Bloemetjes die zonder visie bloeien

Nijmegen is op zoek naar een visie over cultuur. Daarvoor is een platform in het leven geroepen waar burgers mee kunnen denken. Ook culturele autoriteiten laten hun licht schijnen op de culturele identiteit van de Keizerstad. Ditmaal Alex van der Hulst, freelance journalist voor onder andere De Gelderlander en OOR en schrijver van het boek We Do Music over veertig jaar Doornroosje.

Nijmegen heeft geen cultuurvisie, dat mag inmiddels duidelijk zijn. Niet alleen was dat een van de vaststellingen in het reflectieverhaal dat Roy van Dalm onlangs schreef over Nijmegen, het mag ook duidelijk zijn dat een gemeente in bezit van een cultuurvisie niet de hele stad gaat vragen wat de cultuurvisie zou moeten zijn. De grote vraag is of het een probleem is dat Nijmegen een visie op cultuur ontbeert. Het verhaal van Van Dalm lijkt dat in ieder geval tegen te spreken. Arnhem, "een aangelegd stadspark", drijft op een cultuurvisie, Nijmegen is de wilde tuin waar alle bloemen mogen bloeien, daar is enkel tolerantie vereist.

Die tolerantie is ruimer aanwezig dan voorheen. Het is de vraag of vijftien jaar geleden een initiatief als Waalhalla lang was gedoogd. Ook nu bleek het voor de ambtenaren niet makkelijk om geen beleid te hebben, maar gelukkig bestaat Waalhalla nog, al had het weinig gescheeld. Zonder visie en met tolerantie weet je nooit wat je kunt verwachten. Nijmegen is op dit moment een bruisende muziekstad. Veel hangt daarbij af van personen. Als iets me duidelijk is geworden bij het schrijven van een boek over Doornroosje is het dat goede en slechte tijden elkaar afwisselen. Ook de twee programmeurs en de directeur van Doornroosje zullen op een gegeven moment vertrekken. Wat daarvoor in de plaats komt is afwachten, maar de onverkwikkelijke affaire met de jokkende schouwburgdirecteur heeft geleerd dat je zo maar opgescheept kunt zitten met een type in bezit van een opgeleukt cv.

De Matrixx, de beste commerciële club van Nederland, is Nijmegen ook maar in de schoot gevallen. Wederom een geval waarbij de gemeente vooral moet tolereren en ter wille zijn. Ook zij kunnen op een gegeven moment stoppen, net zoals de vele Nijmeegse topbands, dj's, kunstenaars en schrijvers naar het westen kunnen trekken. Veel verander je daar niet aan. Je kunt het ze hoogstens zo goed mogelijk naar de zin maken in eigen stad. Dat doe je door nieuwe initiatieven aan te moedigen en je mooiste bloemen te koesteren.

Dat doe je niet door folklore te verwarren met cultuur. Een van de grootste minpunten van het Nijmeegse culturele beleid is dat een folklorefestival als het Gebroeders van Limburgfestival, wat meer citymarketing dan cultuur is, te laten mee-eten uit de cultuurruif. Wordt de donjon straks ook uit het cultuurbudget betaald?

Ook een culturele tuinier snoeit het onkruid uit een bloementuin, tolereert de kleine bloempjes, zit met de neus op de grond om alles goed in de gaten te houden (terwijl de gemeente Nijmegen nu vaak nog van heel ver af toekijkt) en geeft water en kunstmest waar nodig. Maar nog steeds ben je dan afhankelijk van externe factoren. Alleen met aangeharkte stadsparken waar grote gebouwen, vijvers en paden de wilde bloemen wegdrukken blijft altijd alles hetzelfde. Oersaai is dat.

 

#RUkiest: asap

Dit jaar doen er drie partijen mee aan de verkiezingen voor de Universitaire Studentenraad (USR): AKKUraatd, S.I.A.M. en het nieuwe asap. Aan het begin van deze verkiezingsweek geven wij de drie lijsttrekkers de kans om uit te leggen waarom je op zijn/haar partij moet stemmen.

