ANS

Tot mijn teleurstelling wijzigde GroenLinks haar koers door de studiefinanciering alsnog om te buigen tot een variant op een sociaal leenstelsel. Dat is mijns inziens jammer en onnodig.

In Groot Britannië wil men momenteel wel een studietaks invoeren. Ook daar wordt door tegenstanders geschermd met angst voor belastingvluchtelingen. Om maar een actuele metafoor te gebruiken is dat zoiets als te zeggen "het regent dus ik blijf vandaag noodgedwongen thuis", terwijl je ook een paraplu, een regenjas of de bus zou kunnen nemen om de schade te beperken en het systeem wel te laten functioneren.

Er zullen mensen zijn die ten gunste van lagere belasting in het buitenland gaan wonen en werken, maar dat gebeurt nu ook omdat er mondiaal geen afstemming is op inkomstenbelastingen (en die vrijheden moeten landen ook houden). Aan hoge welvaart met goede zorg, lage criminaliteit en hoogwaardig onderwijs hangt een prijskaartje. Niemand zit voor een dubbeltje op de eerste rij. Maar als we studies zoals de lerarenopleiding of verpleegkunde niet snel aantrekkelijker maken levert Nederland de komende jaren meer kwaliteit in op respectievelijk onderwijs en zorg.

Ik noem deze voorbeelden omdat studenten van deze opleidingen (zoals reeds in een eerder pleidooi bepleit) het meest de dupe worden van een sociaal leenstelsel. Op dit moment kan een student onmogelijk rondkomen van studiefinanciering, wat voor mij aanleiding is om het stelsel toch te willen herzien. Is het bovendien niet vreemd dat een minimumuitkering van een werkloze bijna twee keer zo hoog is als een beurs van een modaal studerende student? Dat is overigens geen pleidooi om uitkeringen te verlagen, want als werklozen moeten bijlenen voor hun brood en dak staat je fiets straks echt nergens meer veilig (alsof dat het grootste probleem is, maar Henk en Ingrid willen natuurlijk weten wat zij er aan hebben).

Maar er zijn meer haken en ogen. Een student die afstudeert met een astronomische studieschuld begint toch wat ongelukkiger en minder onbevangen aan zijn/haar leven als arbeider. Dat zal ten koste gaan van ondernemerschap en innovatie. Kinderen van ouders die niet hebben gestudeerd zijn minder doordrongen van de relevantie van een degelijke studie. Zij zullen vanwege de hoge investeringskosten een studie vaker links laten liggen waardoor sociale segregatie vergroot. Studenten zullen met de hete studieschuld-adem in hun nek dankzij bijbaantjes bovendien onnodige vertragingen oplopen.

Terug naar studietaks. Als we echt zo bang zijn voor de belastingvluchteling laten we het dan logisch oplossen in plaats van het kind met het badwater weg te gooien. Geef iedere student een virtuele studieschuld ten hoogte van de totale ontvangen beurs + instellingsgelden (zie bijvoorbeeld puntje 5 t/m 7 collegegelden Radboud Universiteit), dit is immers wat deze ex-student de staat heeft gekost, en reduceer deze virtuele schuld ieder jaar dat de ex-student in Nederland woont met, pak 'm beet, 1/35e omdat Nederland studietaks heft. Emigranten betalen hun virtuele schuld alsnog af zoals ze hun sociale lening af zouden betalen en belastingvlucht wordt direct een stuk minder interessant. De maatschappelijke functie van onderwijs wordt daarmee erkend in plaats van het puur economische, doorgeslagen individualistische, argument van de financiele investering in het individu.

Overigens vind ik het om dezelfde redenen ook best verdedigbaar dat alle Nederlanders, waaronder de babyboomers die destijds vaak modaal keer 2 jaar hebben gestudeerd op kosten van de overheid en straks met 65 jaar met pensioen gaan, hun steentje bijdragen aan het betaalbaar maken van studeren. Ook voor de zoon van de slager wil ik goed onderwijs en ook voor de moeder van de bakker horen voldoende handen aan het bed te zijn. Als we de belastingverlaging die nu via de hypotheekrenteaftrek wordt gegeven ook verwerken in de inkomstenbelastingen zal men zien dat het tarief van de hoogste schaal zelfs een eind omlaag kan.

Wetenschappelijk- en Beroepsonderwijs volgt een student niet alleen voor zichzelf. Wanneer een diploma ook financieel erg interessant is betaalt de student via de belastingen vanzelf meer terug en ook daar is de maatschappij dan mee gediend.

Joep Bos-Coenraad studeert Scheikunde aan de Radboud Universiteit.

Ook een ingezonden opiniestuk op ANS-Online? Mail naar redactie@ans-online.nl