ANS

Januari 2012 vormt het startschot voor het jaar waarvan de Maya's voorspelden dat het ons laatste zal zijn. Gaat de wereld dit jaar ten onder? Zijn we nog te redden of maakt het niets uit? Drie interviews over het begin van het einde.

Tekst: Tim Ficheroux Foto: Persoonlijk archief Mathijs Bouman

Diep treurig provincialisme in nationale parlementen houdt de echte oplossing voor de schuldencrisis tegen.’ Mathijs Bouman (45), huiseconoom van RTL Z en columnist bij Het Financieele Dagblad, schetst een somber scenario voor de eurozone. Met de huidige politieke instituties is het lastig om de munt te behouden, ‘maar de euro afschaffen is welvaartsvernietigend’.

Wordt de eurocrisis ons aangepraat door doemdenkers en journalisten? ‘Nee, dat is onzin. Berichtgeving over een crisis zorgt ervoor dat de situatie heftiger wordt, maar dat is geen steekhoudende reden om de werkelijkheid te verbloemen. Als we in 2008 geheim hadden gehouden dat er een probleem was met banken als Lehman Brothers waren de investeringen misschien hoger geweest en de recessie minder diep. Iedereen investeert op basis van beschikbare informatie. Het is de taak van de journalistiek om die informatie te verstrekken, ongeacht of dat de crisis verergert.’

Hans Hoogervorst, oud-voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten, noemde de euro een misgeboorte. Bent u het daarmee eens? ‘Ja, landen als Italië, Portugal en Griekenland hadden nooit mogen toetreden.’

Critici roepen dat al twintig jaar. Had men daar niet beter naar moeten luisteren? ‘Nee, zij zeiden veelal dat een eenheidsmunt niet zou werken vanwege een gebrekkige arbeidsmobiliteit tussen de eurolanden, maar dat is niet de oorzaak van de crisis. Er is onvoldoende toezicht uitgeoefend op de banken, die enthousiast geld uitleenden. ‘Een ander veelgehoord argument tegen de euro was dat landen als Spanje en Italië zoveel zouden moeten bezuinigen dat de onderlaag van de bevolking hard zou worden getroffen. Hadden ze dat maar gedaan, dan was het huidige probleem niet ontstaan.’

Hoe groot acht u de kans op een breuk in de eurozone? ‘Die kans valt niet in getallen uit te drukken. Er zijn meerdere scenario’s denkbaar.’

Zoals een eurozone zonder Griekenland? ‘Het is juridisch niet mogelijk om een lidstaat eruit te zetten. Daarnaast zal onmiddellijk de speculatie ontstaan dat landen als Portugal en Ierland ook beter af zijn zonder euro. Niemand zal geld uitlenen aan die landen omdat je het misschien terugkrijgt in fopgeld. Het is dan slechts een kwestie van dagen voor de twijfel toeslaat over Spanje en Italië. Als zij uit de euro stappen, gaan de Franse vakbonden op hun beurt hetzelfde van de regering eisen, omdat er ineens allerlei landen goedkoop kunnen concurreren aan de zuidgrens. Dat zou het einde van de Europese munt betekenen.’

Moeten we een politieke unie in het leven roepen om de eurocrisis op te lossen? ‘Nu zitten regeringsleiders in een spagaat tussen nationale en Europese belangen. Dat is geen stabiele situatie. Een democratisch gekozen orgaan in Brussel, dat gaat over essentiële thema’s zoals begrotingsbeleid, economische structuur en toezicht, is noodzakelijk. Helaas komt die unie er niet snel, omdat het alleen om nationale belangetjes draait. We moeten de PVV en de SP uitleggen dat de macht op dit moment toch al in Athene ligt. Ook als die macht in Brussel ligt mogen we nog steeds op klompen lopen, kaas eten en tulpenbollen verkopen.’

Wat gebeurt er als een van de eurolanden failliet gaat? ‘Dat land zal besluiten haar schulden niet langer af te lossen. Veel banken in Europa zijn daarvan de dupe, aangezien ze geld hebben uitgeleend aan die landen. Omvallende banken zullen genationaliseerd worden en uiteindelijk zullen de belastingplichtigen voor die schulden opdraaien. We moeten de problemen nu oplossen, anders komen ze later terug in de vorm van een enorme financiële crisis.’

Wat heeft 2012 voor ons in petto? ‘Een doormodderscenario lijkt mij het meest waarschijnlijk. Als blijkt dat de euro echt wordt gered, zal dat vertrouwen creëren op de financiële markten en een matig economisch herstel niet in de weg staan. We slepen echter nog steeds de schuldencrisis uit 2008 met ons mee. Bedrijven zullen in hun personeelsbestand gaan snijden, de buffers zijn op. Banken gaan hun kredietverlening terugbrengen, waardoor geld lenen nog moeilijker wordt. De echte klap komt nu pas.’

Kijk hier voor de andere artikelen in de januari-ANS