ANS

Studenten die een schakelprogramma volgen en zich daarvoor als masterstudent hadden ingeschreven, krijgen sneller te maken met de langstudeerdersboete. Volgens Zijlstra zouden schakelprogramma’s tussen hbo en universiteit binnen een bacheloropleiding moeten vallen. Sommige instellingen, waaronder de Vrije Universiteit (VU), hebben daarvan afgeweken. Studenten die al voor een master stonden ingeschreven tijdens het schakeljaar, hebben daardoor hun ‘uitloopjaar’ al verbruikt en zouden drieduizend euro boete moeten betalen als zij ook tijdens de master zelf uitlopen. De PvdA stelde hierover vragen aan de staatssecretaris, die antwoordde dat het ‘vervelend’ is, maar dat wie nominaal studeert nergens last van heeft. Bovendien zou het om een kleine groep studenten gaan, waarvoor Zijlstra geen uitzondering wil maken. Aan welke instellingen dit probleem speelt, is nog onduidelijk. Binnen de VU vallen studenten die een pre-master volgen vanaf september weer binnen de bachelorfase. Update: Zijlstra wil toch een uitzondering maken voor pre-masterstudenten die als masterstudent staan ingeschreven, dat zei hij vrijdagavond in het televisieprogramma De Ombudsman. Aan de VU, de TU Delft en de Universiteit van Tilburg staan afgestudeerde hbo'ers die een pre-mastertraject volgen ingeschreven als masterstudent, waardoor ze hun uitloopjaar al verbruikt hebben tijdens het schakeljaar en met de langstudeerdersboete in aanraking komen als ze hun master niet nominaal halen. Hoe de oplossing voor deze studenten er precies uit gaat zien is nog niet duidelijk, maar de staatssecretaris vindt nu dat de studenten hier niet voor mogen bloeden omdat het niet hun schuld is.

 

Studenten die door overmacht tegen de langstudeerdboete aanlopen, kunnen daarvoor compensatie krijgen. Het amendement Rouvoet, dat is opgenomen in de Wet verhoging collegegeld langstudeerders, maakt die tegemoetkoming mogelijk. Er is echter wel een probleem, want universiteiten moeten die groep studenten met eigen middelen te hulp schieten. En laat dit geld nu net uit het profileringsfonds moeten komen, het potje waaruit studentbestuurders compensatie ontvangen. Waarschijnlijk zijn er volgend collegejaar zo'n tachtig studenten die beboet worden zonder daar zelf iets aan te kunnen doen. Voor hen gezamenlijk is ongeveer 245.000 euro nodig, dat uit het profileringsfonds zal worden betaald. Wanneer het geld in dat potje gelijk blijft, zal er flink minder uitgegeven kunnen worden aan bestuursbeurzen. Momenteel is er 810.000 euro beschikbaar om studenten met een bestuursfunctie tegemoet te komen. Vorig jaar beloofde het College van Bestuur (CvB) nog dat er niet zou worden bezuinigd op de tegemoetkoming voor studentbestuurders, maar het is nog onduidelijk of en waar het geld anders vandaan wordt gehaald. De Universitaire Studentenraad (USR) en het universiteitsbestuur gaan in april het gesprek over dit probleem aan. De USR durft geen keuze te maken maar vraagt om meer geld. Loeke Salemans, voorzitter van de USR: 'Wij vinden dat zowel bestuurders als studenten die door overmacht tegen de langsudeerboete aanlopen financiële compensatie moeten krijgen, we kunnen niet zeggen dat de ene groep belangrijker is dan de andere. Die keuze is alsof je je twee beste vrienden tegen de muur zet en er een dood moet schieten.' De universitaire medezeggenschap hoopt dat het CvB met een passend alternatief komt. 'Het college is niet blij dat de tegemoetkoming van studenten die buiten hun schuld om de boete moeten betalen op het bordje van de universiteiten wordt geschoven, maar het is wel hun verantwoordelijkheid om met een oplossing te komen.'

