ANS

Op de Universiteit van Amsterdam (UvA) is de hel losgebarsten: een groep studenten bezette het Bungehuis, waar de Faculteit der Geesteswetenschappen huist, om meer democratie en transparantie vanuit het bestuur te eisen. Hoe zit het eigenlijk met het democratisch gehalte van de RU?

In Amsterdam strijden actievoerders onder de naam De Nieuwe Universiteit voor meer inspraak in het universiteitsbeleid van de UvA. De steun voor het College van Bestuur (CvB) valt steeds verder weg en zowel docenten als studenten voelen zich niet gehoord. Toen ze ook werden gepasseerd bij het besluit om enkele talenstudies samen te voegen, was de maat vol. Studenten lijken eindelijk te ontwaken uit hun winterslaap en staan op voor hun rechten. Om een signaal af te geven, bezette een groep actievoerders het Bungehuis, waar de Faculteit der Geesteswetenschappen huist. Later, toen bleek dat het CvB van de actie niets had geleerd, bestormden zij het Maagdenhuis, waar het bestuur zich vestigt. Dat studenten overgaan tot de bezetting van gebouwen duidt op een ernstig gebrek aan inspraak. Inmiddels heeft Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, toegezegd om met de landelijke studentenvertegenwoordigers het gesprek aan te gaan voor meer democratie en een versterkte positie van de medezeggenschap. Hierdoor wordt het probleem over te weinig inspraak een landelijke kwestie. Hoe staat het op de RU met de inspraak van studenten en is de Nijmeegse universiteit wel voldoende democratisch?

Studentenstem
In Amsterdam eisen de actievoerders een democratische verkiezing van het universiteitsbestuur, waarin volgens hen ook een student thuishoort. Daarnaast willen zij onder andere referenda om de UvA democratischer te maken. De bezetting werpt haar vruchten af, het CvB heeft inmiddels de eis voor een studentlid toegezegd. Wat heeft een Nijmeegse student te zeggen? De echte democratie vindt binnen de RU plaats door de medezeggenschap. Opleidingscommissies, Facultaire Studentenraden (FSR) en de Universitaire Studentenraad (USR) vormen de spreekbuis van studenten en hebben instemmings- en adviesrecht op verschillende studentenzaken. Mark Vlek de Coningh, voorzitter van de USR, denkt dat de RU best democratisch is: 'De medezeggenschap functioneert over het algemeen op een goede manier. We hebben goede banden met het College van Bestuur en ik denk dat de stem van de studenten wordt gehoord. Dat denk ik oprecht.' In principe kan iedere student een brief schrijven, een afspraak maken met het CvB of met een van de decanen om een mening kenbaar te maken. Door de Nationale Studentenenquête en verschillende vragenlijsten van de universiteit zelf komt de RU ook veel te weten over de wensen van studenten. Vlek de Coningh vertelt dat de resultaten vanaf dit jaar met het CvB worden besproken. Waar de RU nog veel winst kan halen, is bij de zichtbaarheid van deze inspraakmogelijkheden. 'De mogelijkheden bekend maken onder studenten is ontzettend lastig', aldus Vlek de Coningh. Elske Tjepkema, voorzitter van de FSR van Letteren, herkent dit probleem. 'Meer dan de helft van de letterenstudenten weet bijvoorbeeld niet wie de decaan is. Meer zichtbaarheid van de bestuurders kan er voor zorgen dat mensen zich meer gehoord voelen en het kan de afstand verkleinen.' Tjepkema stelt daarom naast het bestaande Rector on Tour een 'Decaan on Tour' voor, waarbij het faculteitsbestuur een rondje langs de opleidingen maakt. Bovendien zit niet iedere student erop te wachten om zich met het universiteitsbeleid te bemoeien. Gerard Meijer, voorzitter van het CvB, merkt dat hij vaak dezelfde groep spreekt 'De studenten die zelf naar je toekomen, zijn de meer mondige en actieve studenten.'

Bij gratie
Volgens Vlek de Coningh wordt vanuit de RU weinig vanaf centraal niveau opgelegd aan faculteiten. 'Het CvB is hier heel voorzichtig mee, soms zelfs iets te. De uitzondering hierop is de bindende richtlijn van de judicia, waarbij dit wel is gebeurd.' Het CvB besloot in december om de judicia bene meritum en summa cum laude te schrappen en stelde de eisen waaraan je moet voldoen om cum laude te halen bij. ‘De USR en FSR’en voelden zich gepasseerd.' Uiteindelijk bleef het judicium summa cum laude bestaan door de gesprekken die na deze beslissing zijn gevoerd, maar naderhand is volgens Vlek de Coningh wel te laat. De wijziging van de judiciaregeling is niet de eerste keer dat de USR werd gepasseerd bij grote veranderingen in studentenbeleid: vorig jaar hoorde de studentenraad pas van de plannen om het collegegeld voor de pre-master te veranderen, toen het beleid al bijna rond was. Het lijkt er daardoor op dat de medezeggenschap alleen wordt betrokken als de plannen van het CvB niet in gevaar komen. Hoewel de RU in de praktijk democratisch is volgens Vlek de Coningh, valt dit op papier tegen. 'Als je kijkt wat er voor ons wettelijk is geregeld, dan is dat heel beperkt. Alle invloed en mogelijkheden die we hebben, zijn bij de gratie van het College van Bestuur en de decanen. Als er een College zit dat niet bereid is om naar studenten te luisteren, zijn we vleugellam.' Vlek de Coningh wijst daarnaast naar de status van bijzondere universiteit van de RU: 'Het leenstelsel geeft studenten meer zeggenschap over de begroting. De RU kan proberen daar een stokje voor te steken onder de clausule dat we een bijzondere universiteit zijn.'

Verdere democratisering
De Amsterdamse studenten eisten referenda om de UvA democratischer te maken. Hierin ziet Meijer geen heil: 'We kunnen voor alles twintigduizend studenten vragen, maar dan wordt het moeilijk om de universiteit te runnen.' Als de medezeggenschap werkt, heb je volgens Meijer ook geen referenda nodig. 'Dat studenten dit eisen, geeft voor mij aan dat er meerdere dingen niet in de haak zijn.' Vlek de Coningh vindt het organiseren van referenda wel interessant: 'Je kan zo de mening toetsen van studenten. In het verbeteren van de zichtbaarheid van inspraakmogelijkheden en communicatie over besluiten is echter meer winst te behalen dan in verder democratiseren.'

Nijmeegse opstanden
Ondanks dat de RU dus best democratisch is, is de USR afhankelijk van de gratie van het CvB. Meijer is echter niet bang voor Nijmeegse opstanden. 'Toen ik hoorde over de bezetting van het Bungehuis in Amsterdam, heb ik me meteen afgevraagd of zoiets ook hier zou kunnen gebeuren', zegt Meijer serieus. Een bezetting van het Erasmusgebouw verwacht hij niet. 'Volgens mij zit de RU anders in elkaar, omdat we problemen in een veel vroeger stadium meekrijgen. Dat is anders dan ik in andere steden zie. Misschien vinden studenten het nu leuk om volgende week het Erasmusgebouw te bezetten, maar dat is dan niet vanwege inhoudelijke strijdpunten. Een ludieke actie wil ik echter niet uitsluiten.'