ANS

In deze ingezonden brief vertelt Bram Kersten (20), student Engelse Taal en Cultuur, waarom hij tegen de verschoolsing van de universiteit is. Hij wordt er bijna ziek van. Dit jaar is, vanwege lage slagingspercentages, de participatieplicht aangescherpt. Als student Engelse Taal en Cultuur zit je nu elke dag in college om je handtekening op een papiertje te zetten die bewijst dat je inzet toont. Onpraktisch, inefficiënt en onbegrijpelijk. Sterker nog, het is verkeerd op zoveel niveaus dat ik er bijna ziek van word. Ten eerste leidt deze regeling tot een situatie met volledig gebrek aan flexibiliteit. Ben je twee keer te ziek om de werkcolleges bij te wonen of volg je een tweede studie waardoor je een dubbel rooster hebt, dan is de kans van slagen zojuist exponentieel gekelderd. Niet alleen loop je een boel belangrijke informatie mis, je verliest ook nog eens de kans om te leren van je fouten en een tweede poging te wagen. Verzachtende omstandigheden bestaan alleen als de studieadviseur zin en tijd heeft om naar je te luisteren, zo lijkt het. Erg vreemd vind ik, want dit is een universiteit en een student kiest voor onderwijs. Daarmee gaat hij een persoonlijke, niet universele of idealistische uitdaging en verantwoordelijkheid aan om een doel te bereiken. Niet iedereen kan of wil het doel van 100 procent inzet halen, en dat is hun goed recht, want dat heet vrijheid. Het wordt nog absurder als je bedenkt dat je betaalt voor deze keuze, maar daarmee toch de vrijheid verliest. Studenten, geloof het of niet, betalen voor hun studie (als het niet nu is, dan wel later via belasting, zo werkt het uiteindelijk, toch?) en daarmee zou ook keuzevrijheid moeten komen. Als ik betaal voor een vliegticket of wat voor dienst dan ook, ligt de keuze nog steeds bij mij of ik gebruik ga maken van die dienst. Ik heb dan recht op die dienst, het gebruiken ervan is niet mijn plicht. Waarom kan dat bij studeren dan niet ook zo werken? Het lijkt allemaal maar eng veel op de leerplicht van de middelbare school: je moet betalen, en je moet leren. Ik moet niks na mijn achttiende, behalve de wet volgen in dit land, dacht ik toch. Ik betaal om onderwijs te mogen genieten, niet om het door mijn strot geduwd te krijgen. Toch zitten we nu in die oude vertrouwde klaslokalen, waar continu wordt gehamerd op de proactieve academische mindset die wordt verwacht van studenten. Deze wordt direct ontkracht door het feit dat we worden gedwongen alles te consumeren wat men op ons afvuurt. Hierdoor wordt een sfeer van apathie gecreëerd die pijnlijk merkbaar is tijdens de colleges. Doodse stiltes vallen bij gestelde vragen en alle spullen zijn al zo'n 10 minuten voor de denkbeeldige bel gaat, ingepakt. Zoals de sterke stier die niet meer vecht tegen het versleten touw waarvan hij zich als kalf nog niet kon losrukken, zo zit menig student nu in de collegezalen. Met de ziel onder de arm. Alle motivatie om op te komen voor hun eigen belangen is hierdoor de kop ingedrukt. Dat is een uiterst slechte zaak. Vanuit mijn studie is hier veel onvrede over en het onderwerp wordt wekelijks zo niet dagelijks besproken. Ook vele docenten zijn niet tevreden met de situatie, en discussiëren volop mee. Verhalen doen de ronde dat tijdens de vergadering over de participatieplicht alle tegenstanders vriendelijk doch dringend werd verzocht het pand te verlaten. Niet echt democratisch natuurlijk. Het duurde dan ook niet lang voordat ideeën werkelijkheid werden. We zijn een heuse petitie gestart, aangevoerd door een aantal studenten die het echt beu zijn. We pleiten voor een versoepeling van de participatieplicht en onderbouwen dit met enkele van de bovengenoemde argumenten. Versoepeling, omdat een pleidooi voor daadwerkelijke verandering ogenschijnlijk niet meer kans van slagen heeft dan een hyperintelligente student met een zwakke gezondheid die twee studies volgt. Ik zou het het beste van een slechte situatie noemen, want hoewel menig student erover praat of fantaseert, zullen er weinig méér doen of durven dan een handtekening zetten. Studenten nemen weinig risico en weinig moeite. Dat klinkt misschien laf, maar risico's nemen is nu eenmaal niet het ding van de maatschappij anno 2014. Wat mij betreft gaan we de straat op zoals vroeger, met protestborden, en verstoren we de openbare orde voor onze belangen. Of we slaan toe waar onze ellende begon, in de portemonnee. Geld is macht, en ook al hebben we er niet veel van, we zijn wel geld waard. Drie weken 'spijbelen' met je hele jaar, dan mag niemand tentamens maken, of desnoods bezet je het gebouw, zoals dat in het verleden wel eens wekenlang duurde. Weg zijn dan de slagingspercentages, en weg zijn daarmee de subsidies waar het allemaal om draait. In dit steeds onsympathiekere systeem, zou het echter geen enkele student verbazen als een beetje gewaagde actie leidt tot heftige gevolgen. Stel je voor dat, zoals een grote corporatie een niet-winstgevende bedrijfstak afstoot, de universiteit haar ongehoorzame studenten op straat gooit of laat aanhouden. Verlies lijden ze wel, maar het voorbeeld is duidelijk en de slachtoffers zijn toch geen student meer. Niemand die nog naar ze luistert. Vroeger moest je als opstandige scholier naar bureau HALT en dan weer terug naar school, want ja, het moet. Leuk is anders. Nu kun je een arrestatieteam en de zak verwachten. Ook leuk. Waarom we het niet bij voorbaat opgeven is mij een raadsel. Of wacht, dat doen we al massaal, daarom klaagt niemand.

