ANS

Goed nieuws voor aankomende studenten die recht hebben op een aanvullende beurs, zij profiteren namelijk van de invoering van het leenstelsel. Omdat DUO het leenstelsel niet op tijd kan doorvoeren, krijgen alle studenten met aanvullende beurs een jaar lang honderd euro per maand extra, zo laat de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) weten. Volgens de bond hadden in 2013 maar liefst 109.000 studenten recht op een aanvullende beurs. De aanvullende beurs van studenten wordt aankomend jaar al verhoogd, maar daar komt nu voor iedere student nog eens honderd euro bovenop. Zo krijgt een student die bijvoorbeeld recht heeft op enkele euro's aanvullende beurs, daar volgend jaar honderd euro bij cadeau. Het geld dat een verhoging van de kwaliteit van het onderwijs zou moeten opleveren, wordt kortom uitgegeven aan een uitvoeringsmaatregel. Tom Hoven, de voorzitter van de LSVb, laat weten niet vies te zijn van een extraatje voor studenten. Toch ziet de studentenvertegenwoordiger liever dat de politiek de tijd neemt om de grootste bezuiniging op studenten ooit zorgvuldig te behandelen. Tot aan de demonstratie op het Malieveld op 14 november, publiceert de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) iedere week een bizar feit uit het wetsvoorstel van het leenstelsel. Dat de overhaaste invoering van het leenstelsel de overheid miljoenen kost door de aanvullende beurs tijdelijk te verhogen, is de eerste in de reeks.

 

Tijdens het PvdA-partijcongres van afgelopen weekend is nauwelijks gerept over de mogelijke afschaffing van de basisbeurs, waardoor het wetsvoorstel morgen waarschijnlijk op weinig weerstand zal stuiten in de Eerste Kamer. Dit blijkt uit een bericht van Hoger Onderwijs Persbureau. Ondanks het feit dat minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) morgen kan rekenen op kritische vragen van zowel de oppositiepartijen als haar eigen partij, is de kans klein dat haar leenstelselplannen nog een fikse deuk zullen oplopen. Ruud Koole, Eerste Kamerlid en oud-voorzitter van de PvdA, probeerde hoog op de kieslijst van de Eerste Kamer te komen, maar slaagde hier niet in. Tegenstanders van het leenstelsel hoopten dat Koole samen met twee van zijn collega's een stokje kon steken voor het wetsvoorstel, maar Koole's invloed binnen de PvdA lijkt te vervagen. In een kort NOS-interview, meldt politiek verslaggever Joost Vullings dat 'ingewijden verwachten dat het wetsvoorstel zonder problemen wordt aangenomen', al plaatst hij tegelijkertijd de kanttekening dat dit nooit met zekerheid mag worden gezegd. Duidelijk is dat Bussemaker het debat van morgen met optimisme tegemoet kan zien.

 

Of de Eerste Kamer volgende week instemt met het leenstel, is allerminst zeker. ScienceGuide weet te melden dat zeker twee PvdA-senatoren hoogstwaarschijnlijk niet zullen instemmen. De PvdA-fractie in de Eerste Kamer heeft haar twijfels over de flink lagere tegemoetkoming voor uitwonende gehandicapte studenten en het mogelijk verdwijnen van de vormende taak van het onderwijs. Minister van Onderwijs Jet Bussemaker hoopte het leenstelsel er snel doorheen te drukken, maar nu blijkt er flinke kritiek te zijn uit haar eigen partij. VVD, D66 en GroenLinks, die samen met de PvdA het leenstelselakkoord sloten, plaatsten hier en daar ook vraagtekens. Zij waren echter minder fel en kritisch dan de PvdA. De prangende vraag is nu of dat het wetsvoorstel, door toedoen van de PvdA-senatoren, alsnog gaat stranden. PvdA-senator en RU-hoogleraar Esther-Mirjam Sent: 'Dat hangt af van de antwoorden van de minister. We stellen kritische vragen en dan hopen we dat daar goede antwoorden op komen. We zijn geen stempelmachine die automatisch alle voorstellen goedkeurt.' Aanstaande dinsdag stemt de Eerste Kamer over het leenstelsel.