Jarenlang hebben de studenten op AKKUraatd en SIAM hun stem kunnen uitbrengen, om vervolgens een heel jaar lang weinig van de Universitaire Studentenraad te vernemen. Wat deden die verkozenen eigenlijk de hele dag? Wordt er wel serieus meegepraat door de studenten in de raad? En waarom merkt de student weinig van het bestaan van de studentenraad? De afgelopen jaren heeft de USR wel degelijk een hoop uitgevoerd en enkele zaken bereikt. De grote vraag is daarom: waarom weet niemand ervan? Een hoop studenten weet niet eens waartoe de USR in staat is. Zonde, wat dat betekent dat er ook geen weloverwogen stem kan worden uitgebracht. Ieder jaar wordt beterschap beloofd door de bestaande partijen, maar er verandert weinig tot niets. Tijd om de kans te geven aan een andere partij om zichzelf te bewijzen.

De twee bestaande partijen kiezen ook dit jaar weer voor een ellenlang verkiezingsprogramma dat veelal saai is en waarom slechts moeizaam prioriteiten te destilleren zijn. asap is van mening dat deze programma's hun doel voorbij streven en kiest ervoor om de campagne in te gaan met een Tienpuntenlijst. Tien programmapunten, die centraal staan in de koers van de toekomstige asap-fractie. Van het streven naar een betere inzet van de talenten van de student, naar een betere communicatie tussen de USR en de student tot het pleiten voor richtlijnen voor scriptiebegeleiders. Slechts tien punten – dus geen paginalang programma – in de hoop dat er inhoudelijk beter naar standpunten gekeken wordt en om de kiezer meer duidelijkheid te verschaffen. Soms betekent minder nou eenmaal meer.

Waarom zou je je stem uitbrengen op asap? Omdat je het belangrijk vindt dat er een frisse wind door de USR waait en het huidige partijenpalet aan vernieuwing toe is. Omdat je het belangrijk vindt dat er duidelijkheid wordt verschaft over de gang van zaken in de USR en wilt weten wat er wordt gedaan door de USR. Omdat je je niet aangetrokken voelt tot de bestaande partijen en de standpunten van asap ondersteunt.

Hoe dan ook: stem, in de week tussen 20 en 26 mei. Zodat de stem van de USR luider hoorbaar is ten opzichte van die van het College van Bestuur. Zodat jij op een volwaardige manier vertegenwoordigd kan worden. Zodat we als studenten weer onze stem kunnen laten horen. Stem asap.

Mart Waterval Lijsttrekker asap

 

#RUkiest: S.I.A.M.

Dit jaar doen er drie partijen mee aan de verkiezingen voor de Universitaire Studentenraad (USR): AKKUraatd, S.I.A.M. en het nieuwe asap. Aan het begin van deze verkiezingsweek geven wij de drie lijsttrekkers de kans om uit te leggen waarom je op zijn/haar partij moet stemmen.

Academisch jaar 2010-2011 is een zeer succesvol jaar voor Siam, de oudste studentenfractie van Nijmegen, geweest. De Siam-notitie over het gelijk trekken van de stemverhouding in de Facultaire Gezamelijke Vergadering is breed gesteund door de USR en de ondernemingsraad. Met deze notitie zal de positie van studenten, de Facultaire Studentenraad, binnen de faculteit verbeterd worden. Siam is initiatiefnemer van het afschaffen van de live videocolleges geweest. Niet langer worden colleges via een live verbinding in een tweede zaal uitgezonden: een goede zaak, want de interactie tussen student en docent ontbreekt bij videocolleges volledig.

Siam heeft in het afgelopen jaar bewezen een kritische gesprekspartner te zijn die serieus genomen dient te worden. Als lidorganisatie van het Interstedelijk Overleg (ISO) draagt Siam inhoudelijk bij aan de rechtzaak die ISO wil gaan voeren tegen de langstudeerboete: geen woorden, maar daden.

