ANS

In de Enerzijds Anderzijds van de maart-ANS werd een discussie gehouden over of de rector magnificus moet worden verkozen. Studentenpartij asap stuurde dit opiniestuk in als reactie op dit artikel. Op universiteiten in België is het al zeer gebruikelijk: een verkozen rector magnificus. Met uitgebreide verkiezingsprogramma’s proberen de kandidaten studenten voor zich te winnen. Daarmee hebben studenten en medewerkers daadwerkelijk inspraak over het beleid dat de universiteit voert. Dat is een wereld van verschil met de Radboud Universiteit. Volgens asap is het tijd voor verandering. Op de RU wordt gewerkt met een benoemingsadviescommissie (BAC), waarin de voorzitters van de ondernemingsraad (OR) en de Universitaire Studentenraad (USR) plaatsnemen. Hun invloed is echter beperkt. Tijdens de sollicitatieprocedure hebben ze louter adviesrecht, wat betekent dat het uitgebrachte advies volledig in de wind geslagen kan worden. Bovendien mag er dus slechts één student plaatsnemen in de BAC. De rector magnificus is het visitekaartje van de RU en is daarmee imagobepalend voor de universiteit. Bovendien bepaalt hij het academisch beleid. Hij vormt hiermee het gezicht van de Radboud Universiteit en zijn standpunten hebben grote gevolgen voor studenten en wetenschappers. Het benoemen van de rector magnificus, hét gezicht van de Radboud Universiteit, berust op een ondoorzichtig systeem, dat aandoet als achterkamertjespolitiek. Het past op geen enkele manier binnen een academische omgeving, waarin openheid en debat een grote rol spelen. Het verkiezen van de rector, op basis van een uitgebreid verkiezingsprogramma waarin de kandidaten hun visie voor de komende jaren schetsen, zou voor deze omgeving veel geschikter zijn. Studenten en medewerkers kunnen op die manier aangeven welke kant zij met de universiteit op willen en waar volgens hen de accenten moeten liggen. Een visie en een standvastig beleid blijven echter gewaarborgd, omdat de gekozen rector aansluit bij een vast college. Tegenstanders noemen het risico, dat het houden van open verkiezingen op de universiteit uit zou monden in een soort populariteitsstrijd waarbij het uiterlijk van de potentiële rector zwaarder weegt dan zijn of haar capaciteiten. Worden studenten op deze manier niet ontzettend onderschat? Bovendien wordt op deze manier het volledige argument vóór landelijke en gemeenteraadsverkiezingen onderuit gehaald. asap pleit voor een systeem waarbij de Gezamenlijke vergadering (GV), dat wil zeggen de OR bij de personeelsgeleding en de USR bij de studenten, instemming krijgt over de selectie van drie kandidaat-rectores. Immers, de leden van de GV zijn bijna de enige die in aanraking komen met haast alle onderwerpen waarin een collegelid zou moeten excelleren. Vervolgens mogen alle studenten en medewerkers, die bij de Radboud Universiteit zijn aangesloten, hun stem uitbrengen over de drie kandidaten. Deze studenten zouden zich dan uitgebreid kunnen inlezen in de verschillende cv’s en ‘verkiezingsprogramma’s’ waarna zij stemmen voor de meest capabele rector, degene die de Radboud Universiteit het beste representeert. De procedure zal op die manier transparanter en democratischer worden.

 

'Ik vraag elke RU-wetenschapper zich in te zetten voor het stimuleren van vrije toegankelijkheid van wetenschappelijke publicaties.' Die oproep deed collegevoorzitter Gerard Meijer donderdag tijdens de academische zitting van de diesviering aan de RU. Later dit jaar vinden er onderhandelingen plaats tussen de wetenschappelijke wereld en grote uitgeverijen over het zogenaamde open access-publiceren. Eerder dit jaar verscheen in de papieren ANS al een artikel over open access. Meijer is niet de eerste die zich uitspreekt voor vrije toegang tot kennis. Staatssecretaris Sander Dekker en Eurocommissaris Neelie Kroes gingen hem voor. 'De technische mogelijkheden en de wil bestaan al langer, nu is het aan de academische gemeenschap om de grote uitgevers te overtuigen', laat Meijer in zijn rede weten. Tweetalig onderscheiden Aftredend rector magnificus Bas Kortmann praatte de middag, deels in het Engels, aan elkaar. 'De tweetaligheid past bij een internationaal georiënteerde universiteit als de onze', spreekt Kortmann het publiek toe. Wanneer hij echter overgaat op het Engels, wordt pijnlijk duidelijk dat de rector de taal niet helemaal beheerst. 'I invite you to cum forward, sank you', spreekt Kortmann de aartsbisschop van Canterbury toe. Wellicht kan de rector samen met AKKUraatd een cursusje Engels gaan volgen. De bisschop, Lord Williams of Oystermouth, ontving een eredoctoraat, onder andere voor zijn verdiensten met betrekking tot het verbinden van geloof en wetenschap. Student van het jaar Naast het eredoctoraat werd een aantal andere onderscheidingen uitgereikt. Twee RU-medewerkers ontvingen de Radboud Universiteitspenning. Verder mocht wiskundestudent Tessa Matser dit jaar de studentenonderscheiding in ontvangst nemen. Ze kreeg de onderscheiding onder andere voor haar uitmuntende studieresultaten, haar grote betrokkenheid bij wiskunde-opleidingen in heel Nederland en het organiseren van het wiskundetoernooi.

