ANS

Uit een uitgelekt voorstel voor de nieuwe portefeuilleverdeling van Eurocommissarissen blijkt dat de portefeuille van onderwijs ontbreekt. Tijdens de vorige bestuursperiode bestond de functie 'onderwijs, cultuur, meertaligheid en jeugdbeleid’ nog wel. Deze wordt volgens de huidige plannen omgevormd tot 'vaardigheden, jeugd en meertaligheid.' De European Students Union (ESU) en de Organising Bureau of European School Student Unions geven aan dat Europa hier een fout maakt. Zij vinden dat Europa hierdoor laat zien dat het onderwijs in Europa niet serieus genomen wordt. Tom Hoven, voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb), geeft aan zelf geen actie te ondernemen om tot een wijziging van het voorstel te komen. De LSVb is immers aangesloten bij ESU. Ook zegt hij dat het niet uitmaakt welke naam de functie heeft, 'inhoudelijk blijft het waarschijnlijk hetzelfde.' De definitieve samenstelling van de Europese Commissie wordt volgende week verwacht. Frans Timmermans zal namens Nederland zitting nemen in het dagelijks bestuur van de EU. Update 11 september 13.05: Uit een nieuwe presentatie van Jean-Claude Juncker, de toekomstige president van de Europese Commissie, blijkt dat de post onderwijs alsnog is opgenomen in een nieuw voorstel. De Hongaar Tibor Navracsics krijgt de komende vijf jaar de portefeuille ‘onderwijs, cultuur, jeugd en burgerschap'.

 

Het Erasmus-programma, dat studenten voorziet van een beurs tijdens verblijf in het buitenland, is definitief gered voor het komende collegejaar. Het Europees Parlement en de Europese lidstaten hebben ingestemd met een extra investering van totaal 6 miljard euro voor het dichten van tekorten op alle EU-programma's. Het aandeel van Erasmus in dit tekort bedroeg 90 miljoen voor 2012 en 500 miljoen voor 2013. Dankzij de aanvullende bijdrage vanuit de lidstaten zijn 280 duizend studenten volgend jaar verzekerd van een bezoek aan het buitenland. De uitwisselingen dreigden in gevaar te komen door grote financiële problemen bij de Brusselse instantie. Studenten met buitenlandambities kunnen voor komend jaar dus gerust hun koffers gaan pakken. De verdere toekomst van het Erasmus-programma is nog onduidelijk. Op de gehele EU-begroting bestaat nog steeds een tekort van 2,9 miljard.

 

Nederland zal subsidie blijven verstrekken om de kosten van de grensoverstekende EU-studenten te dekken. Volgens bestaande Europese regels betaalt het gastland de opleiding van een buitenlandse student uit een ander EU-land. Staatssecretaris Zijlstra wil best met zijn Europese collega' s in overleg over de kosten van de buitenlandse student, maar hij denkt niet dat de kosten voor Nederland zullen veranderen. De opgelaaide discussie in Oostenrijk over de bekostiging van een enorme toestroom van Duitse studenten, trok de nodige aandacht van de Tweede Kamer. In een antwoord op Kamervragen stelt Zijlstra dat er zeker sprake is van een 'onbalans', 'waarbij er meer studenten uit andere Europese landen naar Nederland komen dan omgekeerd'. De staatssecretaris wil het probleem best bespreekbaar maken, maar hij verwacht dat het een kwestie van tijd is voordat de onbalans verdwijnt.

 

Waar Nederlandse studenten (nog) op kosten van de overheid kunnen reizen, kunnen buitenlandse studenten dit niet in Nederland. Voor de EU genoeg reden om Nederland te dagen voor het Europese Hof van Justitie en te beschuldigen van discriminatie. De huidige regeling is in strijd met het beginsel van gelijke behandeling: studenten van buitenaf moeten namelijk dezelfde rechten hebben als lokale studenten. Hier is het ministerie het niet mee eens. Volgens minister Jet Bussemaker van Onderwijs valt de regeling onder een uitzondering die is gemaakt in de Europese wet, welke bijvoorbeeld gemaakt wordt voor levensonderhoud of studieleningen. Dat Nederland in 2010 en in 2012 al eens voor deze regeling op de vingers is getikt, negeert ze. Ieder jaar studeren in Nederland 28.000 buitenlandse studenten, dat is 4,4% van de totale studentenpopulatie. In Nijmegen studeerden in 2012 ongeveer 1500 buitenlandse studenten. Door studenten worden er vraagtekens gezet bij de beschuldiging. Kai Heijnemans, voorzitter van de LSVb: 'Als buitenlandse studenten in Nederland een ov-kaart krijgen, krijgen Nederlandse studenten in het buitenland dan toegang tot studentenvoordelen die daar gelden?' Of de OV-chipkaart ook voor Nederlandse studenten wordt afgeschaft is nog steeds de vraag, tot op heden is daar nog geen concreet besluit over genomen.

