'Satan probeert je altijd te verleiden'

Strenggelovigen ken je waarschijnlijk vooral uit Amerikaanse documentaires, maar ook dichter bij huis komen ze voor. Zo ook de mormoonse kerk, die een hechte gemeenschap vormt in Nijmegen. ‘Je hebt altijd keuzevrijheid, je kiest voor God of voor Satan.’

Tekst: Bas Dikmans en Marit Willemsen Illustratie: Josse Blase

Dit artikel verscheen eerder in de intro-ANS

Jezus bezocht na zijn dood de Verenigde Staten, koffie is taboe en zelfs na je dood kun je gedoopt worden. Het zijn aanhangers van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen die dit geloven. Zij worden ook wel mormonen genoemd. In Nederland lopen op dit moment ongeveer negenduizend geregistreerde mormonen rond en ook Nijmegen kent een kleine, maar hechte gemeenschap van deze gelovigen. In een pand aan de Oranjesingel komen zij wekelijks samen. De groep wordt aangevuld door buitenlandse mormonen, die gezonden zijn om het ‘ware woord van God’, ofwel het mormoonse evangelie, in de Keizerstad te verkondigen. Zij trekken de straat op en gaan dagenlang langs de deuren. Vanwaar deze drang tot verspreiden? Wat heeft de mormoonse levensstijl nu precies om het lijf?

Door God gekozen De grondlegger van het mormoonse geloof is Joseph Smith. Hij schreef in 1830 het Boek van Mormon, naast de Bijbel een van de heilige boeken voor een mormoon. Het boek vertelt over een religieuze beschaving uit Israël die al in 600 voor Christus naar Amerika voer om zich daar te vestigen. Frans Jespers, universitair hoofddocent Vergelijkende Godsdienstwetenschappen, vertelt hierover. ‘Het verhaal rept over het bestaan van twee stammen in Amerika, waarvan de een de ander uitroeide. Mormon was een van de laatste overlevenden. Hij schreef zijn overtuigingen op gouden platen die Joseph Smith op aanwijzing van een engel vond.’ Na Joseph Smith wisselde de ene na de andere profeet elkaar af. Zelfs nu is er een levende profeet, Thomas Monson genaamd. Samen met zijn twaalf apostelen staat hij aan het hoofd van de mormoonse kerk, die wereldwijd meer dan 15 miljoen leden kent. Het instituut wordt bestuurd vanuit Salt Lake City. ‘Dit is eigenlijk het heilige land voor de mormonen’, aldus Jespers. De mormonen zijn ervan overtuigd dat ze het ware christelijke geloof in handen hebben. ‘Ze hebben het gevoel uitverkoren te zijn en dit wordt door de geschiedenis van Mormon versterkt.’ Elder Rozendaal (26), een mormoon die op zending is gestuurd naar Nijmegen, spreekt dit tegen. ‘We voelen ons niet uitverkoren, maar we brengen het geloof terug naar hoe Jezus het heeft bedoeld.’

‘Religieuze dienstplicht’ De mormoonse kerk in hartje Nijmegen was vroeger een advocatenkantoor. Bij binnenkomst geeft alleen een schilderij van Jezus weg dat het hier een heilige plek betreft. Een van de vertrekken in het gebouw fungeert als kleine dienstzaal. Gevuld met plastic stoelen, een verhoging en een orgel, lijkt deze op een zeer bescheiden versie van een katholieke of protestantse kerk. Job Hartgers (58), actief lid bij de kerk, neemt plaats op een van de stoeltjes en vertelt hoe hij mormoons werd. Zijn verhalen zijn doorspekt met verzen uit de Bijbel en het Boek van Mormon, die hij zonder moeite citeert. ‘In 1976 stonden er twee zendelingen in de Molenstraat met een bord en mijn moeder nodigde ze bij ons thuis uit’. Hartgers was eerst protestants, maar raakte zo onder de indruk van het mormoonse geloof dat hij zich liet dopen. Volgens Jespers worden de meeste nieuwe leden via zendelingen geworven, al loopt dat niet echt storm. ‘Degenen die overtuigd raken, zijn meestal al lid van een kerk. Zij hebben minder moeite de ideeën van mormonen aan die van henzelf toe te voegen.’ Elder Rozendaal, uit Almere, en Elder Denny (19), uit Missouri, zijn naar eigen zeggen door God gestuurd om te werken voor de kerkgemeenschap in Nijmegen. Zij hebben tijdens de zending afstand genomen van hun echte voornaam, en gebruiken de titel ‘Elder’, wat ouderling betekent. Jespers vertelt over de rol die zendelingenwerk speelt: ‘Wie op zending gaat, meestal twee jaar, bewijst zijn trouw aan de kerk, het is een soort religieuze dienstplicht.’ Denny en Rozendaal merken op dat het absoluut geen verplichting is en zien de zending als een grote eer. ‘Ik heb twee jaar lang gespaard en me voorbereid om de Hemelse Vader te kunnen dienen’, aldus Rozendaal. Van deur tot deur gaan, wat een zendeling veel moet doen, is niet altijd makkelijk. Weinig mensen willen lastig worden gevallen met religieuze praat tijdens het eten. Voor de prediker zelf is dit ook niet altijd gemakkelijk, meent Rozendaal. ‘Soms wordt een paar dagen achter elkaar de deur in mijn gezicht dicht gesmeten. Ik blijf dan positief, maak een raar sprongetje of een flauwe grap en ga door naar de volgende.’