 

De campus moet over niet al te lange tijd een supermarkt hebben. Dat adviseert een werkgroep onder leiding van rector magnificus Bas Kortmann. Niet alleen de studentenraad is enthousiast, ook het Facilitair Bedrijf (FB) ziet het wel zitten. De aanbeveling komt van een werkgroep die afgelopen zomer is opgericht. Zij kreeg als taak mee om na te gaan hoe studenten gemotiveerd kunnen worden langer op de campus te blijven. Naast de rector en enkele beleidsmakers, waren ook studenten en personeel vertegenwoordigd. Jip Mennen, voorzitter van de USR: 'In de werkgroep hebben we over van alles gesproken, dat document wordt binnenkort openbaar. Een van de aanbevelingen is inderdaad om een supermarkt op de campus te realiseren. Het Facilitair Bedrijf onderzoekt nu de mogelijkheden.' Waar de supermarkt moet komen, is nog onduidelijk. Gedacht wordt aan de zijkant van het Huygensgebouw, maar het is ook nog een optie om de supermarkt centraler op de campus te huisvesten. De winkel zou een klein assortiment moeten gaan aanbieden, gericht op studenten. Daarnaast is het idee om ook magnetrons in de zaak te plaatsen, zodat net gekochte magnetronmaaltijden opgewarmd kunnen worden. De Spar University op de Rotterdamse campus vormt een inspiratiebron voor de Nijmeegse plannen.

 

Bas Kortmann bepaalt als rector magnificus van de Radboud Universiteit het academisch beleid en vertegenwoordigt de RU naar buiten toe. Hij vervult hiermee belangrijke taken met veel inhoudelijke gevolgen voor student en wetenschapper. In Nederland is het de Raad van Toezicht die op basis van profielschetsen en een zoekcommissie de rector benoemt. Zou het een idee zijn om de studenten hier meer inspraak in te geven? In België is het bijvoorbeeld de normaalste zaak van de wereld dat de hoogste academicus wordt verkozen. Daar wordt op alle universiteiten het lot van de kandidaat-rectoren bepaald door middel van stemmen van alle studenten en medewerkers of een afvaardiging daarvan in een kiescommissie. Leidt een benoeming door de Raad van Toezicht wellicht tot aanstelling van een rector magnificus met te weinig draagvlak onder studenten en medewerkers? Of zorgen verkiezingen juist voor populistische benoemingen? Tekst: Michiel van Lokven en Bas Verkooijen Prof. dr. Freddy Mortier, verkozen vicerector aan de Universiteit Gent ‘De universiteit moet worden bestuurd door iemand met een breed democratisch draagvlak: iemand die verantwoording moet afleggen tegenover de hele universiteit. Deze steun kan men bereiken door een kiessysteem waarbij medewerkers en studenten – al dan niet via gewogen verkiezingen – hun stem laten horen. Om een democratisch draagvlak te creëren, moet de rector weten wat er speelt binnen de universiteit. Het gevaar bestaat dat wanneer een Raad van Toezicht op basis van bestuurlijke kwaliteiten een buitenstaander benoemt, die persoon zich kan gaan gedragen als een directeur van een groot bedrijf. Zo iemand zou nooit door de academische gemeenschap worden verkozen. Ik ben dus zeker niet voor het model van de aanstelling van een manager die alleen verantwoording verschuldigd is aan een Raad van Toezicht en niet aan studenten en medewerkers. Het is in mijn ogen overigens geen probleem dat een middelmatige academicus rector wordt. Besturen kun je leren, maar hangt ook af van de mensen die je om je heen verzamelt. ‘Een rector wordt niet verkozen op basis van zijn of haar retoriek, maar op inhoud en competenties. Ik ben dan ook niet bang dat degene met het meest populistische praatje uiteindelijk rector zal worden. Bij verkiezingen heeft het gros van de kiezers, academici en studenten, zelf een gegronde mening gevormd over wat belangrijk is voor de instelling. Dit speelt een grote rol binnen de verkiezingen en dat vind ik een goede zaak. Wat wel gebeurt, is dat mensen worden gekozen vanwege specifieke kwesties. Neem bijvoorbeeld de Vrije Universiteit Brussel, waar een van de kandidaten voorstander was van verregaande samenwerking met andere universiteiten. Een tegenstander vond juist dat ze hun eigen positie moesten behouden. Uiteindelijk is de verkiezing op dit punt beslecht.’ Prof. dr. Bas Kortmann, benoemd rector magnificus van de Radboud Universiteit ‘Ik vind de huidige procedure goed. Hier in Nijmegen besturen wij als College van Bestuur met zijn drieën, er is geen sprake van een sterke hiërarchie. Het is van belang dat een rector magnificus veel steun heeft binnen de universiteit. Daarom is het goed dat het vrijwel onmogelijk is dat er een rector wordt benoemd zonder bijval van decanen, de ondernemingsraad en de studentenraad. Voor een benoeming wordt een beoogd rector altijd eerst gehoord door de medezeggenschap. De studentenraad en ondernemingsraad laten vervolgens weten wat ze van de voorgenomen benoeming vinden. Pas daarna kunnen de toezichthouders tot benoeming overgaan. Dat betekent dat de decanen en medezeggenschap voor de benoeming dus al goed geïnformeerd zijn. De mensen weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Dat zorgt voor draagvlak. ‘Je ziet in de jaren zestig en zeventig dat er in Europa her en der kiesstelsels zijn ingevoerd met een eigen systematiek. Tegenwoordig zie je dat er toch wel wat aarzelingen zijn om er een al te groot verkiezingscircus van te maken. In Leuven stelt de nieuw gekozen rector magnificus zelf acht vicerectoren aan, ieder met een eigen portefeuille. Ik vind het idee dat iedere vier jaar de hele top wordt vernieuwd een risico dat ik zelf liever niet zou nemen. Dat betekent dat er de nodige expertise verloren gaat en dat kan afbreuk doen aan de efficiëntie. ‘Niet iedereen is geschikt om een universiteit te besturen, daar is een zekere aanleg voor nodig. Toezichthouders hebben bij de benoeming van een rector goed zicht op zijn bestuurlijke competenties. Het is een feit dat niet veel academici staan te springen om rector magnificus te worden. Een rectoraat kan het einde inluiden van je wetenschappelijke carrière.’ Bekijk hier de overige artikelen uit de maart-ANS.