Aankomend jaar wil Siam deze koers doorzetten. Siam zal zich richten op de individuele, unieke student. Een student moet de mogelijkheid geboden worden zich te ontplooien zoals hij of zij zelf wil. Niet geremd door bezuinigende rendementsmaatregelen moet een student kunnen beslissen om (actief) lid te worden, een bestuursfunctie of vrijwilligerswerk te doen of een eigen bedrijf te starten. Maar minstens zo belangrijk is een student met een beperking, bijvoorbeeld een psychische of een mobiliteitsbeperking. Op de voorzieningen mag niet worden bezuinigd. De universiteit dient de mogelijkheid te bieden om een student zich te laten ontplooien op een manier zoals hij of zij denkt dat goed is. Een eigen, unieke manier. Een universiteit is geen schoolse instelling en de student zal dus altijd zelf initiatief dienen te nemen. Taak aan de universiteit is om de ruimte voor het initiatief van de student te creëren en te stimuleren. De student dient hier echter zelf verantwoordelijkheid in te nemen.

De actiepunten van de fractie zijn te verdelen in drie pijlers: kwaliteit van onderwijs, ontplooiing naast de studie en voorzieningen. Met een nieuwe vereniging achter zich, zal Siam zich hier voor in gaan zetten. De vereniging zal zich bezighouden met het inventariseren en behandelen van vragen en problemen van studenten en deze zo mogelijk doorspelen aan de fractie zodat daar daadwerkelijk iets mee gedaan wordt op de universiteit.

Aan de hand van de basisprincipes, en openstaand voor jouw input, gaat Siam zich inzetten voor het behoud van een vrij en aangenaam academisch klimaat in Nijmegen. Een academisch klimaat: niet alleen gevormd naar de mening van het universiteitsbestuur, maar een klimaat waar de ideeën en initiatieven van de actieve, ondernemende student centraal staan.

Steun ons in ons streven naar een aangenaam studentenklimaat in Nijmegen en stem Siam!

(s)I Am! R U?

Tijke Eijkemans Lijstrekker Siam 2011-2012

 

#RUkiest: AKKUraatd

Dit jaar doen er drie partijen mee aan de verkiezingen voor de Universitaire Studentenraad (USR): AKKUraatd, S.I.A.M. en het nieuwe asap. Aan het begin van deze verkiezingsweek geven wij de drie lijsttrekkers de kans om uit te leggen waarom je op zijn/haar partij moet stemmen.

De komende week zul je ongetwijfeld de vraag krijgen of je al gestemd hebt voor de verkiezingen van de USR (Universitaire Studentenraad). “Natuurlijk!”, zul je dan antwoorden. De USR behartigt immers de belangen van alle Radboudstudenten en met jouw stem bepaal jij waar de USR het komende jaar de nadruk op legt! Als je op AKKUraatd stemt komt de nadruk te liggen op verbetering van het onderwijs. Voor ons is de verbetering van onderwijskwaliteit namelijk cruciaal.

Het afgelopen jaar heeft AKKUraatd zich dan ook ingezet voor een groot aantal onderwijs gerelateerde zaken. “Zoals?”, zul je je nu wellicht, als kritische lezer, afvragen... Wel, speciaal voor jou een greep uit de resultaten waar wij een belangrijke bijdrage aan hebben geleverd. Videocolleges zijn afgeschaft, het blijft mogelijk om aan de RU een tweede studie te volgen tegen een laag tarief, de Verdieping van de UB blijft ook op zondag open en er zijn meer studiemogelijkheden gerealiseerd, zoals een scriptie- en studieboost, om studenten te helpen bij het afstuderen.

