ANS

In de Tweede kamer lijkt er nu toch een meerderheid te bestaan voor het behoudvan de aanvullende beurs voor studenten met spoorloze ouders. De oppositiepartijen D66, CDA, SP en de ChristenUnie hebben een motie ingediend om deze maatregel in stand te houden. De PvdA weet nog niet of ze deze motie ondersteunt, maar zal zich wel inzetten om studenten zonder ouderlijke bijdrage te beschermen. ANSschreef afgelopen maand al over het ongekende voorstel om de aanvullende beurs af te schaffen voor studenten die geen ondersteuning krijgen van hun ouders. De eisen om voor een beurs in aanmerking te komen zijn al erg streng, waardoor toetsing van de aanvraag een langdurige procedure kan zijn. Toenmalig staatssecretaris Zijlstra wilde in het kader van 'vereenvoudiging' daardoor de hele reling maar afschaffen. Hoewel minister Bussemaker de motie ontraadde, lijkt ze toch een andere positie in te nemen tegenover deze maatregel. Onderwijswoordvoerder van de D66-fractie, Paul van Meenen, denkt dat er op termijn wel een oplossing komt: 'Linksom of rechtsom gaan we dit aanpassen. Eerder linksom dan rechtsom, trouwens, maar dat terzijde. Het kabinet zal mijn partij toch ook te vriend moeten houden om het leenstelsel in te kunnen voeren en het gaat niet om een groot bedrag', zegt hij tegenover het Hoger Onderwijs Persbureau. Er lijkt dus een regeling te worden getroffen voor studenten met spoorloze ouders. Het is nog maar de vraag of dit ook geldt in het geval ouders weigeren mee te betalen aan de kosten van de studie. De angst bestaat dat hiermee de sluis wordt opengezet voor ouders die eenvoudigweg geen zin hebben om financiële ondersteuning te verlenen. Voorzitter van het LSVb, Kai Heijneman, is het daar niet mee eens. 'Indien het sociaal leenstelsel er komt, dan moet de aanvullende beurs zowel worden behouden voor studenten met spoorloze als weigerachtige ouders. Om hiervoor in aanmerking te komen moet er echt iets heftigs zijn gebeurd tussen de student en de ouder, er is dan niet sprake van zomaar een ruzietje.' De stelling van de PvdA om een rechtszaak aan te spannen tegen de ouder vindt hij dan ook vreemd. 'Het gaat vaak om hele ernstige zaken en studenten moeten dit af kunnen sluiten en niet juist oprakelen door een rechtszaak.' Update, 19 maart: Allemaal leuk en aardig, dat verzet tegen de maatregel om studenten met weigerachtige/onvindbare ouders geen aanvullende beurs meer te geven, een hoop levert het voorlopig niet op. De PvdA twijfelde eerder nog over het ondersteunen van een motie die oproept om de ondersteuning van dergelijke studenten intact te houden. Zojuist bleek dat zij daar voorlopig nog geen heil in ziet. De sociaal-democraten ondersteunden de motie van de SP niet en deze werd daarmee verworpen.

 

Minister Bussemaker heeft de Tweede Kamer laten weten dat het verboden is extra kosten te vragen bij een tentameninschrijving. PvdA-Kamerlid Mohandis stelde de minister vragen naar aanleiding van een artikel waarin een Leidse student ruim tweehonderd euro moest betalen vanwege het te laat inschrijven voor een tentamen. In januari liet de RU nog weten dat administratieve kosten wel gevraagd mochten worden. Dat mag nu dus ook niet. Wanneer je te laat bent met inschrijven moet je wachten tot de volgende periode schrijft de minister. In een reactie laat de Radboud Universiteit weten de antwoorden van de minister ter kennis genomen te hebben. Ze gaat kijken wat deze antwoorden voor de universiteit betekenen. Het is dus nog even wachten voor er meer duidelijkheid komt vanuit de RU.