Geen gratie voor masturbatie ‘Joseph Smith kreeg in 1830 al de openbaring dat tabak slecht voor je is. De medische wereld kwam daar veel later achter’, zegt Hartgers. Wie mormoons is mag naast sigaretten, ook geen koffie, thee of alcohol gebruiken. Een kuis leven leiden is daarnaast uiterst belangrijk voor een mormoon. Seks voor het huwelijk is, net als vloeken, masturbatie en het aangaan van homoseksuele relaties uit den boze. ‘Satan probeert je altijd te verleiden. Zo zie je overal posters met naakt op straat. Dat vind ik echt smerig’, zegt Rozendaal verhit. ‘Hoe moet je dit aan je kinderen uitleggen?’ Mormonen zullen deze regels niet opdringen aan anderen. Het voornaamste doel van het deur-tot-deur prediken is dan ook niet het bekeren. ‘Ik ben tegen de term “overtuigen”’, zegt Rozendaal. ‘Ik wil gewoon vertellen. Als iemand “nee” zegt, blijven we niet pushen.’ Jespers verklaart dit. ‘Mormonen denken dat God een plan heeft voor iedereen, dat kan ook het belijden van een ander geloof zijn.’ Het mormoonse geloof kenmerkt zich niet alleen door strikte regels, maar ook door hechte banden. De huwelijksband tussen man en vrouw is hier een voorbeeld van. Polygamie, een hardnekkig vooroordeel over het mormoonse huwelijk, is binnen de algemene kerk al lang verboden. Kerkleden lijken wel familie van elkaar, zo wordt iedereen tijdens de dienst met ‘broeders en zusters’ aangesproken. Voor een wildvreemde zal een mormoon overigens ook altijd paraat staan. ‘Als we iemand zien die aan het verhuizen is, sjouwen we gewoon even mee’, aldus Rozendaal.

Doopschandalen In 2012 ontstond er turbulentie rondom een mormoons ritueel: het postuum dopen. Dit heeft als doel overledenen, voornamelijk voorouders, alsnog mormoons te maken. Hier komen echter geen graven of lijken aan te pas. Iemand wordt in naam van een dood persoon gedoopt. De heisa ontstond toen bekend werd dat Nederlandse archieven persoonsgegevens doorspeelden aan de mormoonse kerk. Deze heeft inmiddels een wereldwijd archief opgebouwd, om naar eigen zeggen ‘voorouders’ op te kunnen sporen voor de doop. Bekende personen als prins Bernhard en Anne Frank hebben echter ook al hun mormoonse doopsel ontvangen. Deze praktijken gebeuren enkel uit goede wil. Wie gedoopt is heeft volgens de mormoonse filosofie een betere kans dichter bij God in de Hemel te komen, een plek waar we in een vorig leven als geesten al woonden. Hartgers vindt dit een mooi vooruitzicht. ‘Na mijn periode op aarde keer ik terug naar de Hemelse Vader. Het is eigenlijk heel eenvoudig.’

Klik hier voor de overige artikelen uit de intro-ANS.