Iedere twee weken rakelt ANS herinneringen op door een artikel uit de archieven te plukken. Deze week in de nostalgische rubriek: Samsom en cynisme.
Het was wel duidelijk gisteren: de verkiezingscampagne draait al op volle toeren. Zaterdag werd Wilders de zwarte piet toegespeeld, vandaag werd hij bijna doodgezwegen. Van Haersma Buma viel gisterenmiddag voor het gemak de PvdA en de SP aan en Pechtold hekelde het verantwoordelijkheidsgevoel van de VVD. Zelfs de Onafhankelijke Burger Partij schijnt al bezig te zijn met een lijstje kandidaten voor de verkiezingen op 12 september.
Menig Nijmegenaar zal hopen op een links kabinet. Waar de peilingen de voorkeur geven aan Roemer I, behoort wellicht ook Samsom I tot de mogelijkheden. In februari 2010 sprak ANS Diederik Samsom over zijn studententijd en het cynisme in Nederland. ‘Ik wil gewoon geloven dat we geen cynisch volk zijn. Ik heb nog vertrouwen in de Nederlandse bevolking, ik kan niet anders.’ Over de toekomst voor studenten in een kabinet onder zijn leiding is Samsom duidelijk: 'Studenten ontvangen studiefinanciering, terwijl zij juist een bevoorrechte groep vormen die later een goed salaris verdient. Daarom vind ik het verdedigbaar als wij het sociale leenstelsel hanteren. Het geld dat in studenten wordt gestoken, zouden zij ook moeten terugbetalen.'
Diederik Samsom - Besmet met het inhoudelijke virus
Hoewel cynisme de boventoon voert in de Tweede Kamer, blijft PvdA'er Diederik Samsom optimistisch: 'Ik heb nog vertrouwen in de Nederlandse bevolking, ik moet wel.'
Tekst: Jolene Meijerink en Martijn Wehrens
Foto's: Boy van Dijk
Een kwartier te laat komt Diederik Samsom (38) de kantine van de Tweede Kamer binnenstormen. Vervolgens praat hij honderduit alvorens er net zo snel weer vandoor te gaan. Zijn drukke schema blijkt ook uit het feit dat hij constant de tijd in de gaten houdt op zijn iPhone. Samsom is sinds 2003 Tweede Kamerlid en woordvoerder Milieu voor de Partij van de Arbeid (PvdA). De kroonprins van de arbeiderspartij is regelmatig te zien in programma’s als Pauw en Witteman en De Wereld Draait Door waar hij gepassioneerd klimaatontkenners onderuit schoffelt. Zijn stokpaardje, het klimaatprobleem, is hot. Samsom heeft een gevarieerde carrière achter de rug. In zijn puberteit was hij naar eigen zeggen een ‘echte nerd’, die er een sport van maakte negens en tienen te halen voor wis- en natuurkunde. ‘Maar wel eentje die goed was in gymnastiek’, merkt hij lachend op. Na zijn middelbare school studeerde hij Technische Natuurkunde in Delft. ‘Ik was achteraf gezien gevaarlijk vroeg begonnen met het halen van hoge cijfers, want tegen de tijd
dat ik ging studeren vond ik wiskunde eigenlijk niet meer leuk. Ik ging nooit naar colleges, die waren demotiverend. Wat dat betreft was de TU Delft een jammerlijke universiteit. Ze deden in die tijd alles om de studie zo onaantrekkelijk mogelijk te maken.’
Gedurende zijn studie ergert Samsom zich eraan dat er geen aandacht wordt besteed aan de maatschappelijke relevantie van zijn studie. ‘Daar moest je vooral in de eerste twee jaar niet naar vragen. Het was gewoon wiskunde, stampen, tot in de vierde macht en de vijfde graad.’ Tijdens de verdediging van zijn scriptie kwam de laatste deceptie. Samsom had een apparaat uitgevonden om metingen te doen naar radioactieve straling van kerncentrales. ‘Iemand van de afstudeercommissie gaf me een krijtje en zei: “Die formule op pagina 26, leid die maar eens af op het bord.” Ik heb het goed gedaan, maar was er zó kwaad over. Ik wilde praten over de relevantie van het onderzoek, niet over de derdemachtsintegraal van een tijdsafhankelijke neutronenfluxvergelijking. Ik dacht dat ik eindelijk bevrijd was van de cijfers.’
Hoe raakte u maatschappelijk betrokken?
‘Achteraf gezien gebeurden er drie dingen in ongeveer dezelfde periode. Ten eerste kreeg ik op de middelbare school een paar maatschappelijk betrokken vrienden, die school maar niets vonden. Wiskunde en natuurkunde deden ze niet, dat vonden ze “rechtse vakken”. Ten tweede ontplofte de kerncentrale in Tsjernobyl terwijl ik het boek Kinderen van moeder aarde las van Thea Beckman, waarin de wereld wordt geschreven na een kernoorlog. Ten derde had ik een heel linkse filosofieleraar. Als gevoelige puber raakte ik zo heel snel maatschappelijk geëngageerd.
‘Toen ik 16 was heb ik een brief naar Greenpeace gestuurd met de vraag of zij wetenschappers in dienst hadden en nog een natuurkundige konden gebruiken. Na vier maanden kreeg ik een briefje van drie regels terug, dat ik te zijner tijd altijd een brief kon richten aan de afdeling personeelsmanagement. Toen dacht ik: “Die zitten niet op mij te wachten, laat ik eerst eens gaan studeren.”’