 

Afgelopen week werd er op de Europese topin Brussel overlegd over een nieuwe EU-begroting voor de jaren 2014 tot en met 2020. Hierbij wordt het totale budget van de Europese Unie vastgesteld, evenals de verdeling van dit budget over de verschillende posten, waaronder ook de portefeuille van Onderzoek, innovatie en wetenschap. Met een nieuwe begroting wordt ook duidelijk wat  er met de Erasmus-beursgaat gebeuren. Helaas is er geen overeenstemming bereikt tussen de regeringsleiders. De Europese Commissie kwam met een voorstel voor een begroting van ruim 1000 miljard euro. Dit betekent een uitbreiding van het budget ten opzichte van vorige jaren. Met name Groot-Brittannië, Nederland en Finland zijn hier fel op tegen. Zij vinden het onacceptabel om meer te investeren in de Europese Unie terwijl er volgens de regels opgelegd door diezelfde Unie moet worden bezuinigd op de nationale begrotingen. De Franse president Francois Hollande verklaarde dat Frankrijk het opneemt voor de netto-ontvangers, de armere landen van de Europese Unie. Deze landen zijn gebaat bij een vergroting van het Europese budget. Ook hecht hij veel belang aan de subsidiëring van de landbouwsector. Nederland wil juist een moderne en sobere EU-begroting met veel aandacht voor onderzoek en innovatie. Op de top bestond de dreiging dat Groot-Brittannië zou opstappen uit de Europese Unie. De standpunten van de conservatieve Britse premier David Cameron zouden te ver af liggen van de posities van de regeringsleiders van de twee andere cruciale landen Duitsland en Frankrijk. Door de ver uiteenlopende posities is er tot nu toe geen akkoord bereikt. Begin 2013 starten er nieuwe onderhandelingen.

 

ANS-Online kijkt in het weekend over ’s lands grenzen en brengt je buitenlands studentennieuws. Deze week: kritiek op onderwijsplannen in Hongarije Vier weken terug meldden we al dat in Hongarije studenten hard worden getroffen door maatregelen op het gebied van onderwijs. Het aantal studenten dat volledig gefinancierd wordt door de overheid daalt drastisch en collegegelden worden verhoogd. Daarnaast zijn afgestudeerden verplicht om tweemaal de lengte van hun studententijd te blijven werken in Hongarije. Dit is volgens de premier aldaar, Viktor Orban, compleet logisch. 'Mensen die van het geld van de belastingbetaler studeren, zouden een tijd thuis moeten blijven werken', stelt hij. Inmiddels heeft het Hongaarse voorstel vele reacties teweeg gebracht. In Brussel heeft de Europees Commissaris van Onderwijs haar zorgen uitgesproken over de maatregelen. Volgens haar is het niet gezegd dat Hongarije door de maatregelen zal voldoen aan de door Europa gestelde onderwijsdoelen. Een voorbeeld van die doelen is het terugbrengen van de uitval naar minder dan 10 procent. De Hongaarse minister van Onderwijs stelt dat de maatregelen zijn genomen om de indruk te vermijden dat het land niet mee wil werken aan de door hen opgelegde doelen. Er is meer weerstand. Tegenstanders menen dat de maatregelen te snel en zonder goede controle genomen zijn. Zsolt Rostovanyiv, rector van de Corvinus universiteit van Boedapest, laakt vooral de onduidelijkheid die er is ontstaan. Studenten weten niet meer waar ze aan toe zijn en universiteiten kunnen geen passende maatregelen treffen zolang niet duidelijk is welke studenten geld ontvangen en welke niet. Inmiddels doen buitenlandse universiteiten al hun best om de Hongaarse studenten te trekken. Een voorbeeld is buurland Oostenrijk, waar studeren nog gratis is. Binnenkort zal duidelijk worden hoeveel jongeren de overstap naar het buitenland zullen maken.

 

Politicus Frans Timmermans staat een zware uitdaging te wachten als eurocommissaris bij de EU: Europa populair maken. Hij schuwt hierbij het gebruik van Facebook niet. ‘Door dagelijks te laten zien wat ik deed als minister is dat ambt voor heel veel Nederlanders meer gaan leven.’

