ANS

Iedere twee weken vraagt ANS-Online een culturele autoriteit uit Nijmegen naar vijf vakkundige tips. Deze keer: Jurgen Heinsman van All About Movies over de beste films.

Met tomeloos enthousiasme verhaalt Jurgen Heinsman over een keur aan klassiekers, weet hij scènes tot in detail terug te roepen en noemt hij allerlei obscure feiten van regisseurs. De eigenaar van All About Movies is een wandelende filmencyclopedie, die continu spontane verrassende terzijdes plaatst. Het kiezen van vijf films is naar zijn zeggen 'een marteling', uiteindelijk komt hij toch met vijf op de proppen, stuk voor stuk klassiekers. 'Ik zoek altijd naar de bronnen', vertelt Heinsman. 'Vervolgens kijk ik wat daaruit voortkomt.' Hij lacht: 'Ik zit enorm te genieten als er hier pubers binnenkomen die zeggen: "Ik heb dit en dat gezien en dat is geïnspireerd door zus en zo, heb je dat?" Gelukkig, ik kan er weer eentje redden!' 'Wat ik zonde vind is dat mensen die met muziek of film bezig zijn, vaak ontzettende oogkleppen ophebben. Ze kennen wel het werk van de afgelopen vijftien jaar, maar hebben geen flauw benul waar het vandaan komt. Zo iemand als de actrice Bettie Davis, zolang ik leef zal ik zorgen dat zij niet vergeten wordt. Dat mag gewoon niet gebeuren.' Aan het einde van het gesprek stopt hij me nog een papiertje in de hand: 'Zou je toch nog een paar namen willen vermelden?' Hierbij enkele van de eervolle afvallers: Ingrid Bergman, Stanley Kubrick, David Cronenberg The Tenant van Roman Polanski, Ice Storm van Ang Lee, Death in Venice van Luchino Visconti en Get Carter van Mike Hodges

o Whatever Happened to Baby Jane (1962), Robert Aldrich 'Deze winkel is vernoemd naar de hoofdactrice uit deze film, Betty Davis, die eerder speelde in All About Eve. Davis is voor mij sowieso de koningin der filmactrices aller tijden. Ze is een van de weinigen in het vroege Hollywood die kwaliteit met sterrendom combineerde, volledig voor haar rollen ging en er niet op uit was er in een film goed uit te zien. Het maakte haar niet uit, al zag ze eruit als een in elkaar geslagen snol. 'Whatever Happened to Baby Jane gaat over twee al op leeftijd zijnde zussen met een weinig prettig verleden. Beiden waren vroeger actrice, nu leven ze samen in een soort ivoren toren in Hollywood. De één (Joan Crawford) zit in een rolstoel, de ander (Bettie Davis) is nog ter been en terroriseert Crawford. Als kijker verdenk je Davis ervan haar zus in de rolstoel heeft doen belanden uit wraak: haar carrière raakte in het slop terwijl Crawford nog succesvol was. Het schijnt dat Crawford en Davis elkaar ook in het echt niet konden luchten, er zitten verhalen aan vast dat ze tijdens opnames elkaar ontzettend liepen te tergen. Het is een heel zwartgallig, intrigerend, luguber werkje, dat wordt gedragen door die spelers.'

o L'Eclisse (1962), regie: Michelangelo Antonioni 'Antonioni maakt eigenlijk alleen maar steengoede films. Een vast thema in zijn werk is de leegte van het bestaan. Meestal begint hij de film midden in een verhaallijn, en als hij het genoeg vindt, stopt hij gewoon. Als kijker blijf je dan met een gevoel van verbazing achter. Dat vind ik juist zijn kracht, ik heb een ontzettende hekel aan films van tegenwoordig met al dat gemoraliseer, waarin continu oplossingen worden aangedragen. Dan blijft voor de kijker toch niets over? Dan word je hartstikke lui. 'L'Eclisse gaat over een beurshandelaar, gespeeld door Alain Delon en een vrouw die verveeld is met het leven (Monica Vitti). Zij uit zich uitermate goed in de film, ze frummelt wat aan dingen, hangt tegen muren aan en doet maar wat. De twee ontmoeten elkaar en blijken gevoelens voor elkaar te hebben, ze doen hun uiterste best om bij elkaar te komen maar dat lukt maar niet. L'Eclisse heeft voor mij misschien wel de allerkrachtigste slotscène van de filmgeschiedenis, waarin het thema nogmaals weergaloos wordt weergegeven.'