 

Ambitieuze studenten die twee studies tegelijkertijd volgen worden straks extra hard gepakt door de langstudeerdersboete. De boete zal toegekend worden op basis van de nominale duur van de kortste studie. Als je een twee- of drie jaar durende master tegelijk met een eenjarige master volgt, krijg je de boete op je bord als je langer dan een jaar uitloopt voor de eenjarige master. Twee jaar na het begin van je eenjarige master moet je de langstudeerdersboete gaan betalen, ook als je nog bezig bent met je andere masteropleiding. Pas als de kortste studie afgerond is gaat de nominale duur van de langere studie tellen als criterium om de langstudeerdersboete toe te kennen. Bij een twee jaar durende master heb je het recht om een jaar uit te lopen, maar als je dit combineert met een eenjarige master, die je verspreidt over de drie jaar krijg je in het derde jaar te maken met de boete. USR-lid Tijke Eijkemans van Siam ontdekte dit in de regelgeving van de RU en kaartte het aan bij het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Het ISO bevestigt na navraag bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat dit gevolg van de langstudeerdersboete landelijk geldt. 'Studenten moeten alles op de eenjarige master gooien en de langer durende master er bij doen. Dat is vreemd omdat de student als twee verschillende personen wordt behandeld,' aldus Eijkemans.

 

Stiekem hopen we natuurlijk allemaal dat staatsecretaris Halbe Zijlstra 's nachts vol schuldgevoelens uren wakker ligt, peinzend over zijn maatregelenboekje. De goedkeurende macht stelde vorig jaar juli dat door de invoering van de langstudeerdersboete deeltijdstudenten disproportioneel harder worden getroffen dan voltijdstudenten. Het werd de staatssecretaris opgedragen voor 1 september 2012 met een regeling te komen die dit voorkomt. In een brief die afgelopen week door de commissie van Onderwijs naar de bewindsman is gestuurd werd hem verzocht haast te maken. De Senaat vindt het inmiddels tijd dat Zijlstra op gaat schieten. De bewindsman heeft nog een halfjaar de tijd, maar de Eerste Kamer laat de baby niet alleen in zijn box rondlopen. "Ik wil zo langzamerhand wel eens weten wat de staatssecretaris gaat doen", aldus Eerste Kamerlid voor GroenLinks Ruard Ganzevoort. "Onder studenten is grote onrust ontstaan. Men wil weten waar ze aan toe zijn." De staatsecretaris zal in maart op de proppen komen met de conclusies van onderzoek naar deeltijdstudies. Of hij hiermee heeft voldaan aan de eis van de Eerste Kamer is niet duidelijk. Afgelopen december gaf Zijlstra aan dat hij niet vindt dat deeltijdstudenten onevenredig worden getroffen.

 

In de ochtend van 21 mei begint in Den Haag het proces dat een einde moet maken aan de onzekerheid rondom de langstudeerboete. In een gezamenlijk persbericht kondigen de Landelijke Studentenvakbond (LSVb), het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) de eerste zitting aan van de rechtszaak die de organisaties tegen de Nederlandse staat aanspanden aan. In het proces moet duidelijk worden of het invoeren van de langstudeerboete onrechtmatig is. Omdat de boete van 3063 euro op 1 september onmiddellijk in zou gaan 'worden de spelregels veranderd tijdens het spel,' aldus LKvV-voorzitter Jan Boers. Niet alleen de reguliere student krijgt ermee te maken, vooral deeltijdstudenten worden getroffen door de maatregel. LSVb-voorzitter Pascal ten Have: 'Zij doen per definitie langer over hun studie. Het is dus ten onrechte dat zij geconfronteerd worden met een boete tegen zogenaamde langstudeerders.' Wat de uitkomst van de rechtszaak gaat zijn is nog zeer onduidelijk, maar de advocaten van kantoor Stibbe die de zaak namens de studentenorganisaties voeren lijken erin te geloven. Sebastiaan Hameleers, voorzitter van het ISO, is in ieder geval blij dat 'de rechter nu binnen afzienbare termijn duidelijkheid zal scheppen in deze langslepende zaak'.