 

Een dag voordat de Eerste Kamer beslist wanneer het voorstel voor het leenstelsel wordt besproken, hebben de Algemene Onderwijsbond en vakbond FNV in een brief naar de Kamer hun zorgen uitgesproken over de eventuele afschaffing van de basisbeurs. In hun brief stellen de vakbonden dat 'achtereenvolgende kabinetten weigeren structureel te investeren in onderwijs. De student mag de rekening betalen, en dat terwijl onderwijs gezien moet worden als een investering die voor de hele samenleving van belang is. Het is onverantwoord om deze rekening door te schuiven naar toekomstige generaties.' Dit is voor de Algemene Onderwijsbond en FNV niet het enige nadeel dat kleeft aan het voorstel. Zo is het maar de vraag of de in het wetsvoorstel genoemde investeringen ten goede zullen komen aan het hoger onderwijs en niet verdwijnen in 'tekorten elders op de begroting'. Ten slotte vinden de vakbonden de gedachte dat de studie-investering, zoals het leenstelsel wordt omschreven, achterhaald is. 'Het voorstel gaat uit van gemiddelden, maar de gemiddelde student bestaat niet. Studenten wordt gevraagd een voorschot te nemen op een onzekere toekomst. Voor jongeren uit milieus waarin studeren niet vanzelfsprekend is, is het vooruitzicht van een grote studieschuld een reële blokkade. De gemiddelde studie bestaat evenmin, en hetzelfde geldt voor de opbrengsten daarvan.'

 

De studieschuld die wordt opgebouwd onder het leenstelsel dat per september 2015 ingaat, wordt meegenomen bij het aanvragen van een nieuwe lening. De opgebouwde studieschuld weegt wel minder zwaar bij het bepalen van de leencapaciteit van de afgestudeerde student dan nu het geval is. Dat hebben de banken in overleg met het ministerie van Onderwijs besloten dat de studieschuld bij de aanvraag van een lening zoals een hypotheek. Het studievoorschot telt wel minder zwaar mee, de wegingsfactor is 0,45 procent in plaats van 0,75 procent. Bij een studieschuld van tienduizend euro betaal je 45 euro in de maand in plaats van 75 euro, waardoor je meer geld kan lenen voor een hypotheek. Het duurt wel langer om de 'investering in jezelf' af te lossen. Tijdens de rondetafelgesprekken over het leenstelsel bleek dat de financiële wereld tegen het huidige wetsvoorstel was. Daarin hoeft de studieschuld niet te worden aangegeven bij het aanvragen van een nieuwe lening. De kredietverstrekker moet weten hoe hoog de studieschuld is voor het verstrekken van een nieuwe lening en wil dat oud-studenten de studieschuld opgeven bij een nieuwe aanvraag. Zij pleiten daarom voor BKR-registratie, minister Bussemaker van Onderwijs heeft niet de intentie om de studieschuld te laten registeren. Of de registratie na het gesprek van gisteren verplicht is geworden, is nog niet bekend.

 

Het beruchte wetsvoorstel voor de invoering van het leenstelsel laat opnieuw op zich wachten. Ditmaal blijft het plan bij de Raad van State haken. De verwachting is dat het voorstel over enkele weken alsnog de Kamer zal bereiken. Falco Carelsz, de voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), geeft aan verrast te zijn door de vertraging. Hij hoopt dat uitstel afstel is. Ook hoopt ISO op wijzigingen in het voorstel zelf en in het proces: ‘Er mag geen belemmering zijn voor scholieren om te gaan studeren. De toegankelijkheid van het onderwijs moet gewaarborgd blijven.’ De Kamer wil het voorstel zo snel mogelijk behandelen, om duidelijkheid te kunnen geven aan aankomende studenten. Of dit ook daadwerkelijk zal gebeuren, ligt aan de minister.