ANS

'Het onderzoek laat zien dat ook onder een sociaal leenstelsel jongeren zullen gaan studeren.' Zo luidt de uitgelekte conclusie van het onderzoek over het leenstelsel van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), lezen we bij DUB. De uitgelekte conclusies van het rapport laten het afschaffen van de basisbeurs hoogstwaarschijnlijk dichterbij komen. Op verzoek van minister Jet Bussemaker heeft het SCP onderzoek gedaan naar leenangst onder studenten en de gevolgen van het afschaffen van de basisbeurs. Hoewel studenten dus gewoon gaan studeren, willen ze het lenen wel zoveel mogelijk uitstellen. 'Dat vergt op uiteenlopende terreinen gedragsaanpassingen', aldus het rapport. Voor de politiek is het rapport belangrijk. D66 heeft al eerder aangekondigd dat het de bevindingen van het SCP zwaar laat meewegen als het gaat om de steun voor het leenstelsel. 'Als de uitkomsten van het SCP er zijn, kunnen we meer zeggen over de wijze waarop we aan knoppen moeten draaien om de toegankelijkheid te verbeteren', zei D66'er Paul van Meenen eerder. Zonder steun van D66 en Groen Links komt het voorstel voor het sociaal leenstelsel niet door de Eerste Kamer.

 

We mogen Geert Wilders wel dankbaar zijn. De basisbeurs in de bachelorfase leeft voorlopig nog. Het afschaffen van de studiefinanciering in de bachelorfase was een van de maatregelen waar het Catshuisberaad wel overeenstemming over had bereikt. Zo blijkt uit een document van RTL Nieuws. Het afschaffen van de basisbeurs zou het kabinet 690 miljoen euro opleveren. In ruil daarvoor zou de langstudeerdersboete in 2014 weer ongedaan worden gemaakt, wat 393 miljoen euro kost. Nu het kabinet zijn ontslag aan gaat bieden, is het nog onduidelijk hoe de studiefinanciering haar toekomst tegemoet gaat. Het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', dat vandaag in de Kamer zou worden besproken is tot nader order uitgesteld.

 

Het was nog even spannend gisterenavond toen het akkoord van de Kunduzcoalitie naar buiten kwam. Zou de basisbeurs verdwijnen? Wat zou er gebeuren met de langstudeerboete? CDA en VVD hadden in het Catshuis immers al besloten een leenstelsel in te voeren en D66 is ook een groot voorstander van het afschaffen van de basisbeurs. Hoewel GroenLinks begin deze week nog riep om het wetsvoorstel 'Studeren is Investeren' controversieel te verklaren, weet niemand precies wat die partij wil met het hoger onderwijs. De basisbeurs blijft, net als de langstudeerboete. Er wordt in het stabiliteitsprogramma zelfs met geen woord gerept over hoger onderwijs. Tot de verkiezingen in september gebeurt er niets met de studiefinanciering. Nieuwe ronde, nieuwe kansen, zou je denken. Toch is er weinig reden tot feeststemming. Het feit dat de basisbeurs blijft, heeft namelijk niets te maken met plotselinge tegenstand uit de Tweede Kamer. Het geld dat door het afschaffen van de studiefinanciering vrijkomt, kan pas in 2014 op de begroting worden bijgeschreven. Studenten krijgen dus in ieder geval een jaar uitstel van executie. Als de verkiezingsprogramma's bekend zijn en de burger heeft gesproken, zullen we weten of DUO ook in collegejaar 2013-2014 je maandelijkse bijdrage blijft overmaken. Er is echter weinig hoop voor de student. Van het CDA weten we inmiddels dat ze in de afgelopen twee jaar 180 graden zijn gedraaid, van behoud van de basisbeurs en invoeren van de langstudeerboete naar het weer afschaffen van de Halbeheffing en het invoeren van een leenstelsel. Ook de VVD en D66 zijn voorstander van een leenstelsel. De PvdA zou graag zien dat de basisbeurs eraan gaat, maar wel enkel in ruil voor het afschaffen van de langstudeerboete. GroenLinks pleit voor hervormingen van het studiefinancieringstelsel, in de zin van een lening die later via belastingen wordt terugbetaald. De SGP en PVV lijken voor behoud van de basisbeurs te zijn, maar van de gereformeerden weten we inmiddels dat ze er happig op zijn om Rutte een pleziertje te doen en over de betrouwbaarheid van de PVV kunnen we beter zwijgen. Eigenlijk alleen de ChristenUnie en de SP zijn tegen het afschaffen van de basisbeurs. Wordt vervolgd.

