ANS

Volgens staatssecretaris Zijlstra zijn studenten redelijk goed op de hoogte van de maatregelen in het hoger onderwijs. 94 procent kent de langstudeerboete en weet wat deze inhoudt. Vier op de vijf weet dat het volgen van een tweede studie veel duurder gaat worden. Uit de overige cijfers blijkt dat studenten helemaal niet zo goed weten wat er op stapel staat. 37 procent van de studenten weet namelijk niet dat Halbe van plan is om de studiefinanciering in de masterfase te vervangen door een sociaal leenstelsel. Dat het OV-recht wordt beperkt tot slechts een uitloopjaar, is bij meer dan de helft van de studenten onbekend. Zodra het wetsvoorstel 'Studeren is investeren' door de Tweede Kamer is, gaat DUO studenten verder informeren. Zo komt er een speciale nieuwsbrief en wordt er een leuk interactief dingetje ontwikkeld waarmee iedereen zijn eigen situatie kan bekijken. Landelijke behartigers van studentenbelangen roepen al maanden dat de informatievoorziening tekort schiet.

 

Studenten in Eindhoven zijn weer boos. En nee, deze keer niet omdat er dringend behoefte is aan meer borrelruimte, waar studentenverenigingen in januari dit jaar massaal de spreekwoordelijke straat voor opgingen. Ditmaal is het menens: de technische studenten aan de TU Eindhoven maken zich grote zorgen over de voorgenomen bezuinigingen op de studiebeurs, die voor hen extra hard aan zullen komen. Woensdagmiddag voerde een groep studenten actie, waarbij tientallen petities werden getekend uit protest tegen de kabinetsplannen. Student Technische bedrijfskunde Sander Kusters (18) is de initiatiefnemer van de actie. ‘We willen aandacht vragen voor het afschaffen van de masterbeurs,’ licht hij toe. ‘Het gevolg is namelijk dat je straks de hele master moet lenen. Voor een technische master van twee jaar is dat al snel 15.000 euro, bovenop de schuld die je dan al hebt na je bachelor. Dat is niet bepaald een stimulans om een technische studie te doen.’ Met het studenteninitiatief wordt gehoor gegeven aan de oproep van studentenvakbond LSVb, die met het oog op de landelijke actieweek in maart studenten oproept protestbrieven te ondertekenen voor de Tweede Kamer. Update: De colleges van bestuur van de Technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente hebben zich achter de protestacties tegen het afschaffen van de masterbeurs geschaard. In een verklaring tekenen zij gezamenlijk bezwaar aan tegen het plan. ‘Het is gek dat in een periode dat de vraag naar ingenieurs zo groot is dat er extra hobbels worden opgeworpen voor een technische studie,’ aldus Floris Ran, bestuursvoorlichter van de TU Eindhoven. Rector Hans van Duijn adviseert studenten ondanks deze belemmeringen toch ‘te kiezen voor een bètatechnische masteropleiding en die extra 6000 euro in zichzelf te investeren. Het bedrijfsleven staat immers te springen om meer bètatechnisch afgestudeerden.

 

In de week van 19 tot 23 maart komt er een landelijke actieweek tegen het afschaffen van de studiefinanciering in de masterfase. De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) wil de Tweede Kamer laten zien dat studenten het niet eens zijn met het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', dat voor komend collegejaar de masterstufi moet vervangen door een leenstelsel. Ook de aanvullende beurs en het ov-recht worden drastisch ingeperkt door Zijlstra. De lokale vakbonden in verschillende studentensteden verzoeken studenten om brieven te komen ondertekenen, die in de actieweek aan alle onderwijswoordvoerders in de Tweede Kamer worden aangeboden door de LSVb. Jos Bakker, voorzitter van de Nijmeegse vakbond AKKU, hoopt dat de Kamerleden inzien dat studenten ten onrechte hard worden getroffen door de maatregelen in het wetsvoorstel. Er zijn drie varianten van de brief, gericht op de inkorting van het recht op een ov-kaart met twee jaar, het afschaffen van de studiefinanciering en de strengere voorwaarden aan de aanvullende beurs, waardoor studenten met onvindbare of weigerachtige ouders kunnen fluiten naar extra financiële ondersteuning. Vanaf vandaag (6 februari) kunnen studenten de brieven op het AKKU-kantoor komen ondertekenen. Ook lokaal zullen er acties plaatsvinden in de week van 19 maart, maar de precieze invulling daarvan is nog niet bekend. 'We gaan als ludieke actie waarschijnlijk een cursus Zweeds aanbieden, aangezien het in Zweden veel goedkoper is om kwalitatief goed onderwijs te volgen,' aldus Bakker. Update: De brieven die in de actieweek worden aangeboden aan Tweede Kamerleden staan inmiddels ook online. Je kunt ze inleveren bij je studievereniging of op het AKKU-kantoor. Met de brieven (pdf-alerts) tegen het inkorten van het recht op de ov-kaart, het afschaffen van de basisbeurs in de masterfase en de strengere voorwaarden aan de aanvullende beurs willen studentenvakbonden lobbyen tegen het wetsvoorstel 'Studeren is investeren'. Ook via Facebook wordt er fel geageerd tegen het wetsvoorstel.