 

Het was al langer bekend dat deeltijdstudenten ook kunnen rekenen op een boete wanneer ze niet binnen dezelfde tijd als reguliere studenten hun studie afronden. Vanmorgen meldde de Volkskrant dat ook bijscholende leraren een boete kunnen verwachten als ze niet nominaal studeren. Onze Halbe meet echter met opvallende maten. Omdat de deeltijdstudenten naast hun werk in de avonduren moeten studeren, wordt de opleiding uitgesmeerd over drie jaar in plaats van de anderhalfjaar die er voor staan. Halbe gaat bij het uitdelen van de boete echter gewoon uit van de anderhalfjaar die voor de voltijdopleiding staan. Dit rondt hij vervolgens af naar twee. Hij telt het eigenlijk officiële derde studiejaar als uitloopjaar. Wanneer de deeltijdstudenten dan uitlopen in het vierde jaar, kunnen ze gelijk een boete verwachten. Waar voltijdstudenten dus een jaar uitloop krijgen, zijn deze studenten gelijk de sigaar. Een groep deeltijdstudenten aan de lerarenopleiding van de Hogeschool Utrecht komt nu samen met vakbonden in actie. Op die manier hopen ze Halbe van gedachten te veranderen.

 

`De langstudeerboete is niet in strijd met de wet', zo oordeelde rechter Hans Hofhuis vandaag in de rechtszaakdie de studentenorganisaties ISO, LSVb en LKvV tegen de Nederlandse Staat aanspanden. Hun belangrijkste argument, namelijk dat tijdens het spel de regels niet mogen worden gewijzigd, werd van de tafel geveegd door Hofhuis. Hij stelt dat dit nergens in de wet is opgenomen en dat de studenten hadden kunnen vermoeden dat hun collegegeld tijdens hun studie aan verandering onderhevig is. Hun beroep op het rechtszekerheidbeginsel werd dus ontkracht. De rechter ontkent dat de Halbeheffing de toegang tot het onderwijs blokkeert. Hij acht het niet bewezen dat lagere klassen nu worden uitgesloten om te gaan studeren. Voor deeltijdstudenten die zich voor 1 februari 2011 hebben ingeschreven wordt een uitzondering gemaakt, voor hen komt er een bijzondere overgangsregeling. Omdat zij een grotere kans hebben op uitloop, mogen ze niet op dezelfde manier worden behandeld als voltijdstudenten. Ondanks dit kleine succes voor de deeltijdstudenten is de teleurstelling voor de studentenorganisaties groot. 'Gelukkig neemt het draagvlak voor de langstudeerboete in de politiek af', aldus Kai Heijneman, voorzitter LSVb. De drie organisaties roepen de politieke partijen opde maatregel alsnog volledig terug te draaien.

 

Er komt opnieuw een debat in de Tweede Kamer over de langstudeerboete. Hoger Onderwijswoordvoerder Tanja Jadnanansing van de PvdA heeft hiertoe opgeroepen naar aanleiding van de aanhoudende onduidelijkheid over de gevolgen voor deeltijdstudenten. ‘Er is al geruime tijd gedoe rond de langstudeerboete, die voor veel studenten desastreus uitpakt en dan vooral voor de deeltijdstudenten en de pre-masterstudenten,’ stelde de politica woensdag in de Tweede Kamer. 'Ik wil een dertigledendebat met de staatssecretaris om van hem te horen hoe hij zijn eerdere belofte denkt na te komen dat er geen disproportionele gevolgen zouden zijn voor studenten.’ Jadnanansing zegt ‘bedolven te worden onder heftige verhalen’ van mensen die door de langstudeerboete gedupeerd zijn. Met name de situatie voor pre-master studenten uit het hbo en leraren die zich in deeltijd willen bijscholen naar een hogere docentengraad is nog onzeker. Eerder vroeg de Eerste Kamer de staatssecretaris al een regeling te treffen voor deeltijdstudenten, die sneller getroffen worden door de maatregel omdat hun opleiding uitgesmeerd wordt over meerdere jaren. Zijlstra vindt dat deeltijdstudenten net zo snel moeten afstuderen als voltijders. Wanneer het debat met de staatssecretaris plaats zal vinden, is nog niet bekend.