 

Uit een brandbrief van studentenpartij Calimero aan de Eerste Kamer blijkt dat veel studenten niet op de hoogte zijn van het wegvallen van de basisbeurs in het vierde bachelorjaar. Dit jaar ontvangen vierdejaarsstudenten nog wel studiefinanciering, maar vanaf 2015 is dat niet meer het geval. De reden dat zittende bachelorstudenten kunnen rekenen op een basisbeurs in het vierde jaar, is omdat de studiefinanciering bedoeld voor de masterfase eventueel kan worden gebruikt voor een vierde bachelorjaar. Met het verdwijnen van de basisbeurs voor de masterfase vanaf 1 september 2015, valt automatisch het geld voor een eventueel vierde bachelorjaar weg. Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, stelt dat wat er niet meer is, ook niet gebruikt kan worden. Ondanks dat de woordvoerder van Bussemaker aangeeft duidelijk te hebben gecommuniceerd naar studentenbonden- en partijen over de nieuwe regeling, zegt het Groningse Calimero zich overvallen te voelen door het wegvallen van de vierdejaarsbeurs. 'Steeds werd door minister Bussemaker herhaald dat voor huidige studenten niets verandert, tenzij ze aan een nieuwe studie (of een vervolg in de zin van een master) beginnen. Wij vinden het heel kwalijk dat dit niet eerder is gecommuniceerd naar huidige studenten, juist omdat dit ook op hen een grote impact heeft', valt te lezen in de brandbrief. Tom Hoven, voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond, zegt de boosheid onder studenten te snappen, maar erkent dat over de regeling wel degelijk is gecommuniceerd door Bussemaker naar de studentenvakbonden. Over een juridische aanvechting tegen de regeling is Hoven sceptisch: 'Bij de langstudeerboete werden de regels ook tijdens het spel veranderd, en dat proces hebben we verloren.'

 

Het was even verwarrend, maar nu blijkt toch dat Halbe zijn inkorting van het studentenreisrecht, onderdeel van het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', moet uitstellen. Dit werd zojuist duidelijk in het debat over het gewraakte wetsvoorstel. Het bleek dat maatregelen omtrent de OV-chipkaart niet per collegejaar kunnen worden ingevoerd, maar slechts per kalenderjaar. Langstudeerders hoeven dus nog niet vanaf komende september te betalen voor hun treinreis. Pas vanaf 1 januari 2013 gaat de maatregel in. Daarnaast nam de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap afstand van het principe van collegegeldvrij besturen. Zijlstra noemde het vreemd dat studenten zich zouden kunnen uitschrijven bij een instelling en toch gebruik zouden kunnen maken van de voorzieningen voor studenten. Verder viel een uitspraak van CDA'er Sander de Rouwe op. De woordvoerder voor het Hoger Onderwijs van de Christendemocraten zei zich altijd verzet te hebben tegen de afschaffing van de studiefinanciering in de masterfase, zoals die was bekokstoofd door de gedoogcoalitie van CDA, VVD en PVV. Het Kamerlid zal zich sterk maken om behoud van de basisbeurs voor masterstudenten onderdeel te maken van het verkiezingsprogramma van het CDA.

 

