Zelden was LUX gevuld met zo’n bont gezelschap als gisteravond. Op initiatief van de besturen van de Nijmeegse moskeeën kwamen burgemeester, burgers en vooraanstaande sprekers met allerlei culturele, religieuze en politieke achtergronden samen om te discussiëren over islam en vrijheid. Twee zaken worden al direct duidelijk bij de aanvang van de avond. Eén: dit is een debat met een doel. Termen als ‘bruggen slaan’, ‘verbinden’ en ‘nader tot elkaar komen’ vliegen het publiek om de oren. Twee: op dat gebied is nog genoeg werk aan de winkel.
Tekst: Kiki Kolman
Foto's: Alexandra Alberts
Kibbelen om Calimero
Al in de voorstelronde zet Anton van Hooff, historicus en voorzitter van atheïstenorganisatie De Vrije Gedachte, de gemoederen op scherp. Terwijl hij de koran in de rondte zwaait – zoals hij dat nog vaak zal doen deze avond – roept hij dat moslims dit ‘boek uit een kamelensamenleving’ zien als de absolute waarheid. Bij de eerste stelling, ‘Nederland is tolerant genoeg voor moslims’, staat hij tegenover Yassin Elforkani, imam en woordvoerder van Contactorgaan Moslims en Overheid. Al snel mondt dit tweegesprek uit in een hoog emotionele strijd. ‘Heeft u de koran wel gelezen? Volgens dit boek is de vrouw niet meer dan een braakliggende akker die de man met zijn penis moet beploegen’, aldus Van Hooff. Elforkani antwoordt tot genoegen van het publiek verhit: ‘Dat boek dat u in uw hand heeft, ken ik uit mijn hoofd.’ Een diepe zucht van de gespreksleider krijgt beide heren weer stil.
Gelukkig is hiermee het ergste
off topic gekibbel van de avond voorbij. Tijdens een meer inhoudelijk debat merkt Ehsan Jami, politicus en mede-oprichter van Centraal Comité voor Ex-moslims, op dat Nederland volgens de wet tolerant genoeg is. Volgens journalist en islamoloog-in-spe Sheily Belhaj is dat in de praktijk anders. ‘Moslims zijn wel vrij hun religie te beoefenen, maar zij worden in de omgang beperkt. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de framing in de media.’ Calimero-gedrag, volgens Jami. Moslims moeten niet doen alsof ze zielig zijn. ‘De eerste slachtoffers van wat er is gebeurd in Parijs en Kopenhagen, zijn de mensen hier die angst hebben.’
Burgervader
Bruls brengt een uitgesproken mening ten gehore. Anderen beledigen is onacceptabel en tolerantie staat bij de stadsbestuurder hoog in het vaandel. ‘Als een burger in deze stad lijdt door beledigingen, dan sta ik voor die burger. Wat de andere 199.999 inwoners ook vinden.’ Wel vindt hij dat de islamitische gemeenschap afstand moet nemen van terrorisme. ‘Je hoeft geen Charlie te zijn. Je moet laten zien wie je bent. Dus als je wordt aangesproken op gedrag van anderen, maak dan duidelijk dat je hier niet achter staat.’
Iedere stelling wordt afgesloten met een uitgebreide gelegenheid voor het publiek om visies en ervaringen te delen. Naar aanleiding van de vraag of moslims zich openlijk moeten distantiëren van geweld, merkt een moslim in het publiek op dat hij zich helemaal niet verantwoordelijk voelt voor ‘die barbaren’. Een Joodse toeschouwer wijst op de parallelle situatie wanneer mensen vragen of hij achter de Israëlische regering staat. Een islamitische man vindt dat hij iedere dag afstand neemt door zich als een goede burger te gedragen en zijn kinderen respect bij te brengen.
De jury concludeert aan het einde van de avond dat niet alle aanwezigen wellicht bruggenbouwers waren, maar dat de afstand wel is verkort. ‘Mensen hebben hooguit wat meer begrip voor elkaar’, aldus voorzitter Franziska Bissels van Ieder1Gelijk. Hoopvol voegt ze eraan toe: ‘Van Hooff geeft ook aan te gaan reflecteren.’ Een veelzeggend gegrinnik van de historicus luidt als antwoord. En toch zit imam Elforkani de gehele avond – al dan niet met zichtbare tegenzin van beide kanten - aan zijn zijde. ‘Ik heb hem uitgenodigd om op de thee te komen in mijn moskee.’ Dat heeft deze avond dan in ieder geval vast bereikt.