Ook in de toekomst zal AKKUraatd zich blijven inzetten voor de verbetering van het onderwijs. Zo werken wij aan de verbetering van studiebegeleiding en de verbetering van de didactische vaardigheden van docenten. Ook spreekt AKKUraatd zich, als enige fractie, duidelijk uit tegen ‘selectie aan de poort’. Voorstanders denken dat ‘selectie aan de poort’ een wondermiddel is om de rendementscijfers van opleidingen te verbeteren. Volgens ons wordt er bij selectie alleen geschoven met problemen.

Voorstanders van ‘selectie aan de poort’ zullen je wijzen op ‘succesvolle voorbeelden’ zoals geneeskunde en tandheelkunde. Bewust laten zij daarbij een aantal aspecten weg. Scholieren die niet worden toegelaten gaan in veel gevallen bijvoorbeeld ongemotiveerd bij een andere studie aan de slag. Deze ongemotiveerde studenten zetten zich vervolgens onvoldoende in voor hun studie van tweede keuze waardoor de kwaliteit van het onderwijs daalt.

AKKUraatd is voorstander van een alternatief dat de kwaliteit van het onderwijs wel ten goede komt. Wij bepleiten namelijk de invoering van studiekeuzegesprekken. Student en opleiding leren elkaar door zo'n gesprek al in een vroeg stadium kennen. Dankzij de gesprekken raken studenten op een positieve manier gestimuleerd. De eerste resultaten uit een aantal pilots zijn positief. Zo halen deelnemers gemiddeld gezien meer studiepunten en hogere cijfers.

Als jij de komende week de vraag krijgt of je al hebt gestemd voor de verkiezingen van de Universitaire Studentenraad kun jij antwoorden met: “Maar, natuurlijk! Mijn stem gaat naar verbetering van het onderwijs. Omdat het op een universiteit nu eenmaal om onderwijs draait!”

#RUkiest, JIJ kiest: AKKUraatd!

 

Brief voor behoud universiteitsmedia in de Volkskrant

Enkele maanden geleden publiceerde nrc.next al eens een open brief, waarin onder andere de redactie van het Algemeen Nijmeegs Studentenblad (ANS) de Radboud Universiteit opriep om de onafhankelijkheid van Vox te garanderen en de geplande bezuinigingen af te blazen. Destijds bleek dat zonder effect en Voxlog.nl werd opgeofferd voor een nieuwsplatform. Een concept dat volledig mislukt is, zo bleek afgelopen vrijdag al in een gesprek met Anne Dohmen, hoofdredacteur ad-interim van Vox. Hierdoor heeft het College van Bestuur besloten om het nieuwsplatform slechts nog zichtbaar te houden voor ingelogde studenten en medewerkers, zodat duidelijk wordt gemaakt dat de website voor internen bedoeld is.

Een kwalijke ontwikkeling, die verregaande gevolgen heeft voor het academische klimaat. De teloorgang van de kritische, onafhankelijke journalistiek past niet bij een universiteit. Het voorval staat echter niet op zichzelf. Op vele universiteiten wordt gesneden in het budget voor universiteitsbladen. Genoeg reden om op de bres te springen voor het behoud van de universiteitsmedia, zo hebben Jim Jansen (hoofdredacteur van de Amsterdamse hoger onderwijsbladen Folia (UvA) en Havana (HvA) en Henk Strikkers (hoofdredacteur van het Algemeen Nijmeegs Studentenblad) gedacht. Zij hebben een brief geschreven, die vandaag in de Volkskrant zal worden gepubliceerd. Omdat het behoud van onafhankelijke universitaire media van het grootste belang is voor een gezond academisch klimaat.

Hier is het enigszins aangepaste stuk na te lezen op de site van de Volkskrant. Het originele artikel staat hieronder.

Imagocultus universiteiten gaat ten koste van academische waarden

De Radboud Universiteit gaat op zeer korte termijn haar openbare nieuwssite sluiten en dat voorval staat niet op zich. Steeds meer universiteitsmedia komen in de problemen door de groeiende macht van communicatieafdelingen. Wanneer dit niet snel stopt zal het einde van de universiteitsjournalistiek met rasse schreden naderen.