Samsom studeerde officieel acht jaar. Enerzijds omdat hij vice-voorzitter was bij jongerenvereniging de Koornbeurs, voorzitter van de Vereniging voor Studie en Studentenbelangen te Delft en actief was bij Greenpeace. Anderzijds omdat hij nog een vak moest halen en daarna zijn diploma een jaar te laat aanvroeg. Lachend: ‘Ik werkte al bij Greenpeace. Dat is natuurlijk niet alleen een baan, maar een way of life. Ik was toen nog vrijgezel, dus ik was altijd de jongen die wel even vier maanden weg kon. Verweggistan hier, Verweggistan daar: “Oh, we moeten nog iemand hebben op dat schip. Nou Diederik, ga jij maar.” Bij deze organisatie ben ik mijn vrouw tegengekomen. Ik zeg wel eens gekscherend dat ik zeven jaar lang niemand anders ben tegengekomen dan mensen van Greenpeace.”’
Heeft u met uw gezin nog steeds de Greenpeace 'way of life'?
‘Er zijn dingen die we laten. Mijn vrouw en ik eten bijvoorbeeld geen vlees. We vliegen bijna nooit, ook omdat we er een hekel aan hebben. Onze vakantiebestemming is vaak Terschelling, maar dat is gewoon erg leuk. Daarnaast hebben we een Toyota Prius. Maar dat is alles, wij zijn geen freaks. De verwarming staat gewoon op achttien graden en de kinderen mogen ’s nachts een lichtje aan hebben als ze daar beter van slapen.’
Mede door nevenactiviteiten heeft u acht jaar gestudeerd. Hoe rijmt dit met het verhaal van minister Plasterk dat studenten sneller moeten afstuderen?
‘Ik vind niet zozeer dat mensen sneller moeten afstuderen. De overheid steekt zich op dit moment diep in de schulden om het hoger onderwijs te financieren. Studenten ontvangen studiefinanciering, terwijl zij juist een bevoorrechte groep vormen die later een goed salaris verdient. Daarom vind ik het verdedigbaar als wij het sociale leenstelsel hanteren. Hierin word je gehele studie, inclusief je collegegeld, basisbeurs en eventuele aanvullende beurs, voorgeschoten door de overheid. Zodra je een baan hebt, betaal je het bedrag terug. Het geld dat in studenten wordt gestoken, zouden zij ook moeten terugbetalen.’
Gaan studenten dan niet alleen studies kiezen waarbij ze zeker weten dat ze een baan kunnen krijgen?
‘Ik vind het sowieso niet slecht om een baan te willen na je studie. Bovendien betaalt het feit dat je hebt gestudeerd en daar een bepaald denkniveau van hebt gekregen zich ook terug. Daar hoef je geen specifieke studie voor te doen, ik doe ook niets meer met mijn studie. En als je dan toch, om een cliché aan te halen, werkloos kunstenaar wordt, hoef je de lening niet af te lossen. De ervaring leert echter dat 90 procent van de studenten bakken met geld verdient.’
U schreef in een uitgelekte e-mail dat de PvdA in een deplorabele staat verkeerde. Wat moet er veranderen?
‘De belangrijkste boodschap was dat het voor onze partij erop of eronder zou zijn. Sindsdien hebben we laten zien dat we doortastend kunnen zijn, bijvoorbeeld bij de beslissing over de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. Het is vooral aan jongere generaties makkelijk uit te leggen dat er langer moet worden doorgewerkt. Dit was geen eenvoudige beslissing, maar we hebben deze met verve genomen. Eindelijk iets wat we vol verdedigden.’
Wilders staat op dit moment goed in de peilingen. Wat is zijn sterke punt?
‘Wilders is retorisch sterk. Op dit moment heeft de Nederlandse bevolking blijkbaar iemand nodig die hen een zwart-wit beeld voorschotelt, hierin is het witte beeld dat van Pechtold en het zwarte beeld dat van Wilders. Die zienswijze vinden mensen blijkbaar lekker. Ik denk dat heel veel kiezers op dit moment de voorkeur geven aan een partij als de Partij Voor de Vrijheid (PVV) omdat, net zoals thuis, een ruzie heel opluchtend kan werken. Het intrigerende hiervan vind ik dat mensen heus wel snappen dat je compromissen moet sluiten in je leven. Soms gaat dat langzamer dan je zou willen. Dat is thuis, maar ook in de politiek zo. Ik zie het trouwens als een zwakte van het midden dat zij niet de aantrekkelijkheid van zijn zienswijze voor het voetlicht weten te brengen. Uiteindelijk zal Nederland zijn hart volgen en zich af gaan vragen wat voor land het nu eigenlijk wil. Een land waarin iedereen elkaar naar het leven staat of een land waarin er samen naar oplossingen wordt gezocht.’
Helaas laten je collega-Kamerleden soms pijnlijk duidelijk merken dat zij niets van de inhoud weten. Frustreert dit jou?
‘Ik ben door mijn academische achtergrond natuurlijk besmet met het inhoudelijke virus. Ik vind het niet erg dat een debat met humor of met een andere leuke insteek wordt gewonnen. Maar als je het puur op cynisme wint, zoals PVV-Kamerlid Richard de Mos, dan vind ik dat wel
...
