Maandag berichtte RTL nieuws dat bestuurders van Nederlandse universiteiten afgelopen jaren schandalig hoge bedragen hebben gedeclareerd. De Radboud Universiteit bleek hierop geen uitzondering. Zes verkeersboetes werden gewoon gedeclareerd en het CvB bleek ook weinig concessies te doen voor het comfort van hun bips. Pas nadat er commotie ontstond beloofde de RU de bonnetjes openbaar te zullen maken: over twee weken en geanonimiseerd. De RU moet minder krampachtig zijn in het geven van openbaarheid van hun beleid.
De RU heeft nu dan toch nog besloten alle declaraties openbaar te maken. Eerst zullen de namen en persoonlijke gegevens op de bonnetjes onleesbaar worden gemaakt. Medewerkers die buiten de regels hebben gedeclareerd kunnen hierdoor niet ter verantwoording worden geroepen. In eerste instantie vond de RU het niet nodig om überhaupt alle bonnetjes openbaar te maken. De manier waarop dit is aangepakt, getuigt van weinig besef van het belang van transparantie binnen een universiteit.
Transparantie
Voordat de RU bekend maakte de bonnetjes toch openbaar te maken, sprak ANS veelvuldig met RU-woordvoerder Martijn Gerritsen over het 'bonnetjesschandaal'. Een argument dat Gerritsen aandroeg tegen het volledig openbaar maken van de bonnetjes, was dat de RU vrijwillig en in wederzijds vertrouwen RTL Nieuws inzage had gegeven. Om deze reden zou de RU volgens hem juist bijzonder transparant hebben gehandeld. RTL Nieuws had volgens de RU goed naar de bonnen kunnen kijken en de opvallendste punten eruit kunnen halen. Het volledig online zetten ervan zou daarom niet nodig zijn geweest. Dat de RU dit vrijwillig heeft gedaan is natuurlijk goed, ware het niet dat alle Nederlandse universiteiten dit hebben gedaan. De andere private universiteiten, de Vrije Universiteit en de Universiteit van Tilburg, deden hier ook niet moeilijk over. Bovendien is het natuurlijk slecht voor je reputatie als je als enige universiteit niet meewerkt aan een dergelijk onderzoek. 'Vrijwillig' kun je dit dus niet bepaald noemen.
Het was kinderachtig van de RU om zich achter het feit te verschuilen dat zij een bijzondere instelling is. Zij zijn daarom niet wettelijk verplicht op basis van de Wet Openbaarheid van Bestuur de bonnetjes openbaar te maken. Als de RU zichzelf als universiteit serieus neemt, dan snapt ze dat vertrouwen in de bestuurders voor elke universiteit essentieel is. Een bestuurder die zich inzet voor een academische instelling die een kritische en open houding centraal vindt staan, zou beter moeten weten. Rector-magnificus Theo Engelen gaf begin dit jaar zelf aan transparantie op de RU hoog in het vaandel te hebben staan: 'Ik vind de transparantie naar studenten toe belangrijk en zal zorgen dat dit beter wordt.’ De gebeurtenissen van de laatste dagen getuigen van het tegendeel. ANS deed voordat de RU besloot toch alle bonnetjes openbaar te maken, navraag bij de (toekomstige) fractievoorzitters van de studentenpartijen en ook zij vonden dit gebrek aan transparantie bizar.
Napluizen
Het is bovendien maar de vraag in welke mate RTL Nieuws alle belangrijke punten uit de declaraties heeft kunnen halen. Bij onze navraag bij RTL bleek bijvoorbeeld ook een managementcursus bij de RU gedeclareerd te zijn door een medewerker die kort daarna de RU zou verlaten. Dit was nog niet vermeld in het bericht van RTL nieuws. Daarnaast werden alle declaraties van de andere universiteiten juist online gezet, zodat personen die meer verstand hebben van de betreffende universiteit dit konden napluizen. De USR en de Nijmeegse universiteitsmedia werd dit recht door de RU in eerste instantie ontnomen.
Vertrouwen
Pas toen er commotie ontstond, besloot de RU de bonnetjes geanonimiseerd openbaar te zullen maken. De woordvoerder benadrukte dat wij onterecht suggereren dat de RU iets te verbergen heeft. Wat is dan de reden voor de anonimisering? De woordvoerder van de RU stelt dat dit is om persoonlijke en vertrouwelijke informatie van degenen die declareerden te beschermen. 'In de bonnetjes staat bijvoorbeeld ook persoonlijke informatie, zoals adresgegevens en nummerborden.' De personen in kwestie zijn hier zelf overigens niet over geraadpleegd. 'Dat doen we gewoonweg uit goed fatsoen', aldus Gerritsen. Privacy is geen goed argument: ten eerste omdat de declaraties werden gemaakt onder werktijd en ten tweede omdat er gebruik werd gemaakt van publiek geld. Het anonimiseren van de bonnetjes draagt niet bij aan het verscherpen van het declaratiebeleid. De medewerkers die buiten de regels declareerden, kunnen nu niet ter verantwoording worden geroepen. Bovendien is er nu geen enkele mogelijkheid om te zien of de excessieve declaraties nu of in de toekomst bestraft zullen worden.
Doofpot
Bij de bestuurders op de RU lijkt er een cultuur te bestaan om misstappen van medewerkers te verbergen. Ook fouten die gemaakt werden bij de directie van Honours werden in de doofpot gestopt. Het CvB heeft hier nog steeds geen uitleg over gegeven, terwijl de nieuwe directie van Honours al een aantal maanden is aangesteld. Een ander voorbeeld hiervan is dat de RU in 2011 weigerde het rapport over wetenschapsfraude van Roos Vonk openbaar te maken. Het is begrijpelijk dat de RU zijn medewerkers wil beschermen, maar het is moeilijk een bestuur volledig te vertrouwen als deze stelselmatig weigert inzicht te geven in fouten die zijn gemaakt. Juist het gebrek aan transparantie geeft de indruk dat er iets ernstigs aan de hand is, terwijl dat helemaal niet hoeft te zijn. Het is in het belang van de RU zelf om hier open over te zijn.
Theo Engelen wist in het verleden niet hoeveel collegegeld een student per jaar betaalt. Bij deze: het is minder dan een bepaalde stoel waarop het CvB zit.