 

Drie op de vier studenten acht de kans klein om te beginnen aan een master. Dat blijkt uit een onderzoek van StudentenBureau onder 2800 studenten. Slechts een kwart van de studenten geeft aan een master te willen doen als het wetsvoorstel 'Studeren is investeren' wordt aangenomen. Daarnaast zegt 33 procent dat ze niet aan de huidige studie zouden zijn begonnen. Over de cijfers die in het onderzoek worden genoemd, valt te twisten. In oktober bleek uit een enquête van het Interstedelijk Studenten Overleg dat 12 procent van de studenten geen master gaat doen als de masterstufi wordt vervangen door een sociaal leenstelsel. Een peiling van het EenVandaag Jongerenpanel liet in december een heel ander resultaat zien: 45 procent van de studenten is niet van plan om na de bachelor een zelf bekostigde master te volgen. Feit blijft wel dat Zijlstra tot nu toe ontkent dat zijn afbraakbeleid een afname in het aantal masterstudenten teweeg zal brengen. Het begint erop te lijken dat Halbe toch uit zijn nek kletst.

 

Halbe's helse wetsvoorstel 'Studeren is investeren', waarin wordt gesteld dat de stufi in de masterfase verleden tijd is, staat nog op de agenda van de Tweede Kamer. De verregaande maatregel ligt echter nu al onder vuur. Carola Schouten, Kamerlid namens de ChristenUnie, heeft op 5 april een amendement ingediend waarin ze voorstelt een uitzonderingspositie te creëren voor masters met een nominale duur van meer dan een jaar. Studenten die zo'n meerjarige master volgen zouden in het eerste jaar van hun master nog in aanmerking moeten komen voor een basisbeurs. 'Het wetsvoorstel is oneerlijk ten opzichte van meerjarige masterstudenten. Zij moeten immers langer lenen dan studenten die slechts een eenjarige master volgen', aldus Schouten. 'Daarnaast maakt de maatregel de keuze voor een master meer financieel afhankelijk. Studies met een hoge maatschappelijke relevantie, zoals bèta- en medische studies, hebben vaak langere masters. Het kabinet werpt met het wetsvoorstel extra drempels op om aan een meerjarige master te beginnen.' Pascal ten Have, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond, noemt het amendement een stap in de goede richting. 'Vooral studenten in de technische- en zorgsector worden door het wetsvoorstel hard geraakt. Dit wordt nu glad getrokken.' Ten Have merkt wel op dat het geld van de maatregel moet komen van bezuinigingen op de aanvullende beurs. 'Wij zouden het liefste zien dat dit geld beschikbaar blijft voor studenten die een aanvullende beurs nodig hebben. Zij zullen sneller afzien van een studie wanneer ze problemen hebben met de financiering.' Het is nog onduidelijk of de ChristenUnie genoeg bijval krijgt van andere partijen. Over de kansen van het amendement is Ten Have positief: 'Ik denk dat meerdere partijen dit een goede manier vinden om het geld uit die aanvullende beurzen te besteden.' Schouten hoopt vooral op medewerking van de coalitie: 'Het kabinet zet zich in om Nederland bij de top vijf van kenniseconomieën te laten behoren. Ik hoop dat de coalitiepartijen die inzet ook tonen bij de wetgeving over de studiefinanciering.'

 

Het was even verwarrend, maar nu blijkt toch dat Halbe zijn inkorting van het studentenreisrecht, onderdeel van het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', moet uitstellen. Dit werd zojuist duidelijk in het debat over het gewraakte wetsvoorstel. Het bleek dat maatregelen omtrent de OV-chipkaart niet per collegejaar kunnen worden ingevoerd, maar slechts per kalenderjaar. Langstudeerders hoeven dus nog niet vanaf komende september te betalen voor hun treinreis. Pas vanaf 1 januari 2013 gaat de maatregel in. Daarnaast nam de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap afstand van het principe van collegegeldvrij besturen. Zijlstra noemde het vreemd dat studenten zich zouden kunnen uitschrijven bij een instelling en toch gebruik zouden kunnen maken van de voorzieningen voor studenten. Verder viel een uitspraak van CDA'er Sander de Rouwe op. De woordvoerder voor het Hoger Onderwijs van de Christendemocraten zei zich altijd verzet te hebben tegen de afschaffing van de studiefinanciering in de masterfase, zoals die was bekokstoofd door de gedoogcoalitie van CDA, VVD en PVV. Het Kamerlid zal zich sterk maken om behoud van de basisbeurs voor masterstudenten onderdeel te maken van het verkiezingsprogramma van het CDA.

