ANS

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Tijdens het Wintertuinfestival verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over de gastsprekers. Post-propaganda. Uit zijn eerste woorden blijkt dat al het werk van Jonas Staal tussen kunst en politiek laveert. ‘Democratie wordt in Japan democratisme genoemd. Zij breken met het Westerse idee dat het een paraplu is voor allerlei ideologieën: het is slechts een van de vele, dogmatische –ismes.’ Foto’s van twee vliegtuigen met bannieren volgen. ‘Wees vrij of anders…’ zweeft suggestief boven een uitzinnige menigte tijdens het Bevrijdingsfestival in Amsterdam enige jaren geleden. ‘Een willekeurige mensenmassa verzamelt zich om volstrekt generieke muziek, die al het gehele jaar op de radio is te horen, aan te horen en zich lam te zuipen. Het is een toonbeeld van overconsumptie en een perfect voorbeeld van kapitalistische propaganda.’ Aan de hand van politiek engagement bespreekt hij zijn oeuvre. Waar kunstenaars zich soms verliezen in oeverloos gezwets, haalt Staal krachtige voorbeelden aan met behulp van academische taal. Dat maakt het college een diepgaande, doch zeer droge kennismaking. Gelukkig prikkelt zijn werk meer dan voldoende. Zijn verhaal is helaas slechts een introductie. Halverwege sluit ethicus Jeroen Linssen zich bij hem aan voor een open ‘gesprek’. De Nijmeegse docent lijkt echter vooral zijn uitgebreide woordenschat te willen etaleren. Heftige gebaren en peinzende blikken richting de zaal doen vermoeden dat het eerder een acteur dan een gesprekspartner betreft. Vaak leidt dat tot een frons en poging tot interessant antwoord van Staal, totdat hij na een belachelijk lange monoloog van Linssen over ‘het doorbreken van interpretatie-monopolies’ toch lacht: ‘Is dat een antwoord vermomd in een vraag?’ Het Laatste Oordeel der Toehoorders Een grijzende schilder (inclusief baret) verzucht: ‘Ik vindt het maar vreemd dat Staal geen ruimte heeft voor vloeiend materiaal als verf.’ Een bejaarde babyboomster roemt juist het feit dat er eindelijk weer een kunstenaar politiek stelling durft te nemen. Voor studenten is het vooral een lange zit dankzij de grijzende, egocentrische filosoof. Sprekers Jonas Staal en Jeroen Linssen Uitstraling academische activist versus zwetsende ethicus Publiek studenten, verdwaalde kunstenaars en andere misplaatste intellectuelen Inhoud kunstig klagen Eindcijfer 6 Foto: Menno van der Meulen

 

In het kader van het Wintertuinthema ‘Vorm van verzet’ stelt ANS-Online vijf vragen aan verscheidene gastsprekers. Ditmaal: Jonas Staal Beeldend kunstenaar Jonas Staal toont al jaren een grote maatschappelijke betrokkenheid. In 2007 moest hij voor de rechtbank verschijnen omdat er een dreigende werking uit zou gaan van ‘De Geert Wilders Werken’, kleine gedenkmonumentjes voor de PVV-leider. Afgelopen jaar kwam een publicatie uit, waarin Staal de door PVV'er Fleur Agema ontworpen gevangenis, uitwerkte. Na de inspirerende Wintertuinmasterclass sprak ANS hem vijf minuutjes tijdens een haastige taxirit naar het centraal station. Hoe werkt u aan uw vorm? 'Dat doe ik door middel van de publieke ruimte. Ik werk samen met politici, andere kunstenaars en de Occupy-beweging en zo krijgt mijn werk vorm. En laat ik verder maar zeggen dat ik in vorm blijf door het fietsen en rennen naar de trein als ik, zoals nu, weer moet haasten naar een andere afspraak.' Waarvoor springt u op de barricades? 'Voor niets en niemand! Ik hoef geen barricades. Ik geloof in het verschil tussen een open en gesloten samenleving en sta voor die eerste. De politiek en de samenleving zoals zij nu zijn, trachten slechts hun monopolie op macht in stand te houden en zelfs te vergroten door alles weg te halen bij de kritische componenten van onze cultuur, zoals educatie en kunst. Het gaat om politieke verandering, dat is een onderdeel van verzet.' Wat is uw favoriete verzetje? 'Ojee. Kun je hier een censuurbalkje plaatsen?' Welke rol speelt vorm in uw werk? 'Daar heb ik het in mijn lezing uitgebreid over gehad. Ik wil over mijn werk spreken en zorgen dat het een artistieke werking heeft, zonder dat het kunst heet. Met het labelen van een object als kunst, plaats je deze in de kunstgeschiedenis. Dat kan een obstructie zijn voor een alternatieve, maatschappelijke interpretatie. Maar het kunstinstituut is niet alleen een gebouw. Ik wil dat kunst in een andere maatschappelijke functie wordt geplaatst. Het moet niet worden geïsoleerd, maar juist breder, groter worden gezien.' Wat doet u verder deze winter? 'Er komt een voorstelling aan van mijn gevangenisproject op 21 en 22 december in Frascati in Amsterdam. Daarnaast zit ik natuurlijk in het Occupykamp in Amsterdam, dus kom gerust langs als je een keer in de buurt bent!' Foto: Menno van der Meulen