ANS

De perikelen rondom de val van het kabinet zijn Halbe Zijlstra definitief naar het hoofd gestegen. Afgelopen vrijdag stuurde de staatssecretaris een spoedwet naar de Tweede Kamer, waarmee deeltijdstudenten die tegen de langstudeerboete aanlopen aanspraak moeten kunnen maken op een vergoeding uit het profileringsfonds van hun instelling. Afgelopen maand stelde Zijlstra nog dat deeltijdstudenten hun studie in de toekomst zelf moesten gaan financieren. Dit leverde hem echter forse kritiek op en onder druk van de Eerste Kamer besloot hij compensatie voor de deeltijders te regelen. Deze studenten lopen namelijk even snel tegen een langstudeerboete aan als voltijdstudenten. Die compensatie vond Zijlstra in de schijnbaar onuitputtelijke hulpbron die profileringsfonds heet. Deeltijdstudenten moeten daarop aanspraak kunnen maken wanneer ze hun studie niet op tijd kunnen afronden door de vormgeving van hun studie, door chronische ziekte of een handicap. Voor de compensatieregeling moest wel de wet worden gewijzigd, omdat het voorstel ‘studeren is investeren’ niet meer door de Tweede Kamer wordt behandeld en de compensatie dus niet via dit wetsvoorstel kan worden geregeld. De tegemoetkoming aan deeltijdstudenten heeft een breed politiek draagvlak en de spoedwet zal naar verwachting dan ook niet controversieel worden verklaard. Om de deeltijdstudenten te compenseren moet tot en met 2016 elk jaar tien miljoen euro extra vrijgemaakt worden voor de profileringsfondsen.

 

Afgelopen weken was het spannend in politiek Den Haag, de oppositie onderhandelde met de regering over de begroting voor 2014. Vlak voor het weekend kwamen de onderhandelaars er uit en lag er een akkoord. Voor het hoger onderwijs ziet het akkoord er op het eerste gezicht positief uit. In 2014 en 2015 wordt er in het hele onderwijs 650 miljoen geïnvesteerd. Vanaf 2016 wordt er structureel 600 miljoen geïnvesteerd. Maar wie gaan daar van profiteren? En wat betekent dit nu eigenlijk? Er zijn nog geen details bekend, de investeringen voor 2014 zijn het meest concreet: er komt 650 miljoen euro beschikbaar voor de 'lumpsum' van het primair- en voortgezet onderwijs, MBO en hoger onderwijs. Onderwijsinstellingen krijgen van de Rijksoverheid namelijk elk jaar één budget voor materiële en personele kosten, dat is de lumpsumfinanciering. Onderwijsinstellingen bepalen zelf hoe ze dit bedrag besteden. De 650 miljoen die voor 2014 gepland staat, wordt al in 2013 uitgegeven. Welk deel het hoger onderwijs hier van krijgt, is nog niet bekend. Structureel is er 175 miljoen euro extra beschikbaar voor de lumpsumfinanciering. Toch is het opmerkelijk dat er nu geld vrij komt voor de lumpsumfinanciering: in het 'Lenteakkoord' van afgelopen april, is juist afgesproken dat de lumpsum met 232 miljoen euro structureel wordt gekort. Verder wordt er vanaf 2015 geïnvesteerd in onderzoek en innovatie: een structureel bedrag van 100 miljoen euro is hiermee gemoeid. Wel staat daar tegenover dat academische ziekenhuizen, dus ook het Radboudumc, geld moeten inleveren. Structureel krijgen zij 73 miljoen euro minder. Dit moet opgevangen worden door het verbeteren van de efficiency van academische ziekenhuizen. Waar het geld voor de investeringen vandaan komt is nog onduidelijk en met dit nieuwe akkoord is er ook nog geen zekerheid over het leenstelsel en de afschaffing van de OV-kaart. Verder lijkt het, in ieder geval voor het hoger onderwijs, er op dat er alleen wordt geschoven met geld. Het hele overzicht van de investeringen is hier te vinden.

 

Het was even verwarrend, maar nu blijkt toch dat Halbe zijn inkorting van het studentenreisrecht, onderdeel van het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', moet uitstellen. Dit werd zojuist duidelijk in het debat over het gewraakte wetsvoorstel. Het bleek dat maatregelen omtrent de OV-chipkaart niet per collegejaar kunnen worden ingevoerd, maar slechts per kalenderjaar. Langstudeerders hoeven dus nog niet vanaf komende september te betalen voor hun treinreis. Pas vanaf 1 januari 2013 gaat de maatregel in. Daarnaast nam de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap afstand van het principe van collegegeldvrij besturen. Zijlstra noemde het vreemd dat studenten zich zouden kunnen uitschrijven bij een instelling en toch gebruik zouden kunnen maken van de voorzieningen voor studenten. Verder viel een uitspraak van CDA'er Sander de Rouwe op. De woordvoerder voor het Hoger Onderwijs van de Christendemocraten zei zich altijd verzet te hebben tegen de afschaffing van de studiefinanciering in de masterfase, zoals die was bekokstoofd door de gedoogcoalitie van CDA, VVD en PVV. Het Kamerlid zal zich sterk maken om behoud van de basisbeurs voor masterstudenten onderdeel te maken van het verkiezingsprogramma van het CDA.

 

Nu Mark Rutte met knikkende knietjes bij Bea het ontslag van het Kabinet Bruin-I heeft ingediend, kunnen studenten voorlopig opgelucht ademhalen. De plannen die de Catshuisonderhandelaars in gedachten hadden zouden het einde van volledige studiefinanciering betekenen en een verkorting op het OV-recht. Vandaag zou in de Tweede Kamer dat andere gedrocht van een wetsvoorstel, 'Studeren is Investeren', worden behandeld. Zou, want door de ontstane crisis is de behandeling voorlopig uitgesteld. 'Je zult begrijpen dat we er niet al te rouwig om zijn', reageert Pascal ten Have, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). 'Studenten zijn echt saved by the bell.' Ten Have tast nog in het duister over de verdere ontwikkelingen in het Haagsche. 'Ik denk dat er uiteindelijk een nieuw wetsvoorstel zal komen, maar durf dat niet met zekerheid te zeggen.' De LSVb richt zich voorlopig op verkiezingen. 'We willen zo snel mogelijk met fracties in gesprek om te kijken of ze betere plannen hebben voor het hoger onderwijs dan er nu zijn.'