 

De verschoolsing slaat definitief toe aan de RU. Ieder college verplicht aanwezig zijn en anders uitgesloten worden van deelname aan het tentamen, dat lijkt tot de mogelijkheden te gaan behoren aan de Faculteit der Letteren. Het faculteitsbestuur wil de aanwezigheidsplicht voor alle werkcolleges ophogen naar 100 procent. Bij het missen van een van die bijeenkomsten kunnen studenten fluiten naar een eindcijfer, aangezien ze uitgesloten kunnen worden van deelname aan het tentamen. Dit plan staat op de agenda voor de volgende Facultaire Gezamenlijke Vergadering (FGV) bij Letteren. Hoe het faculteitsbestuur het precies wil gaan vormgeven is nog niet duidelijk, de stukken worden morgen openbaar. Als het aan het bestuur ligt wordt de regeling zo snel mogelijk opgenomen in de facultaire Onderwijs- en Examenregeling (OER), zodat de volledige aanwezigheidsplicht per 1 september 2012 in kan gaan. Het betreft alleen de werkcolleges, de aanwezigheid van studenten bij hoorcolleges blijft een aangelegenheid van de opleidingen zelf. De Facultaire Studentenraad (FSR) vindt het idee van het faculteitsbestuur veel te streng. 'Dit soort maatregelen werkt langstuderen in de hand. We moeten juist voorkomen dat studenten onnodige vertraging oplopen', aldus Marjolein Verstraten, voorzitter van de FSR. Verstraten verwacht dat de medewerkers in de facultaire medezeggenschap ook negatief tegenover het voorstel staat en hoopt een blok te kunnen vormen in de komende FGV. Of er uitzonderingen mogelijk worden gemaakt met bijvoorbeeld aanvullende opdrachten is nog niet duidelijk. Student die door ziekte een college kunnen missen, hoeven in ieder geval niet te vrezen dat ze uitgesloten worden van deelname. Voor hen zal in de OER wel een uitzondering worden gemaakt. Op 23 maart wordt het voorstel besproken in de FGV. Update: Vandaag zijn de documenten met het voorstel van het faculteitsbestuur openbaar gemaakt. Het plan is een facultaire aanwezigheidsplicht vast te leggen van 100 procent. Wanneer een student hier niet aan voldoet, maar wel minimal 80 procent van de colleges van een cursus heeft bijgewoond, wordt hij uitgesloten van deelname aan de eerste kans van het tentamen of een andere toetsingsprocedure. Bij minder dan 80 procent aanwezigheid wordt de student van beide toetsingsmogelijkheden uitgesloten. De cursus wordt in dat geval doorgeschoven naar het volgende studiejaar. De opleidingscommissies (OpCo’s) hebben verschillend op het voorstel gereageerd. Zo spreken de OpCo’s van Geschiedenis en Engelse taal en cultuur zich sterk uit tegen het plan, terwijl men bij Kunstgeschiedenis de 100 procent aanwezigheidsplicht onderschrijft, maar pleit voor andere sancties in de vorm van compensatieopdrachten. Udate: De 100 procent aanwezigheidsplicht gaat er niet komen. Later vandaag volgt meer, de FGV is nog aan de gang. Het faculteitsbestuur van Letteren heeft in de FGV aangegeven het voorstel niet haalbaar te achten. Doordat de opleidingscommissies en zowel de medewerkers als de studenten in de facultaire medezeggenschap grote zorgen hadden bij het invoeren van een 100 procent aanwezigheidsplicht is het bestuur met een ander voorstel gekomen. Ze willen een 80 procent aanwezigheidsplicht uniformeren voor de hele faculteit. Bij de meeste opleidingen geldt al een dergelijke regeling en de verwachting is dat dit voorstel op minder weerstand zal stuiten. FSR-voorzitter Marjolein Verstraten was zichtbaar opgelucht dat het faculteitsbestuur inzag dat een 100 procent aanwezigheidsplicht geen goed idee was. 'Het is nu even afwachten wat het nieuwe voorstel wordt, maar met een duidelijke hardheidsclausule kunnen we met een verplichte aanwezigheid van 80 procent wel leven.' Op 19 april wordt het in de FGV besproken. Naast het omstreden voorstel werd vandaag ook de eventuele ophoging van het bindend studieadvies (bsa) in stemming gebracht. Doordat twee van de medewerkers samen met de FSR tegen het voorstel stemden om het bsa van 40 naar 45 EC op te hogen, werd het niet aangenomen en overheerst blijdschap bij Verstraten. 'Ik denk dat het faculteitsbestuur had verwacht dat er vandaag anders zou zijn besloten. Er zijn allerlei redenen te bedenken waardoor eerstejaars niet alle studiepunten halen. Een bsa van 40 EC kan voor veel studenten een groot verschil maken. We zien dit als een belangrijke overwinning.'

 

