is het magazijn de rest van de week nog gesloten. Wilke: 'Er moet een nieuwe vloerbedekking in voordat we weer verder kunnen. Bovendien moeten we met de verzekering uitgebreid kijken welk materiaal nog bruikbaar is en wat niet.'

 

De Refter gaat komende week flink op de schop. Het ruim dertig jaar oude meubilair verdwijnt, het grootste deel is verkocht aan een derde partij. De robuuste tafels en stoelen sieren al sinds de opening van het gebouw de grote eetzaal en ook voor die tijd was het de aankleding van de Mensa. Morgenochtend wordt het universiteitsrestaurant ontruimd. Het restaurant zal wel geopend zijn tijdens de verbouwing, zij het met een aantal aanpassingen zoals picknicktafels en losse stoelen. Ondertussen wordt de Refter voorzien van nieuw meubilair. Morgen wordt vanaf half 8 begonnen met de herinrichting van de Refter. De verbouwing was een van de aanbevelingen die de Universitaire Studentenraad vorig jaar deed. In de nieuwe Refter komen onder andere loungebanken, barkrukken en hoge tafels. Ook zullen er weer veel eettafels terugkeren en kunnen nog steeds, zoals voor de verbouwing, zo'n 900 gasten van de maaltijden genieten. De Refter zal verder meer kleur krijgen, waarmee het ziekenhuiswit echt verleden tijd is. Een aantal van de oude tafels en stoelen zullen worden verkocht bij de kringloopwinkel van het Facilitair Bedrijf (FB). De herinrichting van de Refter is niet de enige verandering. De afwaskeuken wordt namelijk ook vernieuwd. De huidige afwaskeuken zit namelijk in de kelder en door onder andere veel storingen aan de afruimband, is besloten voortaan de borden op de begane grond schoon te maken. De oplevering van het nieuwe afruimstation zal vermoedelijk eind november zijn, de werkzaamheden hebben namelijk wat vertraging opgelopen. Op het moment van in gebruik name komen er bij de ingang van het universiteitsrestaurant nog wat aanpassingen. De fotowand wordt afgebroken, op deze plaats zal een meet en greet worden gecreëerd. Ter hoogte van waar nu het kantoor zit wordt een U-vorm geplaatst voor de koffievoorziening. De komende twee dagen wordt er geklust in de Refter, de bedoeling is dat het woensdag af is, maar het zou kunnen dat het donderdag wordt. Gusta Cirkel Directeur van het Facilitair Bedrijf: 'We hopen natuurlijk dat studenten en medewerkers de “Refter op z’n kop” even voor lief nemen.' De Refter is al langer bezig met vernieuwing. Zo werden onlangs nieuwe gerechten aan het menu toegevoegd.

 

De Refter is wederom mikpunt van bezuinigingen die worden opgelegd door het College van Bestuur (CvB). Ditmaal worden niet de prijzen, maar de openingstijden aangepast. Vanaf nu zal de Refter op vrijdagen niet langer open zijn dan tot 14.00 uur. Volgens Gusta Cirkel, directrice van het Facilitair Bedrijf (FB) was dit de minst pijnlijke maatregel voor studenten. 'Ik vind het helemaal niet gek, en zelfs een verstandige keuze om de Refter voortaan op vrijdagmiddag te sluiten. Dan is het er toch zo goed als verlaten en op deze manier hoeven studenten niet weer meer te betalen.' Voor de enkele student die voor een dichte deur komt te staan, zijn er met regelmaat éénpangerechten, maaltijdsalades en snacks in het Cultuurcafé of het Sportcafé. Het FB moet in totaal 1,7 miljoen inleveren en heeft sinds januari al zes ton minder uitgegeven. De bezuinigingen komen volgens Cirkel voort uit een besluit van voormalig CvB-voorzitter De Wijkerslooth die de subsidie voor maaltijdvoorzieningen wegliet. Alle subsidie gaat nu naar onderzoek en onderwijs, zoals afgelopen winter al besloten is. Het geld dat niet rechtstreeks voor de student is, wordt ingetrokken. Volgend jaar moet er nog drie ton bezuinigd worden, evenals het jaar daarop. 'De bezuinigingen zullen niet opnieuw leiden tot verhoging van de prijzen, maar natuurlijk vindt in september 2013 weer wel een inflatiecorrectie plaats. Dat is dit jaar niet gedaan omdat in januari de prijs voor een reftermaaltijd al gestegen is tot 5 euro', aldus Cirkel. Voor de andere eetgelegenheden geldt qua prijsverandering hetzelfde als bij de Refter, de openingstijden blijven in de andere eetgelegenheden ongewijzigd. Wel wordt in de Kantine van de B-faculteit het aantal zitplaatsen verminderd om kosten te drukken.