o Woman in the Dunes (1964), regie: Hiroshi Teshigahara 'In deze Japanse film oefent een bioloog zijn beroep uit op een verlaten strand, totdat hij in een soort kuil in een zandmoeras belandt. In die kuil blijkt een vrouw te wonen in een volledig ingericht huis. De man is eerst totaal flabbergasted en doet verwoedde pogingen uit de kuil te komen. Dan wordt hij gevangen genomen door een soort zandcommune waar de vrouw ook deel van uitmaakt. Eerst behandelt ze hem zeer liefdevol en beschermend, uiteindelijk blijkt dat ze een soort opdracht heeft gekregen van de rest van de commune: ze moet met hem paren. Het is een zeer bizarre film die toch uitermate geloofwaardig blijft, met geweldige elektronische muziek. Een fascinerend werk dat tweeënhalf uur duurt maar geen seconde verveelt.'

o Le Boucher (1970), regie: Claude Chabrol 'Le Boucher gaat over een op het eerste oog zeer vredeliefend bourgeoisiedorpje, waar toch een continue dreiging schuilt. Chabrol had een vaste componist, Pierre Jansen, die met zijn muziek binnen de eerste twee seconden toon zette. Je hoort en ziet meteen: oké, er is hier iets heel goed mis. In het dorp worden een aantal gruwelijke moorden gepleegd op kinderen, en aanvankelijk wordt gefocust een lerares, gespeeld door Stéphane Audran, de vrouw van Chabrol. Ze krijgt in de film een relatie met wie later de moordenaar blijkt. De scène waar ze daarachter komt, in een klaslokaal, is werkelijk fenomenaal.'

1. Psycho (1960), regie: Alfred Hitchcock 'Dit klinkt misschien als een enorm cliché, maar Psycho staat voor mij met stip op één. Dit is pure cinema, de film doet alles wat er in een film hoort te zitten: seks, drama, humor, horror, spanning. Janet Leigh speelt een vrouw die de sleur in haar leven zat is, ze steelt geld van haar werknemer om met haar vriend een winkel op te zetten. Als ze naar haar vriend rijdt, spelen allerlei gedachten door haar hoofd: ze voelt zich schuldig en ziet dat dit niet de oplossing was om uit haar sleur te ontsnappen. Dan stopt ze tussendoor bij het inmiddels in filmgeschiedenis wereldberoemde Bates Hotel. Achter het hotel staat een gigantisch landhuis waar ze de hotelbeheerder Norman Bates ontmoet, misschien wel de bekendste en eerste seriemoordenaars uit de filmgeschiedenis. Ze raken in een gesprek verwikkeld en Bates lijkt met dezelfde problemen te worstelen als de vrouw, waardoor ze sympathie voor elkaar lijken te krijgen. Daarna volgt de aller-beroemdste scene ooit, zij besluit een douche te nemen en wordt vervolgens genadeloos afgeslacht door een vaag figuur in vrouwenkleding. Voor die tijd was het erg opzienbarend om een wereldberoemde ster halverwege de film dood te steken. Vervolgens gaan haar zus en vriend op zoek naar haar en komen er ook wel achter dat iets niet helemaal pluis is in het Bates Hotel. 'Psycho is een van de eerste films die een moord zo expliciet in beeld bracht, en heeft daarmee het horrorgenre een volledig andere draai gegeven. Bovendien zitten er een aantal scènes in de film die qua camerastand gewoon zo briljant zijn. Ik kan deze film elke dag weer aanzetten.'

Heinsman: 'Hitchcock maakt zelf altijd de trailers van zijn films waarin hij op een hele zwartgallige cynische manier doet alsof al zijn films komedies zijn.'