ANS

Donderdag tot en met zondag vond het literaire festival Wintertuin plaats. Dit jaar was het thema literatuur en muziek. ANS bezocht het festival op de zaterdagavond in Doornroosje. Onder het mom van Spoken & Plugged spraken muzikanten en schrijvers over hun liefde voor het andere kamp. ANS liet zich goedmoedig voorlezen en toezingen. Tekst: Tijs Sikma Foto's: Mike Ruth Creatievelingen Tussen het publiek bevindt zich de oude garde creatievelingen, type geitenwollen hippie, die zij aan zij staan met de nieuwe garde; modieus, jong en knap, met een vleugje hipster. Om als letterkunstenaar of literatuurminnaar erkend te worden, wil je wel als zodanig herkend worden. Literatuur en muziek hand in hand Tijdens de voordrachten gaan mooi geklede gedichten hand in hand met niet te doorgronden kunststukjes. Zo vertelt Arthur Japin, begeleid door stemkunstenares Greetje Bijma, letterlijk en figuurlijk indianenverhalen. Japin draagt erg gevoelig voor en Bijma brengt wonderbaarlijke geluiden voort. Iemand die het betreffende boek niet heeft gelezen, moet zich toch af en toe achter de oren krabben: ‘Waar heeft hij het nou toch over?’ Dichter Pim te Bokkel krijgt muzikale ondersteuning van singer-songwriter Douwe Bob. Soms blijven zinnen beklijven, zoals ‘in de ochtendstraten ademt de herfst’, vaker blijven ze hun betekenis schuldig. Hij leest het geheel in ieder geval erg plechtig voor en de country-liedjes van Douwe Bob worden ondubbelzinnig goed gebracht. Later op de avond interviewt Volkskrant-columnist Henk van Straten dichter Ilja Leonard Pfeijffer en rockicoon Bennie 'Oerend Hard' Jolink. Ook in dit interview komt de spanning tussen poëzie en pretentie terug en wordt er gesproken over de 'aversie en ambitie ten opzichte van de literaire wereld'. Jolink haalt bijvoorbeeld uit naar de narcistische BN'ers. Toch kan ook hij het niet laten ons mee te delen dat hij werken van grote Russische schrijvers heeft gelezen en dat hij nooit bang is - dat hij geen angst kent, noemt hij een afwijking. Voorgelezen worden Iedereen die als kind vroeger is voorgelezen, weet hoe heerlijk het kan zijn. Ondanks dat je niet altijd het hele verhaal begreep of alle woorden wist, bleef het spannend. Dat je vader zich dan voordeed als iemand die hij niet werkelijk was, maakte de woorden juist mysterieuzer. Daardoor was je meer geneigd het toch te willen begrijpen. Voor de dichter en de muzikant is het daarom misschien een noodzaak om pretentieus te zijn en moeilijk te doen, en is dit de charme van het vak. Toch is er ook duidelijk opluchting voelbaar wanneer aan het eind van de avond de voetjes van de vloer kunnen dankzij het optreden van Magnus, het dance-elektroproject van dEUS-frontman Tom Barman en techno-dj C.J. Bolland. De beukende beat blijft voor velen dé universele en meest begrijpelijke vorm van communicatie.

 

Van 27 tot en met 30 november vormt Nijmegen het podium voor literair festival Wintertuin. In het kader van het thema van dit jaar, ‘de ontmoeting tussen literatuur en muziek’, stelt ANS vijf vragen aan verscheidene gastsprekers en muzikanten. Dit keer wordt schrijver Arthur Japin aan de tand gevoeld. Tekst: Kim Saris Foto: Mike Ruth Welk geluid wil je met je werk ten gehore brengen? ‘Een lied dat je hoort twee nummers voor het eind van de musical. Het bijna finalelied, waarin iemand opbouwt naar de finale toe, waar de hoop in zit. Het is zoeken naar die hoop en dat loont, dat is wat ik zoek. Voor alle hoofdpersonen in mijn boek geldt dit: het begint met een vraag voor mensen die echt geleefd hebben, waarvan je denkt: ‘God, mens, hoe heb je dát gedaan?’. De zoektocht naar het antwoord op de vraag, dat is de essentie van de roman. Het antwoord op de vraag is altijd hoop, de personages hebben altijd ergens hoop op en hoop uit geput. Ik ben iedere keer benieuwd wat voor oplossing ze gevonden hebben. Als je het zou moeten vertalen naar muziek, is dat het. Als je in de put zit en je weet niet meer hoe je het moet aanpakken, dan zit ik er 'wham' bovenop.’ Stilte of lawaai? ‘Stilte! Stilte, stilte, stilte. Ik zou nooit meer hoeven te praten. Nooit meer woorden te hoeven zeggen als het niet nodig is. Absoluut de stilte dus, ik heb geen woorden nodig en geen letters.’ Wat klinkt je als muziek in de oren? ‘Een geliefde die blij is om je te zien en iets liefs zegt. Er zijn geen woorden voor nodig. Als je ziet dat iemand blij is om jou te zien, dan is alles al gezegd.’ Wat verstoort je ritme? ‘Het geluid of de aanwezigheid van anderen, die niet in mijn rol of stuk spelen. Ik ben altijd bezig om een decor te maken waarin ik zelf alles waar kan maken. Mensen die dwars door mijn decor heenlopen, moeten niet meespelen. Ze kunnen het niet, begrijpen het niet of omdat ze het niet weten. Dat verstoort mijn ritme. Hoe stiller het is binnen het decor, hoe beter ik mijn eigen verhaal kan vertellen.’ Waar zit voor jou de muziek in? ‘In beweging. Ik kan muziek maken met mijn lijf. De ruimte vullen, daarin vind ik muziek en het laadt me op. Als je mijn boeken letterlijk wilt nemen, ben ik gevormd door musicals vroeger als kind. Net als in het geval van theater, bestaan mijn boeken uit scènes. Dat gebeurt niet bewust, maar gewoon omdat ik eraan denk. Als ik een scène heb geschreven waarin twee mensen met elkaar in een ruimte zitten te praten, dan wil ik dat ze voor de afwisseling in een grote scène de straat op gaan waar veel geroezemoes is. Ik kan niet ontkomen aan de traditionele theateropbouw van vier à vijf aktes en mijn boeken zijn allemaal op dezelfde manier opgebouwd. Het zit van nature in mij en ik kan er niet van loskomen. De personages komen toevallig in me op, ik vind het leuk om iedere keer een ander personage te spelen. Ieder personage staat voor hetzelfde probleem, maar hoe lost dit ene personage dat probleem op? De dag dat ik het idee voor De overgave (2007) vond, had ik ook een ander idee in mijn gedachten. Blijkbaar is dat het moment waarin je goed staat en denkt: kom maar op met deze rol. Het is een manier om te kunnen acteren, zonder op het toneel te hoeven staan.’