Het Laatste Oordeel: Soeterbeeck Programma
‘Tot mijn groot afgrijzen en leedwezen worden de meeste lezingen tegenwoordig voorgelezen.’ Cees Leijenhorst, docent Geschiedenis van de Filosofie aan de RU, draagt daarom zijn gehele lezing uit het hoofd voor. Hij steekt meteen van wal met een mooi bruggetje van ‘het geheugentheater’, een methode om redenaties uit het hoofd te leren, naar de hoofdvraag van het college: waarom verzamelen mensen? In het geheugentheater koppelden de klassieke retorici betekenissen en verbanden aan ruimtes met objecten, zoals ook verwoede verzamelaars een verband zien tussen hun verzameling en de rest van de wereld, oftewel tussen micro- en macrokosmos.
Het is meteen duidelijk dat de professor geen zin heeft om vandaag op de vlakte te blijven. De toehoorders worden om de oren geslagen met filosofisch jargon als ‘verdinglijking’, ‘instantaan genot’ en ‘hyperbanaal’. Gelukkig weet droogkloot Leijenhorst met enkele onverwachte kwinkslagen ook de aandacht van de minder wijsbegerende toehoorder te grijpen. Als het over verzamelen door de hedendaagse burger gaat, komt hij met de ‘misschien niet echt representatieve’ Michael Jackson op de proppen. ‘Hier komt wellicht het moment dat ik toe moet geven dat ik Michael Jackson-fan ben.’ Of wanneer het gaat over de inwisselbaarheid van voorwerpen in de kapitalistische samenleving: ‘Ik ben zelf heel erg gehecht aan mijn iPhone, hij heeft ook een naam enzo. Daarin ben ik blijkbaar een uitzondering.’
Na het verhaal van Leijenhorst gaat Evert van der Zweerde, hoogleraar politieke filosofie, naast hem zitten om iets over zijn postzegelverzameling te vertellen. Hij bespreekt onder andere de Duitse postzegel die in 1923 een prijsstijging doormaakte van 20 mark naar 20 miljoen mark. Hiermee illustreert hij wat Leijenhorst eerder al zei: een verzameling is voor veel mensen een symbool voor de werkelijke wereld. Is dat dan de reden dat mensen verzamelen? Daar kunnen de heren filosofen helaas niet een eenduidig antwoord op geven, de redenen zijn te divers. Waarschijnlijk heeft het iets te maken met het zoeken naar orde, verwerking van een (jeugd)trauma of het creëren van een persoonlijke structuur.
Het laatste oordeel der toehoorders Een oudere man op de voorlaatste rij draait zich na afloop gniffelend om. ‘Conclusie: nooit aan een verzameling beginnen.’ De vrouw naast hem stelt parmantig vast: ‘Ik vond het heel boeiend.’ Een van de weinige jongere aanwezigen, een meisje met een stenenverzameling, geeft toe dat het college voor haar erg herkenbaar was. ‘Veel van wat ze zeiden kon ik terugzien bij mezelf. Dat maakte dit college erg prikkelend en inspirerend.’
Sprekers: Cees Leijenhorst en Evert van der Zweerde Uitstraling: Muntenverzamelaar met groots geheugen Publiek: Uitje met de plaatselijke filatelie-vereniging Inhoud: Waarom verzamelen mensen? Eindcijfer: 7