De afgelopen vijf jaar zijn de voorvallen waarbij er aan de onafhankelijkheid van universitaire media is getornd talrijk. Vrijwel alle bladen kregen te maken met censuur, terugdringing van de uitgavenfrequentie en in de ergste gevallen zelfs met het stopzetten van de publicatie. Om te concretiseren: het U-blad uit Utrecht werd opgeheven; Cursor (TU Eindhoven) ging terug in frequentie en de redactie werd onderdeel van de communicatieafdeling. Het blad van de Haagse Hogeschool verschijnt sinds een jaar niet meer en ook heeft het gerommeld bij de universiteiten van Leiden en Maastricht. Een schandalige trend die een halt toegeroepen moet worden, opdat er binnen de universiteit een vrij debat kan blijven plaatsvinden. Dat is immers essentieel voor een plaats waar wetenschap wordt bedreven.

Aangezien vrijwel alle aspecten van het verhaal erin terugkomen zal ik de recente kwestie rond het Nijmeegse universiteitsblad Vox als voorbeeld nemen voor de miserie die de Nederlandse universitaire media teisteren. In oktober 2010 kondigde het College van Bestuur van de Radboud Universiteit aan dat ze Vox in plaats van tweewekelijks maandelijks wilde gaan uitgeven. De bladformule zou dusdanig gaan veranderen dat er nauwelijks nog ruimte zou zijn voor nieuwsgaring. Uit het bijbehorende weblog Voxlog.nl (in 2009 nog verkozen tot meest vernieuwende in haar soort) werd de stekker getrokken. Het werd vervangen door een nieuwsplatform dat niet enkel nog door de onafhankelijke Vox-redactie werd gevuld, maar ook door de communicatieafdeling en de wetenschapsredactie. Tot zover een onafhankelijke nieuwssite. Het nieuwsplatform ru.nl/nieuws was gedoemd een doodgeboren kindje te worden. Duidelijk was dat het een zoethoudertje was voor de medezeggenschap die het per direct afschaffen van een vrij toegankelijke nieuwssite nooit zou accepteren. Alhoewel het College van Bestuur half oktober nog trots meldde dat ‘de reorganisatie van de communicatieafdeling kansen biedt om een heel goede site te bouwen’, is het einde nu al nabij. Tot groot ongenoegen van studenten wordt het nieuwsplatform enkel nog beschikbaar voor studenten en medewerkers. De reden volgens bestuursvoorzitter Roelof de Wijkerslooth de Weerdesteyn: ‘Het gebrek aan onderscheid tussen interne en corporate communicatie berokkent het imago van de Radboud Universiteit schade.’ In die laatste zin valt het toverwoord dat ten grondslag ligt aan alle acties die de vrijheid van universitaire media aantasten. Imago.

Dit laatste decennia zijn besturen van hogeronderwijsinstellingen zich steeds meer ceo’s van miljoenenbedrijven gaan voelen en zich navenant gaan gedragen. Deels is dat hen niet kwalijk te nemen. Het huidige stelsel van financiering van universiteiten en hogescholen is voor het leeuwendeel gebaseerd op het studentenaantal. In tijden van bezuinigingen op onderwijs is het een logische reflex om de toekomst van medewerkers en faciliteiten veilig te stellen en coûte que coûte een groot aantal eerstejaars binnen te halen. Slechte publiciteit is daarbij uit den boze en dus lijken luizen in de pels zoals onafhankelijke journalisten de logische eerste slachtoffers. De trend dat journalistiek langzaamaan terrein inlevert op de communicatiemannetjes is echter breder. Het rapport Gevaarlijk Spel van een viertal UvA-onderzoekers toont dat de journalistiek de steeds langer wordende tentakels van de communicatie en pr-sector lijdzaam accepteert. Door de specifieke positie van universiteitsbladen – ze schrijven over degene die hen betaalt – lijken zij de vooruitgeschoven posten van een verliezend leger te zijn.

