ANS

In de week naar aanloop van de verkiezingen kijkt ANS naar curieus campagnemateriaal en standpunten voor studentonderwerpen. Vandaag: de posters

De afgelopen weken schoten houten planken bedekt met de hoofden van lijsttrekkers door heel Nederland als gifzwammen uit de grond, klaar om hun sporen van verkiezingsretoriek over onze hoofden te spuwen. Maurice Vergeer, communicatiewetenschapper aan de RU, doet onderzoek naar politieke campagnes en volgt deze verkiezingen op de voet. ANS vroeg hem naar de kwaliteit van de posters van dit jaar.

U doet onderzoek naar het gebruik van internet voor de politieke campagnevoering. Is er nog wel een rol weggelegd voor de papieren posters in dit digitale tijdperk? ‘Vroeger zag je dat veel mensen de posters ophaalden en voor hun raam hingen. Dat zie je nu nog zelden. Toch is het engagement met de kiezer nog steeds een belangrijke reden waarom men een probleem zou hebben met een verbod. Neem bijvoorbeeld een trouwe PvdA’er. Bij elke verkiezing gaat hij posters plakken en zo steunt hij de partij. Als een andere partij over de PvdA-poster heeft heengeplakt, plakt hij daar weer overheen. De verkiezingen zijn enorm gereguleerd. Die verkiezingsborden zijn nu de enige vrijplaats waar je het andere partijen nog moeilijk kunt maken. Radicaal wil ik het niet noemen, maar nog wel van de oude, losbandige tijd. ‘We gaan plakken! We gaan plakken!’ Dat deed je ook om dancefeesten aan te kondigen.’

Welke poster valt u in positieve zin op? ‘Wat opvalt is dat veel partijen hun partijleider op de poster hebben gezet. GroenLinks niet, dat is frappant. Ik moet zeggen dat zij een aardige grafische oplossing hebben gevonden. Het is typografisch mooi, misschien wat lastig te lezen, maar ze proberen in ieder geval wat anders. Groener NL: daar zit Nederland al ingebakken. Het verwerken van de Nederlandse identiteit in de poster werkt in de discussie rond Europa bij sommige bevolkingsgroepen heel goed.’

Is het niet nog frappanter dat de VVD Rutte niet op de poster zet? ‘Dat kan te maken hebben met de strategie om Rutte niet te presenteren als lijsttrekker, maar als premier. Ik weet niet of het empirisch is aangetoond, maar het is een gegeven dat de premier altijd op extra stemmen kan rekenen: de reden waarom in de Verenigde Staten presidenten vrijwel altijd een tweede termijn weten binnen te slepen. Rutte meet zichzelf een uitzonderingspositie aan, dat is ook waarom hij later instapte in de campagne. Let ook eens op zijn woordkeuze tijdens debatten, heel vaak begint Rutte met een zinsnede als: ‘Sinds ik 2 jaar geleden premier werd.’ ‘Overigens weet ik niet wat ik met die slogan van de VVD aanmoet. Doorschuiven naar een andere partij of naar een ander tijdstip? Daarnaast klinkt ‘aanpakken’ heel progressief, terwijl de VVD niet de meest progressieve partij is.’

Is dat erg? Progressiviteit uitstralen is ook verkiezingsretoriek. ‘Het kan verkeerd vallen. Vooral bij de ChristenUnie snap ik het niet. Stel dat ik gelovig ben en ik zie dat de ChristenUnie voor verandering is. Dan denk ik: "Wat heb ik nou? Ze moesten toch niets hebben van al die nieuwlichterij?" Het is verwarrend voor iemand die ervan is overtuigd dat de ChristenUnie niet voor het verkwanselen van de Christelijke waarden is. De rest van de poster is neutraler. De kleuren zijn saai, Slob heeft zich niet geschoren en is de enige lijsttrekker die niet lacht.’

Iedere andere lijsttrekker krult inderdaad op zijn minst de mondhoeken omhoog. Waarom is dit van belang? ‘Voor zover ik de literatuur ken is het positief om je tanden te laten zien, of minstens te glimlachen. Een Wilders die lacht, zo zie je hem niet vaak, toch? Roemer wel, die houdt wel van lachen. Het ontbloten van je tanden straalt openheid uit. Je moet bijvoorbeeld niet met je handen over elkaar op de foto gaan staan, dat is te gesloten.’

SGP-leider Kees van der Staaij doet dat wel. ‘Dat moet je dus niet doen. De poster van de SGP is fototechnisch niet mooi, Van der Staaij ziet er zelf ook oranje uit. Zij zijn met de PVV de enige partij die het lijstnummer groot op de poster zetten. Heel gek, alsof wij de SGP niet meer zouden kennen. Wel grappig gevonden is hun slogan, ‘Daad bij het Woord’.’

Is de 'Daad’ in het licht van de recente uitlatingen van Van der Staaij niet dubieus? ‘Daar kun je inderdaad een grap over maken.’

Gevraagd naar zijn favoriete posters grijpt Vergeer naar de posters van GroenLinks, PvdA, D66 en Partij voor de Dieren. Dit is geen uitdrukking van zijn politieke voorkeur, naar eigen zeggen vindt hij deze echt de mooiste. ‘Ik vraag me af of ze gephotoshopt zijn. Pechtold is een roker. De lijntjes op zijn voorhoofd zien er een beetje vaag uit, zouden ze zijn weggeëtst? Bij Thieme zou ik het niet durven zeggen, Samsom lijkt me niet bewerkt. Wel heeft hij hier nog wat meer haren dan bij het recente debat op RTL 4. Toen voerde men een discussie op Twitter over de millimeterhoogte waarop zijn tondeuse had gestaan.’

 

 

 

 

 

 

 

  Foto: Kiki Kolman Posters: verkiezingsaffiches.nl