 

Vandaag stuurden het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), de Landelijke Studentenvakbond en de Landelijke Kamer van Verenigingen een dagvaarding aan de staat. De rechtszaak is gericht op het blokkeren van de langstudeerdersmaatregel. Voorzitter van het ISO, Sebastiaan Hameleers, vindt dat er sprake is van een ordinaire boete. Collegegeld is namelijk aftrekbaar van de belasting, de gevreesde €3000,- zal dat niet zijn. 'Bovendien wordt dit bedrag geïndexeerd, ieder jaar zal het nog duurder worden.' Jesse Klaver, Kamerlid voor GroenLinks, sluit zich aan bij hun standpunt en noemt het zelfs een 'boete voor ambitie'. 'Het zorgt ervoor dat studenten niet alles uit hun studie halen. Bij deeltijdstudenten zie je nu zelfs al dat het aantal inschrijvingen daalt. Dat gaat onvermijdelijk ook gebeuren bij voltijdstudenten.' Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zegt de procedure niet te vrezen. Eerder is de wet, ondanks enig protest, al door de Twee Kamer geloodst, een woordvoerder gaf aan geen nieuwe argumenten in de dagvaarding te hebben gelezen waardoor terugtrekking onwaarschijnlijk is.

 

Het verwoestende effect van Halbes maatregelen begint zijn monsterlijke gezicht te laten zien. Aan de Universiteit Utrecht (UU) zullen dit jaar geen verkiezingen worden gehouden voor de studentenzetels in de Universiteitsraad, omdat er simpelweg niet genoeg aanmeldingen zijn. Met moeite hebben de studentenpartijen twaalf mensen kunnen vinden. Precies genoeg voor de twaalf zetels die de studentenraad rijk is. Ook op facultair niveau is het armoe troef. Fred Toppen, de voorzitter van de Universiteitsraad, verklaart tegenover UU-nieuwsplatform DUB dat hij het buitengewoon teleurstellend vindt dat er dit jaar niets te kiezen valt. Hij denkt niet dat de zogenaamde U-raad simpelweg aan populariteit heeft ingeboet, maar wijt het tekort aan sollicitaties geheel aan de langstudeerdersboete. Verder zegt hij: 'Ik hoop dat dit een eenmalig probleem is. Zo niet dan moeten we gaan nadenken over bijvoorbeeld bestuurswerk in deeltijd.'

 

De informatievoorziening over de bezuinigingsmaatregelen op hoger onderwijs schiet flink tekort. Op 3 november startten de Landelijk Studentenvakbond (LSVb), het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) een gezamenlijke campagne om studenten op de hoogte te brengen van de ingrijpende gevolgen van de bezuinigingen. Ook in Nijmegen zal vanaf 5 december een twee weken durende actie plaatsvinden om het naderende onheil op te helderen. Studentenvakbond AKKU gaat twee weken lang studenten informeren door te flyeren, collegepraatjes te houden en ludieke acties te organiseren. Daarnaast houdt de vakbond korte mondelinge enquêtes over de hele campus om te peilen of studenten op de hoogte zijn. 'We weten dat studenten slecht op de hoogte zijn, maar zo kunnen we bepalen welke maatregelen meer uitleg behoeven,' aldus Jos Bakker, voorzitter van de belangenbehartiger. Verschillende studie- en studentenverenigingen krijgen een informatiepakket van de vakbond om hun leden te informeren. Ook hoopt Bakker dat Dienst Studentenzaken en de Universitaire Studentenraad met AKKU willen samenwerken tijdens de actieweken. In Amsterdam heeft ASVA studentenunie een week lang studenten geïnformeerd over de maatregelen. Uit die voorlichtingsweek bleek dat studenten nauwelijks bekend zijn met wat ze te wachten staat.