Het huidige imagobeleid van universiteiten is aan het doorslaan naar een soort cultus waarbij ieder slecht woord moet worden vermeden dan wel moet worden overstelpt door tientallen voorlichters die het goedpraten. Daarbij lijken waarden die universiteiten jarenlang hoog in het vaandel hadden zoals vrije informatievergaring en onafhankelijkheid gemakkelijk overboord te worden gegooid; het imago gaat boven alles. Protest daartegen wordt over het algemeen straal genegeerd. De Radboud Universiteit in Nijmegen lijkt weer een perfect voorbeeld: een open brief ondertekend door de universitaire studentenraad, tientallen professoren, gemeenteraadsleden en zelfs Tweede Kamerleden haalde niets uit. Het vertrek van de redactieraad deed het College van Bestuur niets. Zelfs het opstappen van een hoofdredacteur en een hoofdredacteur ad interim in een periode van drie maanden slaat zij in de wind.

Universiteitsbladen hebben niet de taak om persberichten te herkauwen of om een spreekbuis te zijn van het universiteitsbestuur, maar om opinie en debat binnen de academische gemeenschap te voeden en nieuws te brengen. Daarbij hebben zij de unieke positie dat zij geheel binnen de universiteit kunnen opereren en daardoor laagdrempelig zijn voor studenten en medewerkers. Dit betekent dat zij eerder op de hoogte zijn van kleine nieuwtjes en ervoor kunnen zorgen dat problemen snel worden gesignaleerd. Wanneer dat niet gebeurt kunnen onwenselijke situaties in de luwte blijven gedijen en uitgroeien tot gigantische proporties. InHolland schijnt erover mee te kunnen praten. Daar weet men inmiddels wat een imago echt waard is.

Tekst: Henk Strikkers (hoofdredacteur van het Algemeen Nijmeegs Studentenblad en ervan overtuigd dat de teloorgang van de universiteitsjournalistiek een diep trieste en uiterst kwalijke zaak is.) en Jim Jansen hoofdredacteur van Folia (UvA) en Havana (HvA) en tevens voorzitter van de Kring hoofdredacteuren hogeronderwijsbladen.

 

[Ingezonden] Kabinetsplannen hoger onderwijs

Het zal geen student ontgaan zijn dat het kabinet Rutte ingrijpende wijzigingen wil invoeren in het hoger onderwijs. Het afschaffen van de studiefinanciering voor de masterfase en het stimuleren van bedrijfjes op universiteiten zijn hier voorbeelden van. Dit zijn echter niet de meest ingrijpende wijzigingen. Met name het laatstgenoemde voornemen valt in het niet bij maatregelen als het afnemen van de studiefinanciering en de OV-kaart na de bachelor, het vragen van hoger collegegeld in de master, het verhogen van de afbetalingstermijn van vijftien naar twintig jaar en de afschaffing van de numerus fixus bij geneeskunde.

Bovendien is het vragen van meer collegegeld voor studenten die vertragen waarschijnlijker een stuk ingrijpender dan het afschaffen van de studiefinanciering voor de master. De regeringsleiders hebben goed opgelet bij mediatraining en geven deze studenten de retorische term ‘langstudeerders’ die direct een negatieve connotatie bij de gemiddelde Nederlander oproept. Bewust wordt weggelaten dat studenten met vertraging ook degenen zijn die bestuurs-, vrijwilligers- en medezeggenschapswerk doen; degenen die zich ontwikkelen buiten hun studie.