 

Het Facilitair Bedrijf (FB) is voorzichtig positief over de proefweek van WE CANTEEN in De Refter, maar we moeten niet verwachten dat de ouderwetse Refterprak verleden tijd is. 'Over twee of drie weken gaan we evalueren met WE CANTEEN en de medewerkers en dan weten we echt hoe het ervoor staat, maar er zijn zeker punten waar we mee aan de slag kunnen', aldus Anton van Looijengoed, Manager Retail en Catering van het FB. Die veranderingen moeten vooral worden gezocht in uitbreiding van het assortiment. 'Naar aanleiding van de theebus die de hele week voor De Refter stond ben ik al aan het kijken of we bijvoorbeeld wat meer soorten thee kunnen aanbieden in het Cultuurcafé of het DE Café', zegt Van Looijengoed. Er waren echter ook negatieve punten, volgens de inkoper. 'De prijzen lagen vaak hoger dan De Refter, terwijl ondernemers geen huur hoefden te betalen. Bovendien las ik in een aantal evaluaties dat de hoeveelheden niet konden tippen aan de Reftermaaltijd.' Concurrentie op de campusis volgens Van Looijengoed dan ook nog ver weg: 'Twee ondernemers hebben bij mij aangegeven dat de week ontzettend leuk was, maar niet winstgevend.' Dat wordt dus volgende week weer gewoon aansluiten in de rij voor schoenzoolhamburgers en plakkerige pasta.

 

De afgelopen twee jaar werden de collegezalen al aan een test onderworpen: zaten er wel zoveel mensen in als er van tevoren gezegd was? Ook volgende week voert het Facilitair Bedrijf (FB) weer een onderzoek uit naar de bezetting en benutting van onderwijsruimtes. Het zijn studenten die in de zaal het turven doen, zij krijgen daar voor betaald. René Hagels, afdelingshoofd Zaalreservering FB, legt uit waarom het onderzoek van belang is. ‘Vanwege de onderwijsintensivering zijn er een stuk meer contacturen bij gekomen. Gaan we dat wel kwijt kunnen? Daarnaast zou het zo kunnen dat grote collegezalen niet goed benut worden of dat reserveringen voor niets gemaakt zijn.’ AKKUraatd deed vorig jaar ook een onderzoek binnen het collegezalencomplex, waaruit bleek dat er soms niet voldoende plek is in de collegezalen. Studenten moeten soms op de trap zitten en dat mag niet vanwege brandveiligheid. ‘Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de zalen overvol zijn en mogelijk kan het onderzoek dat wij nu doen helpen dat soort problemen op te lossen', aldus Hagels. 'Daarnaast zijn er altijd ontwikkelingen op de universiteit, bijvoorbeeld de nieuwbouw van het Grotius. Het is belangrijk om te weten op welke manier op dit moment gebruik wordt gemaakt van de zalen en wat er nodig is wanneer we die nieuwe situatie hebben.’ Omdat colleges regelmatig in het begin van het jaar een stuk enthousiaster bezocht worden dan later, wordt het onderzoek in november nog een keer gedaan.