Tekst:Marit Willemsen
Foto's:Alix van Lanen

Dit artikel verscheen eerder in de mei-ANS

‘Ik moet nog even wat tekenen’, roept Frans Timmermans vanaf het bureau in zijn indrukwekkend grote kantoor met uitzicht over Brussel. Sinds zijn aanstelling als eerste vice-voorzitter en eurocommissaris bij de Europese Commissie van de Europese Unie (EU) mag Timmermans dit al bijna een half jaar zijn werkplaats noemen. Zijn pad naar dit ambt begon als Tweede Kamerlid namens de Partij van de Arbeid. Daarna werd hij achtereenvolgens staatssecretaris van Europese Zaken en minister van Buitenlandse Zaken in kabinet-Rutte II. Als minister ging Timmermans viral toen hij een emotionele speech gaf bij de Verenigde Naties (VN) na de MH17-ramp, maar hij zorgt ook voor bekendheid op internet door zijn keurig bijgehouden Facebook-pagina.
Een bericht over een ontmoeting met een Hoge Commissaris van de VN wordt gewoon gevolgd door een verhaal over ‘zijn’ voetbalclub Roda JC. Wanneer Timmermans over zijn eerste studie Franse Letterkunde in Nijmegen begint, komt het gesprek al snel op voetbal. ‘Ik heb als student in Nijmegen veel plezier gehad bij voetbalclub de Trekvogels’, mijmert de politicus. Timmermans’ grote liefde voor voetbal vertaalt zich zelfs in het politieke spel. ‘Gesprekken die niet makkelijk zijn om te voeren, worden een stuk makkelijker als je eerst het ijs breekt en voetbal is de ultieme mondiale ijsbreker’, aldus de eurocommissaris. ‘Mijn ijsbreker met Hillary Clinton was trouwens muziek’, vertelt hij enthousiast. ‘Dat ik over Bruce Springsteen begon, vond ze echt geweldig.’
Deze inventiviteit kan Timmermans maar beter niet veranderen. Als eerste vice-voorzitter staat hem namelijk een zware taak te wachten. De EU moet haar reputatie uit het slijk trekken en Timmermans moet hier voor gaan zorgen, onder andere door betere regelgeving te bewerkstelligen. Terwijl een stagiaire uitgebreid foto’s maakt voor zijn Facebook-pagina, wijdt de politicus uit over zijn ambities in zijn huidige functie, de kritiek op zijn beleid en het belang van transparantie als politicus.

Wat is uw grote ambitie in Brussel?
‘Ik wil de relatie tussen de EU en de Europese burger herstellen en verbeteren, een onderdeel daarvan is betere regelgeving. Met name het midden- en kleinbedrijf hebben te maken met overbodige, overtollige of te moeilijke regels.’

Het zal een helse taak worden om het EU-imago op te poetsen.
‘Alle overheidsinstituties hebben een geloofwaardigheidsuitdaging. Dat geldt voor EU-instituties wat meer omdat we verder van de burger afstaan.’

Wat is de reden voor dat geloofwaardigheidsprobleem volgens u?
‘Een aantal beloftes waar mensen op rekenden, heeft de EU niet waargemaakt. Men vraagt zich af: “Waar zijn die banen die de EU had beloofd, waar is die groei?” Je kunt je dan niet verschuilen achter de crisis. In de politiek kun je beter minder beloven en meer waarmaken dan andersom. Helaas is dit laatste vaak het geval.’

Bestaat de kans dat het project EU mislukt?
‘In een aantal van de lidstaten vinden radicale politieke groeperingen steeds meer steun. Die groeperingen, links of rechts, hebben één ding gemeen: ze hebben allemaal een hekel aan Europa. Het risico bestaat dat het Europese project op de stortplaats van de geschiedenis wordt gegooid als zij in genoeg lidstaten de overmacht krijgen, dat zou ik ontzettend jammer vinden.’

Misschien wel de moeilijkste taak die Timmermans te wachten staat, is de wildgroei aan Europese regels snoeien. ‘Het is traditie bij de EU om problemen op te lossen met regels. Ik kijk eerst of het probleem ook nationaal kan worden opgelost en of wetgeving wel de enige oplossing is. Die laatste vraag wordt bijna nooit gesteld’, aldus de politicus. Waar Timmermans als minister van Buitenlandse Zaken grote populariteit bij de burger genoot, schieten zijn nieuwe maatregelen nog wel eens in het verkeerde keelgat. ‘Schrapt Brussel eens de regels, zijn het milieu én de economie de klos’, zo kopte een artikel op journalistiek platform De Correspondent. Zo werd het reeds opgestelde ‘afvalpakket’ met regels over recycling en voedselverspilling door de Commissie in de prullenbak gegooid. Dit leidde tot veel weerstand bij het Europees Parlement en zelfs tot een unanieme tegenstem bij de Raad van Ministers. De commissie zette echter door, schrapte het beleid en komt eind 2015 met een nieuw voorstel.