 

Het Landelijk Medisch Studenten Overleg (LMSO) vraagt aandacht voor de bezuinigingen en de negatieve gevolgen voor Geneeskundestudenten. Volgens het LMSO worden zij namelijk onevenredig hard getroffen. Geneeskundestudenten vinden dat de huidige bezuinigingen nog meer pijn doen bij hen dan bij andere studies. Een student Geneeskunde heeft namelijk geen keuze om na de bachelorfase te stoppen met studeren, aldus het LMSO. Voor een plaats op de medische arbeidsmarkt is een master Geneeskunde noodzakelijk. De keuze om deze master wel of niet te doen bestaat dus eigenlijk niet. Deze moet dan net als bij andere studies door de student zelf betaald worden. En dan duurt de master Geneeskunde nog eens drie jaar. Het OV-reisrecht wordt daarnaast ingekort tot nominale studieduur plus één jaar. Ook dat is niet eerlijk vindt het LMSO, omdat Geneeskundestudenten aan het eind van hun studie afhankelijk zijn van het openbaar vervoer als ze coschappen lopen. De voorzitter van het LMSO, Sid Morsink, zegt: ‘Als studenten worden uitgeloot, gaan zij vaak een jaar iets anders studeren.’ Dit betekent al een jaar studievertraging. Morsink heeft het idee dat er over de gevolgen voor Geneeskundestudenten niet goed is nagedacht. ‘Maar’, zegt Morsink, ‘wij willen niet de zielenpiet uithangen. Dat is niet nodig, want wij zijn redelijk verzekerd van een goede toekomst op de arbeidsmarkt.’

 

Voor 18 procent van de Nederlandse studenten is de langstudeerboete van invloed op hun studiekeuze. Dat blijkt uit de resultaten van een landelijke enquête die op 15 universiteiten en hogescholen is uitgevoerd onder 5497 studenten. De enquête naar studiedruk was opgesteld naar aanleiding van de bezuinigingsmaatregelen zoals de langstudeerboete en het vervallen van de basisbeurs in de masterfase. Uit het onderzoek blijkt verder dat 40 procent van de Nederlandse studenten wel eens studiestress ervaart. De stress wordt groter naarmate de student ouder wordt en de druk is groter bij masterstudenten dan bij bachelorstudenten. 18 procent van de studenten geeft aan dat hun besluit over het volgen van een master wordt beïnvloed door de bezuinigingsmaatregelen. Van alle bachelorstudenten ziet zelfs 8 procent af van een master. Landelijk betekent het dat zo'n veertigduizend studenten hun studie inkorten om deze redenen. Het lijkt staatssecretaris Zijlstra allemaal weinig te boeien. In een reactie op de onderzoeksresultaten en de stress onder studenten zegt hij dat een beetje stress 'helemaal niet erg' is, want 'daar krijg je straks als je werkt ook mee te maken'. Daarnaast begrijpt hij niet dat studenten geen master zouden doen: 'Voor een eenjarige master heb je twee jaar de tijd, voor een tweejarige, drie jaar'. Tijd zat dus, aldus Halbe. Daarnaast benadrukt hij dat de langstudeerboete een bewustere studiekeuze van studenten beoogt.

 

Wanneer het wetsvoorstel van Halbe Zijlstra tot afschaffing van de masterstufi door de Tweede Kamer komt, heeft de SGP het lot van vele studenten in handen. De coalitiepartijen VVD, CDA en PVV hebben één zetel tekort voor een meerderheid in de Senaat, waardoor de gereformeerde partij de masterstufi het laatste zetje in de afgrond moet geven. De kans dat ze hier van af ziet lijkt klein. 'We moeten het wetsvoorstel nog goed doornemen, maar we kijken er positief tegenaan,' aldus SGP-Kamerlid Elbert Dijkgraaf tegen het Hoger Onderwijs Persbureau. 'Het is in lijn met ons verkiezingsprogramma, waarin stond dat studenten een groter deel van hun studielasten zelf zouden moeten betalen.' De SGP wist vorig jaar nog vele studentenzieltjes voor zich te winnen door de langstudeerdersboete een jaar uit te laten stellen. Het is interessant of en hoe de partij haar sleutelpositie in de Senaat deze keer zal gebruiken, de kans is aanwezig dat zij opnieuw een aantal aanpassingen in het wetsvoorstel afdwingt.