 

Rector magnificus Bas Kortmann blijft niet per se tot 2015 zitten op het Radboudpluche. Dat zei hij zojuist tijdens rector on tour van de faculteit Sociale Wetenschappen. 'Tijdens mijn herbenoeming (in april 2011, red.) heb ik tegen de toezichthouder gezegd dat ik me vrij voel om die vier jaar niet vol te maken en eventueel eerder terug te keren naar de rechtenfaculteit.' Toch zal hij niet op korte termijn het College van Bestuur (CvB) verlaten. 'Voorzitter Roelof de Wijkerslooth gaat in juni weg, dus voorlopig is het niet de tijd om te vertrekken.' In de brasserie naast Het Gerecht ging Kortmann in gesprek met studenten over het onderwijs aan de RU en de plek die studenten innemen in de maatschappij. Hij had nogal wat aan te merken op de student van tegenwoordig. Jullie staan namelijk te weinig op het Malieveld. 'Ik zou best wat meer opstand willen zien. Studenten doen niks. Ik weet dat dat generaliserend is, want er zijn genoeg studenten die zich wel actief maken, maar toch. Ik geloof niet dat jullie geen tijd over hebben om kritisch te zijn op de maatschappij. We moeten de samenleving niet laten verloederen.' Daarbij legde het CvB-lid de link naar het populisme, waartegen hij al eerder ageerde. Tijdens de opening van het academisch jaar zei de rector al dat er een nieuwe elite moet opstaan, nu keerde hij zich tegen het idee van het PVV-meldpunt voor oosterse overlast. 'Zo'n site is gewoon een middel om te zeggen "donder op", het is een manier om mensen weg te jagen.'

 

De aanstaande rector magnificus van Leiden heeft ogenschijnlijk ambities om de universiteit te degraderen tot een middelbare school. Carel Stolker zal vrijdag tijdens de 438ste dies het ambt van rector magnificus en bestuursvoorzitter aannemen. Voorheen was Stolker decaan van de rechtenfaculteit in Leiden die toentertijd als slechtste uit de bus kwam. Door middel van een schoolse aanpak heeft hij de faculteit er bovenop geholpen en weet hij nu van wanten. Het Leidsch Dagblad van vanmorgen brengt de snode plannetjes van Stolker aan het licht. Hij zou goede ervaringen hebben met maatregelen als motivatiebrieven, aanwezigheidsplicht en huiswerkcontrole. Huiswerkcontrole, u leest het inderdaad goed. Als rector magnificus zal hij, voor zover mogelijk, ook andere faculteiten omtoveren in geoliede klassen. 'Als het goed werkt bij rechten, waarom dan niet bij andere faculteiten?’, aldus de rector in spe.

