Ramsjrecensent: Een overgevoelige natuur
Een overgevoelige natuur van Max Pam en Jan Bosdriesz Uitgeverij Rubinstein b.v., 2006 8.99 euro
Deze maand speel ik vals. Ik recenseer geen roman, maar een boek met dvd rond het leven van Willem Frederik Hermans. Zelfs ik als stoffige literatuurwetenschapper moet toegeven dat multimedialiteit de toekomst heeft en toen ik het boekje Een overgevoelige natuur in mijn handen had, besloot ik dat de grenzen van deze rubriek wat zou oprekken en me onder zou dompelen in het leven van één van de Grote Drie van de Nederlandse literatuur. Wie kan immers een auteur weerstaan die dingen zegt als: ‘Het is geen pesten als ik mensen vertel dat ze de absurdste leugens opschrijven in een gebrekkige stijl. Dergelijke mensen worden door mij zo nu en dan op hun tekortkomingen gewezen. Dat is geen pesten.’
Stokslagen ´Hermans was een outsider´, zegt Piet Calis, literatuurhistoricus, in het boekje en de documentaire. Een geweldige romanschrijver en een groot polemist, voegt schrijver Cees Nooteboom daaraan toe. Een enorme selectie aan grote namen uit de literatuur komt aan het woord om zijn (want het zijn bijna uitsluitend mannen) kijk op de schrijver van Nooit meer slapen toe te lichten. In het boekje zijn ze allemaal opgenomen, met daarbij gevleugelde uitspraken als: ‘Het was iemand die de mensen met stokslagen trachtte tot verstandig gedrag te dwingen.’
Een gevaarlijke polemist De film die er bij zit bestaat twee drie delen: het wereldbeeld en de polemist. Zoals valt te verwachten, is het tweede deel het meest vermakelijk en toegankelijk. Hier blijkt dat Hermans als kind al een lijst bijhield van kinderen die domme vragen stelden. Hij was nietsontziend en had hier geen pretenties over. Door documentairemaker Max Pam wordt hij beschreven als de meest gevaarlijke polemist van zijn tijd.
Voor echte liefhebbers Een overgevoelige natuur zoekt naar de wortelen van Hermans in Noorwegen en Zuid-Afrika, landen waar de auteur zelf een relatie mee had. Dit doet het op een fascinerende manier. Voor mensen die op zoek zijn naar een toegankelijke beschrijving van het leven van Hermans is het te fragmentarisch en breed uitgemeten, maar voor de echte liefhebbers maakt dat aspect het juist interessant. Alle kanten van Hermans’ leven worden belicht. En het moment dat Neerlandicus Raymond Benders een plastic tas laat zien met een boek uit de verzameling van Hermans en met ‘lucht die nog naar zijn studiekamer ruikt’, zal zelfs zelfs mensen die niets met het onderwerp hebben kunnen vermaken.