Als hoofd van het faculteitsbestuur ligt de beslissing voor het invoeren van aanwezigheidsplicht in uw handen. In plaats van de colleges interessant en aantrekkelijk te maken, gebruikt u dwang om de zalen vol te krijgen. Stop alstublieft deze schoolse aanpak en geef studenten hun keuzevrijheid terug. Tekst: Marit Willemsen Illustratie: Carmen Groenefelt Dit artikel verscheen eerder in de juni-ANS U zult er inmiddels wel achter zijn dat de aanwezigheidsplicht een impopulaire maatregel is onder studenten. Het is daarom niet gek dat alle studentpartijen op de RU het afschaffen van de plicht expliciet in hun verkiezingsprogramma noemen. Een reden voor de grootse invoer van de verplichte aanwezigheid is simpel. De opgelegde aanwezigheid zou volgens het universiteitsbestuur het studiesucces bevorderen en dus de slagingspercentages van de RU verhogen. In maart 2013 bracht het College van Bestuur (CvB) het rapport Kwaliteit, Binding en Duidelijkheid uit, waarin ook de aanwezigheidsplicht sterk werd aanbevolen. Vraag uzelf echter af of een rendementsregel als deze opweegt tegen de schoolsheid die u afroept over de universiteit. Zie in dat deze maatregel slechts een symptoomaanpak is van het werkelijke probleem: slechte, onaantrekkelijke colleges. De opleidingen en faculteiten kunnen deze ophokplicht stoppen en u bent daarin als hoofd van het faculteitsbestuur een sleutelfiguur. Het verplicht bijwonen van colleges en werkgroepen wekt bij menig student op zijn zachtst gezegd irritatie op. Ervoor kiezen om thuis te blijven, ook met goede redenen, heeft namelijk vervelende gevolgen. Is een student te vaak afwezig voor een verplicht vak, dan mag deze de herkansing van het tentamen of het tentamen zelf simpelweg niet maken. Daarmee wordt het alleen maar lastiger om te slagen. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van een maatregel die bedoeld is om het rendement te verhogen? U negeert de protestgeluiden door studenten en studentpartijen en inmiddels kent elke faculteit aanwezigheidsplicht bij de werkcolleges. Deze ‘trend’ lijkt bovendien verder door te zetten naar de hoorcolleges. Bij de Faculteit der Letteren geldt al voor een verbazingwekkende 96 procent van alle vakken, ook bij hoorcolleges, een verplichting tot aanwezigheid. Hetzelfde CvB dat de aanwezigheidsplicht zo propageert, heeft gek genoeg geen goed woord over voor verschoolsing op de universiteit. ‘Duidelijkheid is iets anders dan schoolsheid, voorkauwen en teveel bij de hand nemen van studenten’, wordt in het eerder genoemde rapport gesteld. Verder staat er dat een student verantwoordelijk hoort te zijn voor het eigen leerproces en dat studenten samen met docenten afspraken moeten maken over de stof en de verwachtingen van beide partijen, zoals het hoort in een academische omgeving. Het is ongelooflijk dat dit soort uitspraken worden gevolgd door een aanbeveling om de aanwezigheidsplicht in te voeren. Kunt u een dergelijk rapport werkelijk serieus nemen? Een student heeft als volwassen individu een eigen verantwoordelijkheid voor zijn academische vorming en deze wordt door aanwezigheidsplicht compleet teniet gedaan. Het CvB stelt: ‘Uitdrukkingen als ‘school’ en ‘les’ – symbolen voor schoolsheid – horen niet thuis op een universiteit.’ Hoort het afroepen van namen tijdens een werkcollege daar wel bij denkt u? We snappen best dat rendement belangrijk is. Vanuit de overheid is er steeds meer druk op universiteiten en dus ook op u, om studenten snel en succesvol hun studietraject te laten doorlopen. De aanwezigheidsplicht lijkt in eerst instantie een goede oplossing, meer aanwezigheid zou in principe moeten leiden tot hogere slagingspercentages bij tentamens. Denk echter na wat u het liefste op uw conto wil schrijven: 100 procent van de studenten die binnen de voorgeschreven tijd keurig met een diploma de deur uit wandelt of kritische studenten die niet alleen op kwamen dagen omdat het moest. U weet daarnaast heus wel dat verplichte aanwezigheid absoluut niet tot meer betrokkenheid of meer binding leidt, wat het CvB in haar rapport ook beweert. Dergelijke dwang veroorzaakt alleen maar weerstand en een negatieve associatie met de opleiding. Het is daarom de vraag of de student er harder van gaat studeren en of de resultaten daadwerkelijk beter worden. De collegezalen zijn voller, dat klopt. Zijn ze echter gevuld met gemotiveerde en actief participerende studenten? Hoe vaak zien studenten niet iemand die zich beter lijkt te vermaken met Facebook of een complete speelfilm dan met de lesstof? Een student die zich tijdens het college verveelt of meent zijn tijd beter te kunnen besteden, is anderen alleen maar tot last. De sluwere student laat een studiegenoot bovendien gewoon een kruisje achter zijn naam zetten, zodat de schijn van aanwezigheid makkelijk is gewekt. U kunt dit wellicht kinderachtig vinden, maar uw kinderachtige maatregelen werken gelijksoortig gedrag in de hand. De zaken zouden eens moeten worden omgedraaid. Het feit dat een werkgroep of hoorcollege telkens wordt bezet door een handjevol studenten, wil wellicht zeggen dat de stof niet interessant of uitdagend genoeg is. U zou in plaats van een belerende druk opleggen, eens goed moeten kijken naar het desbetreffende college en daarmee de intrinsieke motivatie verhogen. Zorg dat studenten wíllen komen, niet dat ze moeten komen. Beste decanen, de aanwezigheidsplicht doet niets goeds voor de student, de academische vorming, de binding met de opleiding of de intrinsieke motivatie tot studeren. Hopelijk stopt u deze vergaande vorm van betutteling en behandelt u studenten weer als de volwassen mensen die zij zijn. Mensen die de keuzevrijheid hebben of zij hun college bijwonen, of niet. Met vriendelijke groet, ANS Klik hiervoor de overige artikelen uit de juni-ANS.