 

Rector magnificus Theo Engelen gaat vrijdagochtend in de Refter in gesprek met RU-studenten. Onder het mom van een betrokken rector die wil weten wat er speelt op en rondom de universiteit, kunnen alle studenten overmorgen vanaf half negen aanschuiven en het gesprek met Engelen aangaan. Engelen zei aan het begin van zijn termijn al graag eens persoonlijk te willen horen wat studenten bezighoudt, welke problemen er spelen onder studenten en wat hier eventueel aan kan worden gedaan. Bij de betrokkenheid van de rector kunnen wel een paar vraagtekens worden gezet; het College van Assessoren moest Engelen onlangs weer even herinneren aan zijn belofte, waarna het rector-ontbijt op touw werd gezet.

 

De rector magnificus van de Radboud Universiteit, Bas Kortmann, is per 1 september benoemd tot vicevoorzitter. Hij zal de taken van de voorzitter van het College van Bestuur (CvB) waarnemen op de momenten dat Gerard Meijer afwezig is. Martijn Gerritsen, woordvoerder van de RU: 'De rector krijgt er geen inhoudelijke taken bij. Wanneer de voorzitter afwezig is, moet er iemand de bevoegdheid hebben om zijn taken waar te nemen. Deze twee functies zijn dus uitstekend te combineren.' De rector neemt deze taak op zich, omdat de vorige vicevoorzitter, Anton Franken, onlangs is afgetreden. Hij is inmiddels werkzaam als vicevoorzitter voor de Hogeschool Utrecht. Op 1 december zal het eerste vrouwelijke lid van het CvB aantreden. Wilma de Koning zal als 'lid van het CvB' te boek komen te staan, de rector blijft ook dan waarschijnlijk nog vicevoorzitter.

 

Rector magnificus Bas Kortmann legt per 17 oktober zijn functie neer. Na zeven jaar rectorschap vindt hij het mooi geweest en keert hij terug naar de rechtenfaculteit. Kortmann heeft dit vandaag tijdens de diesviering in de Vereeniging bekend gemaakt. Aan het einde van de academische zitting kondigde hij zijn afscheid aan. 'Dit is mijn laatste dies als rector, maar vandaag is niet de start van mijn afscheid. Jullie zijn nog niet van me af.' Kortmann gaf eerder al aan dat hij niet zijn hele termijn zou uitzitten en weer terug wilde naar het onderwijs en onderzoek. De hoogleraar Burgerlijk Recht zal dan ook zijn laatste jaren aan de Radboud Universiteit slijten in het Grotiusgebouw. Met het aftreden van de rector, kan nu het speculeren over een opvolger beginnen. Een nog samen te stellen commissie zal zich buigen over een mogelijke nieuwe Kortmann. Hierin nemen onder andere het Stichtingsbestuur en de voorzitter van de Universitaire Studentenraad plaats.

 

Theo Engelen wordt de nieuwe rector magnificus van de Radboud Universiteit. Op 17 oktober volgt hij daarmee Bas Kortmann op. Kortmann gaf eerder al aan zijn functie als rector magnificus neer te leggen.

Engelen studeerde geschiedenis in Nijmegen. In 2004 werd hij hoogleraar. Sinds 2013 werkt Engelen als decaan van de Letterenfaculteit.'Ik ben deze universiteit in 1970 als student binnengekomen en na mijn afstuderen heb ik er alle rangen doorlopen. Mijn wetenschappelijke carrière is dus volledig geworteld in de Radboud Universiteit. Daarom vind ik het een eervolle plicht om als rector magnificus bij te dragen aan de naam en faam van de Radboud Universiteit, zowel nationaal als internationaal. En dat alles onder het bekende motto: niet per se groter, maar in elk geval nóg beter’, liet Engelen weten aan Radboudnet.

Engelen is benoemd door het stichtingsbestuur van de universiteit. Zij werden hierbij bijgestaan door een benoemingscommissie. Een belangrijk motief om hem als kandidaat voor te dragen, is zijn affiniteit met de geesteswetenschappen. Dit wetenschapsgebied miste nog binnen het huidige College van Bestuur.

Op 17 oktober is om 15.00 uur de rectoraatsoverdracht in de Nijmeegse Stevenskerk.