ANS

Kreatief met kraken Anti-kraakbeleid staat op losse schroeven

Kraken in Nijmegen, dat was toch onmogelijk? De kraak van een pand aan de Hezelstraat op 2 oktober bewijst het tegendeel. De gemeente en de huiseigenaren zijn gewaarschuwd, want: ‘Deze actie zou wel eens een keerpunt kunnen zijn.’

Tekst: Peter Hanff

Enige tijd geleden had burgemeester d’Hondt de moed om tijdens een gemeenteraadsvergadering te voorspellen dat Nijmegen binnenkort kraakvrij zou zijn. Daarbij speculeerde hij op een mogelijke ontruiming van de Grote Broek, het laatste krakersbolwerk in Nijmegen. Na een nieuwe, zorgvuldig voorbereide kraak zal de burgervader moeten beamen dat hij te optimistisch is geweest. Op 2 oktober dringt een groepje krakers, juridisch terzijde gestaan door een advocaat, een leegstaand pand aan de Lange Hezelstraat binnen. Normaliter volgt daarop een vlotte ontruiming op basis van het antikraakartikel in de Algemene Politieverordering (APV). De politie beperkt zich tot het constateren van leegstand, een noodzakelijke procedure voor een ieder die een pand wil kraken. De burgemeester, de hoofdcommissaris van politie en de Officier van Justitie in Arnhem staan machteloos: door een verandering in de Huisvestingswet ontbreken namelijk de mogelijkheden om de politie te laten ingrijpen

Koevoet De luis in de pels van de gemeente Nijmegen heet Ansjulla, sinds ze besloot om haar oorspronkelijke naam Angela voortaan fonetisch te spellen. Een jaar lang is deze studente politicologie bezig geweest met de voorbereiding van de kraak van het pand aan de Lange Hezelstraat 36. Nu ligt ze languit op een door buurtbewoners beschikbaar gestelde bank, een sjekkie te roken en zich te verkneukelen in de eerste geslaagde kraak sinds jaren. Elektriciteit is er niet, maar dankzij de straatverlichting en een aantal in bierflessen gestoken kaarsen is het mogelijk je te oriënteren. Een losgetrokken tapijt en een fiets in het halfduister nodigen uit tot een struikelpartij. Her en der zitten krakers en sympathisanten te keuvelen, vermoeid maar nog niet verzadigd: Ansjulla blijkt meer dan bereid haar verhaal te doen. ‘De burgemeester is pissed, want hij is zijn kraakwetje kwijt. Hij heeft gedreigd om het pand te laten ontruimen wegens verstoring van de openbare orde, maar dat lijkt me vergezocht. Ten eerste is wonen een privé-aangelegenheid die valt onder het huisrecht, ten tweede hebben we bij het openen van de voordeur de orde niet verstoord. We hebben het afdekplaatje van het cilinderslot losgeschroefd. Als je in de opening die dan ontstaat een koevoet zet, komt het hele slot naar buiten en kun je naar binnen lopen. Juridisch gezien is dat geen verstoring van de openbare orde.’ Hilde, studente culturele antropologie, licht toe: ‘Op het kraakweekend is nog een speciale cursus “deuren & sloten” georganiseerd. Het belangrijkste is dat je niet teveel beschadigt en dat je niet op heterdaad betrapt wordt, want dan heet het “ inbraak”. Daarom staat er altijd een haag van mensen omheen. Als je eenmaal binnen bent, kan niemand je wat maken.’ Rest de vraag waarom de activisten tot de kraak zijn overgegaan. Ansjulla: ‘De woningnood is in Nijmegen nog steeds groot. Sommigen van ons moeten een kamer delen, zelf betaal ik driehonderd gulden voor een kamertje van twee bij drie. Dit pand staat al anderhalf jaar leeg. Op dit moment wordt een gedeelte van de Lange Hezelstraat gerenoveerd. We verdenken de eigenaar, Max Abram, ervan dat hij wacht op een moment dat de prijzen in deze buurt stijgen, waarna hij het pand tegen een leuke prijs kan verkopen. Hij heeft zich al eerder bezig gehouden met speculatie. Daar is onderzoek naar gedaan door het Spekulatie Onderzoeks Kollektief, een organisatie die de handel en wandel natrekt van huiseigenaren, makelaars, projectontwikkelaars en banken.’ Met de geslaagde kraak komt het ontmoedigingsbeleid van de gemeente op losse schroeven te staan. In 1981 moesten leger en ME er aan te pas komen om een aantal kraakpanden aan de Piersonstraat te ontzetten. Na deze pijnlijke gang van zaken wordt ieder zojuist gekraakt pand binnen het halve uur door de politie ontruimd met vriendelijke verwijzing naar het anti-kraakartikel in de APV. De kraakbeweging raakt gedemotiveerd, met als dieptepunt de kraak van een pand aan de Weurtseweg: daarbij komt na een kwartiertje de bewoner al opdagen.