Wat is uw reactie op de kritiek dat vooral goede milieuwetgeving zou worden weggegooid?
'Van dit verhaal klopt geen zak. Les één in de valse politieke communicatie: een karikatuur schetsen van de tegenstander om deze vervolgens te vuur en te zwaard te bestrijden. Bedrijven die hebben geïnvesteerd in een bepaalde vorm van wetgeving zijn er altijd. Als die wetgeving dan niet doorgaat of wordt ingetrokken omdat er een nieuwe wet komt, vrezen ze voor hun belang, maar dat zeggen ze niet. Ze beweren: “Ik wil dat dit doorgaat want anders loopt het milieu schade op.” Dat klinkt natuurlijk leuker. Ze gaan een bepaald beeld oproepen en of dat beeld klopt, doet niet ter zake. Europarlementariërs zoals Bas Eijkhout van GroenLinks gaan enorm tekeer bij mijn veranderingen, maar zij komen er dan ook weer op terug. Iedereen die iets wil veranderen, loopt tegen weerstand aan.’

In een speech zei u ooit: ‘Europa staat voor een manier van leven die overal ter wereld erkend en herkend kan worden als Europees. Democratie, mensenrechten, vrijheid van godsdienst, individualisme, het zijn waarden die voor het eerst in Europa opdoken.’ Ziet u werkelijk zoveel eenheid binnen Europa?
‘Het is maar vanuit welk perspectief je het bekijkt. Als je vanuit Nederland naar Europa kijkt zie je vooral verschillen. Als je ook maar even buiten Europa komt, in de VS bijvoorbeeld, dan zie je juist de overeenkomsten. We willen een aantal dingen collectief regelen, zoals veiligheid, gezondheidszorg en onderwijs. Die combinatie van waarden wordt in andere delen van de wereld nageaapt, maar is Europees. Wij zijn het echter zo vanzelfsprekend gaan vinden, dat we het niet meer zien.’

Toch schort het soms nog aan mensenrechten binnen Europa. Neem bijvoorbeeld de discriminatie van Roma in verschillende lidstaten Een plan waarin lidstaten elkaar controleren op rechtstaat en democratie, net als nu op economische groei, werd door u afgeschoten.
‘Ik heb helemaal niets tegengehouden. Eén Europarlementariër had een plannetje, mevrouw Sophie in ’t Veld van D66. Dat is het. Door haar is aan mij gevraagd om commentaar op dit plan te geven, en dat heb ik gedaan. Je kunt de economie en mensenrechten niet met elkaar vergelijken. Bij economische zaken kun je percentages noemen, wat je begrotingstekort en wat je staatschuld mag zijn. Dit kun je bij mensenrechten niet doen.’

Moeten de mensenrechten in Europa niet onder de loep worden genomen?
‘Natuurlijk. Daar ligt een enorme taak, maar om dan een soort mechanisme in te stellen heeft geen zin. Mensenrechtenverbetering kan alleen door politieke wil, daar schort het nog aan bij sommige lidstaten. De Commissie heeft bovendien instrumenten om het recht af te dwingen, daar heb ik het plannetje van mevrouw In ’t Veld niet voor nodig.’
U staat erom bekend enorm ambitieus te zijn. In een interview met het NRC zei u toen u minister van Buitenlandse Zaken was: nu heb ik voor het eerst het gevoel niets meer te willen. En nu zit u hier.
‘Dat zal ik nooit gezegd hebben.’

Heeft u dan nooit dat gevoel gehad?
‘Vanaf het moment dat ik werd gekozen in de Tweede Kamer heb ik niet meer aan carrièreplanning gedaan. Ik had nooit gedacht minister te worden, dat overviel me echt. Wat ik wel grappig vind is dat met name mensen die mij totaal niet kennen, een soort masterplan veronderstellen waardoor ik nu hier zou zitten. Dat is een mythe. Volgens mij kún je je hier niet eens naartoe werken. Als je dat probeert te doen, word je doodongelukkig.’

Het is moeilijk voor te stellen dat u zonder planning hier terecht bent gekomen.
‘Niet te veel plannen werkt enorm bevrijdend. Dat kun je je niet voorstellen als je nog student bent.’

Wat was uw ambitie als student?
‘Ik had zoveel plannen en ambities. Toen ik na mijn studie in Nijmegen Europese

...