ANS

Aanstaande dinsdag vindt Onderwijs Orakels plaats, een initiatief voor innovatieve ideeën voor het hoger onderwijs. In de aanloop naar dinsdag vertellen sprekers over hun idee op ANS-Online. Vandaag: Lisa Westerveld, lobbyist van de Algemene Onderwijsbond en János Betkó, medewerker van het Netherlands Quality Agency.

In de ideale wereld is er genoeg geld beschikbaar om iedereen die gemotiveerd en slim is te laten studeren. In deze wereld is er voldoende tijd voor studenten om extra vakken te volgen, bestuurs- en medezeggenschapswerk te doen en daarnaast de studie met hoge cijfers af te maken.

In de wereld waarin wij leven is echter besloten dat hoge rendementen belangrijker zijn dan kwalitatief goed onderwijs en dat 1,2 miljard aan bezuinigen op de studiebeurs nauwelijks ten koste gaat van de toegankelijkheid. Deze gedachten zijn niet nieuw. Ironisch genoeg is het huidige stelsel van studiefinanciering in 1986 ingevoerd als bezuiniging en is er sindsdien bij iedere bezuinigingsronde wat van afgesnoept. Ter vergelijking; in 1986 was de basisbeurs 266 gulden voor thuiswonende en 604 gulden voor uitwonende studenten. Het collegegeld was 1292 gulden. De hoogte van de beurzen is nagenoeg gelijk gebleven, in een tijd waarin levensonderhoud, de huurprijs en andere kosten stijgen. Het collegegeld is ongeveer drie keer over de kop gegaan.

Toch is het huidige beurzensysteem moeilijk te verdedigen. Niet eens zozeer omdat veel mensen geloven in het sprookje van ‘de slager die betaalt voor de advocaat’. Wel omdat het systeem achterhaald is. De bedragen zijn al lang niet meer voldoende om studiekosten, huur en levensonderhoud te kunnen betalen. Geld om die bedragen naar een reëel niveau op te trekken is er niet, integendeel. Daarnaast gaat het huidige beurzensysteem uit van een flinke bijdrage van de ouders, en is het de vraag of jong-volwassenen wel afhankelijk van hen moeten zijn.

Dat het hoger onderwijs toegankelijk moet blijven, staat voor ons vast. Dat het vooruitzicht op een torenhoge schuld in tijden van baanonzekerheid daar niet aan bijdraagt, lijkt ons ook evident. Tegelijkertijd beseffen wij ook heel goed dat hoogopgeleiden gemiddeld genomen meer verdienen dan anderen.

Een oplossing voor bovenstaand dilemma is studietaks: een systeem waarbij alle studenten een beurs krijgen als gift, die hoog genoeg is om van te leven. Als compensatie dragen afgestudeerden een klein percentage van hun inkomen af zodra ze werk hebben, gedurende een deel van hun leven. Niet iedereen zal blij zijn met deze verkapte belastingverhoging, maar studenten hoeven geen tijdrovende bijbanen te hebben, zijn ouderonafhankelijk en leenangst verdwijnt. Bovendien wordt de rekening ook nog eens eerlijk verdeeld en kan een dergelijk systeem zelfs ingevoerd worden bij een bezuiniging. Dit zal er toe leiden dat goedbetaalde chirurgen en bankdirecteuren wat meer afdragen dan verplegers en de leraren. Dat is niet erg, want laatstgenoemde groepen hebben een minder hoog salaris en we hebben hen net zo hard nodig.

Meer weten? Klik dan hier of kom morgen naar Onderwijs Orakels. Daar spreken Lisa Westerveld en János Betkó.