Buitenspel In juni 1993 wordt het anti-kraakartikel in de APV vervangen door de nieuwe Huisvestingswet. Deze bepaalt dat als een pand voorafgaand aan de kraak meer dan een jaar leeg heeft gestaan, voor de ontruiming een rechterlijke uitspraak nodig is. Na deze verandering hebben de gemeenten nog tot juni 1995 de tijd om hun APV aan de nieuwe situatie aan te passen: daarna heeft het anti-kraakartikel in de APV zijn werking verloren. Met onmiddellijk gevolg, zo laat de kraak van begin oktober zien. Hoe reageert de gemeente nu een groep activisten doro de mazen van de wet glipt om tegen de leegstand te protesteren? Gert Koopman, woordvoerder van wethouder Thielen laat weten dat ‘ook de gemeente leegstand tegen wil gaan. Daarom proberen we leegstaande panden te vorderen en die aan de meest urgente woningzoekenden toe te wijzen. We weten alleen niet hoe urgent de situatie van de bewoners van het kraakpand is.’ De gemeente staat voorlopig buitenspel, zo lijkt het. Koopman: ‘We kunnen alleen afwachten wat de eigenaar doet. Misschien kan hij met de krakers overeenstemming bereiken over legalisering. Ontruiming wegens verstoring van de openbare orde is in ieder geval niet aan de orde.’ Roel Toren, chef van de afdeling Juridische Zaken en Inspectie weet hier meer over te melden: ‘Er zijn twee wegen die tot ontruiming kunnen leiden. In Nijmegen heb je een vergunning nodig om ergens te kunnen wonen. Als de nieuwe bewoners geen vergunning hebben en er ook niet voor in aanmerking komen, zou de gemeente het pand binnen een paar maanden kunnen laten ontruimen. De eigenaar kan ook stappen ondernemen, maar normaal gesproken duurt dat jaren.’ Martin, student ontwikkelingsstudies en toekomstig bewonder van de Lange Hezelstraat 36: ‘Om vergunningen maken we ons niet druk, want de gemeente kan moeilijk vragen naar een woningvergunning voor een pand dat officieel niet mag worden verhuurd. De eigenaar kan ons meer problemen bezorgen, als hij kan aantonen dat hij een spoedeisend belang heeft bij de ontruiming.’ Dat lijkt onwaarschijnlijk, na anderhalf jaar leegstand. Dus welke plannen zijn er? ‘Het pand is onverhuurbaar, mar niet uitgewoond. We willen het in zelfbeheer nemen en opknappen, een woongroep vormen en een kraakspreekuur inrichten. Dan kunnen we andere mensen voorlichten op het gebied van kraken. Als deze actie slaagt is dat toch een keerpunt.’ Een precedentwerking zou inderdaad grote gevolgen hebben voor de gemeente en de huiseigenaren. Maar voorlopig hebben de krakers andere zaken aan hun hoofd.

Nette manier De kabelkrant meldt dat de eigenaar stappen heeft aangekondigd. Zo’n berichtje maakt een mens nieuwsgierig. Wat is Max Abram van plan? Zijn woordvoerder, geconfronteerd met deze vraag, schiet in de lach. ‘Moet u luisteren, ik ken u niet, dus waarom zou ik zeggen welke stappen wij gaan ondernemen? Als ik dat vertel, schrikt iedereen zich een hoedje.’ Pardon? ‘Begrijp me niet verkeerd, we willen het op een nette manier regelen. Maar u snapt wel dat ik niet ga uitleggen hoe.’ Waarom staat het pand al anderhalf jaar leeg? ‘Die verhalen over speculatie, die je overal leest, zijn niet waar. Voor dat het huis bewoonbaar is, moet het worden opgeknapt en dat is te duur. Dat pand is compleet uitgewoond door collega-studenten van u.’