 

De aanstaande rector magnificus van Leiden heeft ogenschijnlijk ambities om de universiteit te degraderen tot een middelbare school. Carel Stolker zal vrijdag tijdens de 438ste dies het ambt van rector magnificus en bestuursvoorzitter aannemen. Voorheen was Stolker decaan van de rechtenfaculteit in Leiden die toentertijd als slechtste uit de bus kwam. Door middel van een schoolse aanpak heeft hij de faculteit er bovenop geholpen en weet hij nu van wanten. Het Leidsch Dagblad van vanmorgen brengt de snode plannetjes van Stolker aan het licht. Hij zou goede ervaringen hebben met maatregelen als motivatiebrieven, aanwezigheidsplicht en huiswerkcontrole. Huiswerkcontrole, u leest het inderdaad goed. Als rector magnificus zal hij, voor zover mogelijk, ook andere faculteiten omtoveren in geoliede klassen. 'Als het goed werkt bij rechten, waarom dan niet bij andere faculteiten?’, aldus de rector in spe.

 

Gisteren kwam de vereniging van universiteiten (VSNU) met hun visie op universitair onderwijs voor de komende 10 jaar. Als het aan de VSNU ligt is over 10 jaar het contact tussen studenten en docenten kleinschaliger en intensiever. Ondanks ontevredenheid onder studenten lijkt de verschoolsing op de universiteit zich dus voort te zullen zetten. De VSNU wordt gevormd door de 14 Nederlandse universiteiten en behartigt de belangen van de universiteiten naar buiten. Hoewel universiteiten door willen blijven gaan met de flexibilisering van het onderwijs door middel van 'webcolleges, MOOC’s, flipped classroom en blended learning', zullen ze zich volgens de visieextra inzetten voor het creëren van 'een hoog ontwikkelde saamhorigheid van de universiteitsgemeenschap'. Daarnaast zal de groei van het aantal studenten niet langer meer een ambitie zijn en zal er geprobeerd worden meer docenten per student te hebben. Deze vooruitzichten lijken aan te sluiten bij de ergernis van minister van Onderwijs Jet Bussemaker dat  'iedereen alleen maar hogerop wil’. Karl Ditrich, de voorzitter van de VSNU, sloot zich eerder al bij deze uitspraak aan. Volgens Martijn Gerritsen, woordvoerder van de Radboud Universiteit, hoeft deze intensivering van het onderwijs niet per se verschoolsing te betekenen. Uit de visie van de VSNU hoeven we volgens hem dan ook niet direct te concluderen dat er nog meer verplichte contacturen komen. Hij benadrukt daarnaast dat volgens hem veel studenten juist wel meer contact met hun docenten willen. Tussen neus en lippen door lijkt de visie van het VSNU dit wel te suggereren en Gerritsen geeft wel aan dat de RU achter de visie staat. De tijd zal het leren.