Ramsjrecensent: De ster Henry Smart
Voor het vinden van nieuw leesvoer kun je natuurlijk blind afgaan op de keuze van een Selexyzmedewerker. Tussen de boeken die in winkels als De Slegte worden ‘gedumpt’ zit echter ook veel moois. Ramsjrecensent en literatuurwetenschapper Jozien Wijkhuijs kiest willekeurig een betaalbaar boek en recenseert het. Deze maand: A Star Called Henry van Roddy Doyle, vertaald als De ster Henry Smart door Erven Aad van der Mijn.
De ster Henry Smart van Roddy Doyle Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 1999 3.99 euro ‘Wij Dienen Geen Koning Of Kaiser. Zo stond het op het spandoek dat aan de voorgevel van Liberty Hall had gehangen (...). Als het aan mij had gelegen was daar Of Wie Dan Ook achteraan gekomen in plaats van Maar Uitsluitend Ierland. Ierland interesseerde me geen zak.’ Hugo Smart, de hoofdpersoon van De Ster Henry Smart, is een straatschoffie dat zijn hele leven lang heeft geleerd alleen voor zichzelf te leven. Bij zijn geboorte wordt hij behandeld als een wonder, maar langzaamaan glijdt hij, samen met zijn gezin, af naar de smerigste krochten van Dublin. Er rest hem slechts nog rioolwater, ratten en een leven aan de rand van de samenleving. De vader, eveneens Henry Smart genaamd, werkt bij een bordeel en slaat met zijn houten been zijn vijanden de schedel in. De moeder staart naar de sterren, waarin ze haar dode kinderen ziet. Henry Smart zelf groeit op eigen kracht op en gaat vechten voor de vrijheid van Ierland. Tegen wil en dank, want Ierland interesseert hem weinig.
Ondermijning van heroïek De ster Henry Smart is een schelmenroman die de lezer meesleurt in de verwarrende werkelijkheid van de hoofdpersoon. Dit heeft een dubbele uitwerking: je ziet hoe de gebeurtenissen moeten zijn overgekomen op een jong kind, maar tegelijkertijd begrijp je niet geheel wat er gebeurt. Daar komt bij dat de geschiedenis van Ierland de Nederlandse lezer wellicht niet altijd vers in het geheugen ligt en dit is een obstakel voor het begrip van de roman. Wat ook moeilijk zal zijn voor niet-Ierse lezers, is begrijpen waarom de roman zo controversieel is. Het ondermijnt het heroïsche beeld van de revolutie en van een groot aantal andere zaken in de Ierse samenleving. Dit maakt het wel degelijk een interessante roman.
Wrede klootzak Meer nog dan een sterk groteske weergave van de geschiedenis van Ierland, is De Ster Henry Smart een vlot en grappig geschreven boek. De dialogen zijn goed gevonden en de gedachten en uitspraken van de kleine Henry pijnlijk raak. ´Onze timing was altijd perfect. Aan het eind van de dag, als zij door de kou beseften dat de lente een even wrede klootzak als de winter kon zijn, kwamen wij bij een van de bruggen over het kanaal achter een muur vandaan en boden aan de rest van de weg te duwen.´ De Ster Henry Smart is weliswaar moeilijk voor de Nederlandse lezer, maar het waard om enige moeite en Wikipedia tegenaan te gooien.