Tijdens het PvdA-partijcongres van afgelopen weekend is nauwelijks gerept over de mogelijke afschaffing van de basisbeurs, waardoor het wetsvoorstel morgen waarschijnlijk op weinig weerstand zal stuiten in de Eerste Kamer. Dit blijkt uit een bericht van Hoger Onderwijs Persbureau. Ondanks het feit dat minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) morgen kan rekenen op kritische vragen van zowel de oppositiepartijen als haar eigen partij, is de kans klein dat haar leenstelselplannen nog een fikse deuk zullen oplopen. Ruud Koole, Eerste Kamerlid en oud-voorzitter van de PvdA, probeerde hoog op de kieslijst van de Eerste Kamer te komen, maar slaagde hier niet in. Tegenstanders van het leenstelsel hoopten dat Koole samen met twee van zijn collega's een stokje kon steken voor het wetsvoorstel, maar Koole's invloed binnen de PvdA lijkt te vervagen. In een kort NOS-interview, meldt politiek verslaggever Joost Vullings dat 'ingewijden verwachten dat het wetsvoorstel zonder problemen wordt aangenomen', al plaatst hij tegelijkertijd de kanttekening dat dit nooit met zekerheid mag worden gezegd. Duidelijk is dat Bussemaker het debat van morgen met optimisme tegemoet kan zien.

 

Begin vóór 1 september aan een studie en het is alsnog mogelijk om tot 13.000 euro aan basisbeurs te ontvangen. Wanneer je al minstens een maand studiefinanciering binnenkrijgt, val je nog onder het oude stelsel en behoud je het recht hierop voor de rest van je bachelor of master. Voor veel studies geldt echter dat de uiterste inschrijfdatum al verstreken is of dat er geen tweede instroommoment in februari is. Mocht dat opgaan voor de studie die je wilt volgen, dan kun je jezelf aanmelden bij een willekeurig gekozen studie en je na een maand weer uitschrijven. Vervolgens kun je na de zomer aan een studie beginnen die je wel bevalt, zonder dat je recht op de basisbeurs vervalt. De groep studenten voor wie deze vlieger opgaat, is helaas niet heel groot. Alleen studenten die momenteel een tussenjaar doen, kunnen profiteren van de maas in de wet, want om je in te schrijven voor een bachelor- of masterstudie heb je respectievelijk een middelbare schooldiploma of een bachelordiploma nodig.

 

In de laatste tien dagen van 2012 kijkt ANS terug op de meest memorabele artikelen en gebeurtenissen van het jaar. Vandaag: lenen, lenen, lenen.Geen hoogtepunt, maar een dieptepunt om deze lijst af te sluiten. Op 22 november zetten Mark Rutte en kornuiten genadeloos het mes in het studentenbudget. Waar we dachten dat het met ons aller Halbe al bergaf ging met het hoger onderwijs, kreeg nieuwbakken minister Jet Bussemaker de opdracht om nog verder te bezuinigingen op de student. Hoewel de details pas in 2013 worden bekendgemaakt, is al wel duidelijk dat je vanaf 2014 mag gaan lenen voor je studie en je in 2016 je ov-studentenkaart mag inleveren voor een kortingskaart. Wat velen vooral boos maakt: tegen hun verkiezingsprogamma in vertikken VVD en PvdA het in het regeerakkoord om de opbrengst van het leenstelsel terug te laten vloeien in het hoger onderwijs. Meteen kwam verzet op gang middels een petitie, maar veel haalde die vooralsnog niet uit. Ook RU-bestuurders Gerard Meijer en Anton Franken lieten zich negatief uit over de plannen van de nieuwe regering. Ook in 2013 zal het protest doorgaan, gelukkig in de wetenschap dat dat leenstelsel toch is gedoemd om te mislukken.

 

De vereniging van universiteiten (VSNU) twijfelt openlijk aan de bewering van onderwijsminister Jet Bussemaker dat er 1 miljard euro vrij zou komen door het studievoorschot. Jet Bussemaker verwacht dat de vervanging van de basisbeurs door het studievoorschot 1 miljard euro zal opleveren. Dit geld zou de overheid vervolgens direct in de kwaliteit van het onderwijs investeren. De VSNU rekende dit na en kwam op het beduidend lagere bedrag van 236 miljoen euro uit. Volgens de universiteiten zouden de geraamde opbrengsten van het studievoorschot neerkomen op 920 miljoen euro. Een deel hiervan zal volgens hen worden besteed aan onder andere de verhoging van de aanvullende beurs, waarna 620 miljoen euro overblijft. Van dit geld zou slechts 236 miljoen euro naar de universiteiten gaan. Daarnaast stelt de VSNU dat het hoger onderwijs pas wat gaat merken van de middelen vanaf 2018 en dat de beloofde 20 procent extra investeringen niet zullen worden gehaald.