Het Laatste Oordeel: Joris van Casteren
Joris van Casteren peilt voorafgaand aan het college zichtbaar nerveus zijn publiek. 'Vorige keer zaten er namelijk alleen maar mensen uit de journalistieke praktijk en begon ik een heel simplistisch verhaal af te steken,' verklaart hij. Ietwat monotoon start hij zijn masterclass met een artikel van zijn hand genaamd De pijn van het waargebeurde. Aan de hand daarvan vertelt hij over het fenomeen New Journalism en de Nederlandstalige evenknie daarvan, literaire journalistiek. Van Casteren quote meermaals Gay Talese, een Amerikaanse schrijver die bedreven is in New Journalism en zeer succesvol is met zijn werk. 'Talese zegt dat hij iedereen nog onder ogen kon komen, maar daar geloof ik niets van. Voor dit werk moet je soms hard en meedogenloos kunnen zijn.' Van de rellen die kunnen onstaan rond de publicatie van een literair journalistiek werk weet Van Casteren genoeg, grapt hij. 'Twee jaar na mijn boek Lelystad werden een aantal ambtenaren ineens boos. In Lelystad lezen mensen kennelijk langzaam. Ze bedreigden de plaatselijke boekhandelaar en riepen zelfs op tot een boekverbranding.'
Dit alles liep met een sisser af, maar ook het boek dat op Lelystad volgde, Het zusje van de bruid, bleef niet onbesproken. Van Casteren vertelt dat hij niet meer terug hoefde te komen bij Vrij Nederland, zogenaamd vanwege zijn opvattingen over journalistiek. 'Maar daar werkt tegenwoordig iemand die geanonimiseerd voorkomt in mijn boek. Dat zal wel toeval zijn.'
Na de inleiding wordt het tijd voor vragen vanuit de zaal. Zoals vaker bij dit soort lezingen zitten er genoeg oudere toehoorders in de zaal die hun zegje willen doen. Helaas gebruiken velen dit voor een egotrip waar Ivo Niehe u tegen zou zeggen. Ingewikkelde boektitels vliegen over tafel en vragen worden vooral gesteld om het vragen. Van Casteren ontspant echter zichtbaar en begint achterovergeleund met één vinger suiker dat op tafel ligt bij elkaar te vegen terwijl hij de vragen beantwoordt. Ze bieden hem de mogelijkheid om meer te laten zien van zijn opvattingen over het onderwerp en de masterclass blijft interessant. Het is wel jammer dat Van Casteren weinig eigen tekst heeft en zich voornamelijk richt op de intellectuele interesses uit de zaal. De ellenlange inleidingen van de vragen vertragen namelijk enorm. Als zelfs de vrouw die haar vragen amicaal met ‘Joris...’ begint niets meer weet te verzinnen, komt er een natuurlijk einde aan het uur.
Het laatste oordeel der toehoorders De mensen in de zaal zijn erg positief over Van Casteren. Toch is er ook kritiek: ‘Het duurde lang voordat ik snapte wat literaire journalistiek nu eigenlijk is,’ zegt één van de weinige studenten in de zaal. Een vrouw is geïnspireerd door de middag: ‘Ik ben al meerdere keren begonnen aan een boek, ik wil het toch echt eens gaan schrijven.’ Tevreden schuifelen de mensen de deur door, De Refter weer in.
Spreker Joris van Casteren Uitstraling stoïcijnse rationalist Publiek montere geïnteresseerden en een enkele verdwaalde student Inhoud literaire rellen en de grens tussen journalistiek en fictie Eindcijfer 7
Foto: Menno van der Meulen