'Wilders overweegt samenwerking met PVV-fractie', 'Consumentenbond: brandalarm met snoozeknop onveilig' en 'Facebook komt met like-like button'. Satirische website
De Speld - 'uw vaste prik voor betrouwbaar nieuws' - brengt parodieën op de actualiteit alsof zij werkelijkheid zijn. Inmiddels heeft de site meer dan 109 duizend volgers op Facebook en vormt zij een dagelijkse portie vermaak voor liefhebbers van de actualiteit. Oprichter en hoofdredacteur Jochem van den Berg verzorgt vandaag een
masterclass op de campus tijdens de eerste dag van het
Wintertuinfestival. ANS sprak hem alvast over morele grenzen, zijn redactie en een maatschappijkritische houding.
Het idee voor De Speld kreeg Jochem van den Berg tijdens het lezen van de Metro in de trein. 'Ik dacht: eigenlijk zouden we veel betere onzin moeten hebben.' Geïnspireerd door het Amerikaanse
The Onion - 'America's finest news source' - ging hij op onderzoek uit en zo ontdekte hij dat de meeste moderne, westerse landen al een satirisch nieuwsplatform hadden. In 2007 besloot Van den Berg samen met een groep vrienden in de Nederlandse variant te voorzien.
Dienden deze buitenlandse voorgangers als een voorbeeld voor jullie?
'Ja en nee. Wij pretenderen niet het idee van een satirische nieuwssite te hebben bedacht, natuurlijk keken wij naar buitenlandse collega's. Toch heeft ieder land weer zijn eigen taal en cultuur en bovendien ander nieuws, dus wij moesten zelf uitvinden wat in Nederland het beste werkt.
'Bij ons zie je bijvoorbeeld minder sierlijk taalgebruik, we schrijven meer sec. Of we ook harder zijn dan in andere landen? Dat denk ik niet. The Onion bijvoorbeeld kan ook flink uithalen bij tijd en wijlen.'
Over dat hard zijn gesproken: jullie trekken allerlei gebeurtenissen en ontwikkelingen in het absurde, dat kan pijnlijke situaties opleveren. Hebben jullie binnen de redactie wel eens discussies over morele kwesties?
'Met satire zoek je grenzen op, natuurlijk hebben we daar dan discussie over. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij rampen of mensen die overleden zijn, het kan heel gevoelig liggen als je hier iets mee doet. Zo hadden wij voor de begrafenis van prins Friso een stuk met een verwijzing naar het Koningslied klaarliggen waarvan wij uiteindelijk toch besloten het niet te plaatsen.'
Met 'Nabestaanden hinderen NOS-berichtgeving Filipijnen' haaktenjullie toch in op orkaan Haiyan. Waarom was dit wel acceptabel?
'Daar hebben wij helemaal geen discussie over gehad. De NOS deed in meerdere items verslag van mensen die geen tickets meer konden krijgen om de rampgebieden te verlaten. Vervolgens zeiden ze dat ze zelf gelukkig wel tickets hadden kunnen bemachtigen. Dit stuk was gewoon regelrechte kritiek op de NOS.'
Het is voor te stellen dat bepaalde opvallende situaties of personen zich goed lenen voor jullie stukken. Waren jullie bijvoorbeeld blij met de komst van Geert Wilders?
'Nee, de PVV werkte zelf al met uitvergrotingen en dat maakte het voor ons lastig. Wilders ging zoveel rare voorstellen doen dat je met satire niet meer in de overtreffende trap kon. De partij was het absurde zelf al voorbij. We hebben toen op andere manieren naar de situaties moeten kijken en dat is ook wel gelukt. Toen zoveel leden uit de partij werden gegooid vanwege dubieuze carrières, hebben wij geschreven over een PVV'er die werd weggezet omdat zijn intellectuele verleden aan het licht kwam.'
Satire is snel maatschappijkritisch. Is dit ook een van jullie doelen?
'Soms nemen we een duidelijk standpunt in, ja. Dat gebeurde onder andere bij de Zwarte Piet-discussie. In reactie op de
Pietitiekwamen wij met een
Koloniepetitie.'
Op deze Facebookpagina riepen zij de mensen op om te strijden 'tegen het kwijtraken van onze koloniën'. Een duidelijke verwijzing naar het racistische verleden van de Sinterklaastraditie. Op de site bekritiseerden ze de eeuwige discussie met
berichtenals 'Columnisten in training voor Zwarte Pieten-discussie'. Toch neemt De Speld bij lang niet alle onderwerpen bewust een standpunt in. 'Ideologische discussies hebben we binnen de redactie nooit. Daar komen we toch niet uit, want er lopen hier zowel veel linkse als rechtse mensen rond.' Na lancering van de website werd het schrijversteam geleidelijk uitgebreid tot de huidige groep cabaretiers, journalisten en promovendi. 'Zo is het een beetje een bij elkaar geraapt zooitje geworden.'
Hoe verloopt het denkproces binnen deze redactie?
'We werken heel veel samen. Als iemand een idee heeft gooit hij het in de groep. Alle slechte voorstellen worden met stilte beantwoord en alle goede worden aangemoedigd. Hard, maar eerlijk dus.'
Jochem van den Berg geeft vanmiddag van 12.30 tot 14.00 uur een masterclass in de zijzaal van de Refter. Meer informatie over deze lezing of andere onderdelen van het Wintertuinfestival - waaronder natuurlijk ANS Presenteert - vind je in het programmaboekje.
Tekst: Kiki Kolman
Foto uit eigen archief Jochem van den Berg