Bovenal is het de vraag of deze maatregel zal bewerkstelligen wat zijn doel is, namelijk het verhogen van het rendement. Natuurlijk, een deel van de studentenpopulatie zal besluiten enkel te gaan studeren en zichzelf niet te ontplooien via extracurriculaire activiteiten. De kans is echter groot dat een aanzienlijk deel besluit om te stoppen, wanneer hij of zij geen studiefinanciering meer krijgt. Eerder de arbeidsmarkt op is voor velen een gunstiger vooruitzicht dan een studieschuld van tienduizenden euro’s. Er zit bovendien nog een adder onder het gras: wat er verdiend wordt aan hogere collegegelden gaat niet naar het hoger onderwijs, maar wordt door middel van de bekostiging (het geld dat via de overheid naar onderwijsinstellingen gaat) in mindering gebracht. Meer betalen voor hetzelfde onderwijs dus. Een nog groter nadeel is dat degenen die (om welke reden dan ook) uiteindelijk niet afstuderen, een torenhoge studieschuld hebben en geen diploma. Ter vergelijking: momenteel haalt ongeveer 30 procent van de studenten nooit de eindstreep. Natuurlijk is het ieders eigen verantwoordelijkheid om uiteindelijk een papiertje te halen, maar de vraag is hier of de negatieve consequenties - niet alleen voor het individu maar ook voor de samenleving - niet veel te zwaar wegen. Naar mijn mening wel.

‘Maar we hebben het onderwijs nog niet genoeg overhoop gegooid’, moeten de regeringspartijen gedacht hebben, want er wordt ook nog gekeken naar meer mogelijkheden voor selectie, kwaliteitsbekostiging, minder perverse financiële prikkels en het stimuleren van excellentie. Het klinkt allemaal reuze ambitieus, de vraag is echter of het gaat lukken en of het wenselijk is om het onderwijsstelsel wéér op de schop te nemen. Deze voornemens zijn niet nieuw: in de afgelopen tien jaar zijn verschillende proefballonnetjes opgelaten. Zo zijn er een aantal (abominabel slecht uitgevoerde) onderzoeken gedaan naar selectie in het hoger onderwijs, kostte het uitwerken van plannen om selectie in te voeren duizenden ambtenarenuren en hebben diverse onderzoeksraden en commissies de gevolgen van de implementatie van selectie onderzocht.

Uiteindelijk zijn deze plannen allemaal in de prullenbak beland omdat de conclusie was dat ze toch niet uitvoerbaar of zelfs onwenselijk zijn. Hetzelfde geldt voor de andere voornemens; ook plannen om instellingen te bekostigen op basis van bewezen kwaliteit is enorm ambitieus maar het is zeer de vraag of het te verwezenlijken is. Bovendien gooit de overheid haar eigen ruiten in met de ambitie tot meer excellentie in het onderwijs te komen. De ambitie is prachtig, maar in de uitvoering gaat het al jaren mis. Het onderwijs wordt te veel geleid door ‘rendementsdenken’ zonder oog te hebben voor de kwaliteit waardoor ook excellente studenten steeds minder ruimte krijgen.

Lisa Westerveld is twee jaar voorzitter geweest van de Landelijke Studentenvakbond

Ook een ingezonden opiniestuk op ANS-Online? Mail naar redactie@ans-online.nl

 

[Ingezonden] Leenstelsels en studietaks

Tot mijn teleurstelling wijzigde GroenLinks haar koers door de studiefinanciering alsnog om te buigen tot een variant op een sociaal leenstelsel. Dat is mijns inziens jammer en onnodig.

In Groot Britannië wil men momenteel wel een studietaks invoeren. Ook daar wordt door tegenstanders geschermd met angst voor belastingvluchtelingen. Om maar een actuele metafoor te gebruiken is dat zoiets als te zeggen "het regent dus ik blijf vandaag noodgedwongen thuis", terwijl je ook een paraplu, een regenjas of de bus zou kunnen nemen om de schade te beperken en het systeem wel te laten functioneren.

Er zullen mensen zijn die ten gunste van lagere belasting in het buitenland gaan wonen en werken, maar dat gebeurt nu ook omdat er mondiaal geen afstemming is op inkomstenbelastingen (en die vrijheden moeten landen ook houden). Aan hoge welvaart met goede zorg, lage criminaliteit en hoogwaardig onderwijs hangt een prijskaartje. Niemand zit voor een dubbeltje op de eerste rij. Maar als we studies zoals de lerarenopleiding of verpleegkunde niet snel aantrekkelijker maken levert Nederland de komende jaren meer kwaliteit in op respectievelijk onderwijs en zorg.

Ik noem deze voorbeelden omdat studenten van deze opleidingen (zoals reeds in een eerder pleidooi bepleit) het meest de dupe worden van een sociaal leenstelsel. Op dit moment kan een student onmogelijk rondkomen van studiefinanciering, wat voor mij aanleiding is om het stelsel toch te willen herzien. Is het bovendien niet vreemd dat een minimumuitkering van een werkloze bijna twee keer zo hoog is als een beurs van een modaal studerende student? Dat is overigens geen pleidooi om uitkeringen te verlagen, want als werklozen moeten bijlenen voor hun brood en dak staat je fiets straks echt nergens meer veilig (alsof dat het grootste probleem is, maar Henk en Ingrid willen natuurlijk weten wat zij er aan hebben).

Maar er zijn meer haken en ogen. Een student die afstudeert met een astronomische studieschuld begint toch wat ongelukkiger en minder onbevangen aan zijn/haar leven als arbeider. Dat zal ten koste gaan van ondernemerschap en innovatie. Kinderen van ouders die niet hebben gestudeerd zijn minder doordrongen van de relevantie van een degelijke studie. Zij zullen vanwege de hoge investeringskosten een studie vaker links laten liggen waardoor sociale segregatie vergroot. Studenten zullen met de hete studieschuld-adem in hun nek dankzij bijbaantjes bovendien onnodige vertragingen oplopen.

Terug naar studietaks. Als we echt zo bang zijn voor de belastingvluchteling laten we het dan logisch oplossen in plaats van het kind met het badwater weg te gooien. Geef iedere student een virtuele studieschuld ten hoogte van de totale ontvangen beurs + instellingsgelden (zie bijvoorbeeld puntje 5 t/m 7 collegegelden Radboud Universiteit), dit is immers wat deze ex-student de staat heeft gekost, en reduceer deze virtuele schuld ieder jaar dat de ex-student in Nederland woont met, pak 'm beet, 1/35e omdat Nederland studietaks heft. Emigranten betalen hun virtuele schuld alsnog af zoals ze hun sociale lening af zouden betalen en belastingvlucht wordt direct een stuk minder interessant. De maatschappelijke functie van onderwijs wordt daarmee erkend in plaats van het puur economische, doorgeslagen individualistische, argument van de financiele investering in het individu.

Overigens vind ik het om dezelfde redenen ook best verdedigbaar dat alle Nederlanders, waaronder de babyboomers die destijds vaak modaal keer 2 jaar hebben gestudeerd op kosten van de overheid en straks met 65 jaar met pensioen gaan, hun steentje bijdragen aan het betaalbaar maken van studeren. Ook voor de zoon van de slager wil ik goed onderwijs en ook voor de moeder van de bakker horen voldoende handen aan het bed te zijn. Als we de belastingverlaging die nu via de hypotheekrenteaftrek wordt gegeven ook verwerken in de inkomstenbelastingen zal men zien dat het tarief van de hoogste schaal zelfs een eind omlaag kan.

Wetenschappelijk- en Beroepsonderwijs volgt een student niet alleen voor zichzelf. Wanneer een diploma ook financieel erg interessant is betaalt de student via de belastingen vanzelf meer terug en ook daar is de maatschappij dan mee gediend.

Joep Bos-Coenraad studeert Scheikunde aan de Radboud Universiteit.

Ook een ingezonden opiniestuk op ANS-Online? Mail naar redactie@ans-online.nl