 

Minister van Onderwijs Jet Bussemaker heeft zich gisteren in de Tweede Kamer moeten verantwoorden voor haar uitspraken over 'dat iedereen maar naar de top wil'. In een interview met de Volkskrant zei de minister afgelopen zaterdag dat iedereen met een vwo-diploma naar de universiteit wilde. Een mbo-diploma zou niet voldoende zijn voor de studenten, terwijl dit volgens Bussemaker ook een prima bul is om te behalen. De minister van Onderwijs kreeg in het vragenuurtje afgelopen dinsdag de wind van voren van onder andere D66-Kamerlid Paul van Meenen, die sprak over 'de minister van vervlakking en verkokering in plaats van de minister van verheffing'. Volgens Van Meenen zou Bussemaker een verkeerd signaal afgeven aan huidige en toekomstige studenten door ze te demotiveren om het hoogste opleidingsniveau te kiezen. De minister sprak dit tegen: 'Elke student moet op de juiste plek terecht komen. Dat is belangrijker dan het behalen van de hoogste status'. Tenslotte vertelde zij de Tweede Kamer dat haar uitspraak over dat iedereen hogerop wil, niet uit de context moet worden gehaald van het hele artikel. Ze adviseerde dan ook dat zowel de studenten als haar mede-politci het interview voortaan moeten lezen, voordat ze een conclusie mogen trekken.

 

Vandaag vond in de Tweede Kamer het eerste debat plaats over het gevreesde leenstelsel, waarvoor een officieel wetsvoorstel nog moet komen. Hieronder de temperamenten en argumenten in een notendop. Eerst was het vanochtend beurt aan de partijen om elkaar het vuur na aan de schenen te leggen. Regeringspartijen PvdA en VVD en akkoordpartners GroenLinks en D66 kregen het zwaar te verduren. Volgens Harm Beertema van de PVV komen de bezuinigingen nu op het bordje van de middenklasse. Michiel Rog van het CDA sluit zich hierbij aan. 'Vijftienduizend jongeren gaan afzien van een studie door dit leenstelsel.' Ook het inmiddels beruchte argumentover de bakker die meebetaalt aan de opleiding van de dokter, bleef niet buiten beschouwing. Jasper van Dijk van de SP vindt dit maar flauwekul: ‘Als bakker wil je toch ook een goede dokter?’ De voorstanders van een stufi-loze toekomst wijzen vooral op het feit dat zij het reisrecht hebben gered. Mohammed Mohandis van de PvdA is bovendien niet bang mensen de kans op studeren te ontnemen. ‘Het moet uiteindelijk een bewuste keuze zijn om te gaan studeren.’ Jesse Klaver van GroenLinks probeert angsten over schulden en aflossingen in te tomen. ‘Iemand zal nooit meer dan 4 procent van het inkomen kwijt zijn aan schulden.’ Bij de VVD valt uiteraard het woord ‘investeren’. ‘Het bedrijfsleven is hierbij gebaat’, aldus Pieter Duisenberg. Uiteindelijk richtten alle pijlen zich op minister Jet Bussemaker. Zij hamert met name nogmaals op de argumenten die PvdA, VVD, GroenLinks en D66 ook al gaven. Verder legt de minister uit waarom de bezuinigingen volgens haar nodig zijn. ‘Ik vind het zorgelijk dat we van de zeven miljard die we hebben, drie miljard uitgeven wordt aan studiefinanciering.’ Wat er verder gaat gebeuren, zal waarschijnlijk na het zomerreces blijken. Dan wordt naar verwachting een wetsvoorstel naar de Kamer gestuurd. Of er voor die tijd veel studenten met spandoeken en megafoons de straat op trekken, is de vraag. De Landelijke Studentenvakbond deed vanochtend in Den Haag een poging, maar de opkomst was mager.

 

Waarom betalen studenten zoveel voor een tweede studie? Universiteiten zouden de hoogte van het instellingscollegegeld, dat moet worden betaald voor de tweede opleiding, moeten kunnen onderbouwen. Dat schrijft minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, in een brief aan de Tweede Kamer.

Voor je eerste studie betaal je het wettelijke collegegeld, dat 1906 euro bedraagt. Een tweede studie wordt echter een duur grapje, universiteiten bepalen dan zelf wat je betaalt. Bij sommige masters in Maastricht kost het je 32.000 euro om een jaartje op de universiteit te vertoeven. Daarnaast is het gek dat de prijzen van de universiteiten zover uiteen liggen. Zo vraagt Amsterdam 9000 euro voor een masterjaar Rechten, terwijl dit op de RU 7500 euro kost en in Utrecht 6500 euro.

Het is onduidelijk waarop universiteiten de kosten baseren, dat moet volgens Bussemaker inzichtelijk worden gemaakt. Of daar maatregelen voor nodig zijn, weet de minister nog niet. In de brief schrijft ze dat universiteiten bijvoorbeeld verplicht kunnen worden gesteld om de opbouw van het instellingscollegegeld op de website te zetten of de regelgeving over de transparantie kan worden aangescherpt. Of dit nodig is, laat Bussemaker 1 maart weten, dan moet het onderzoek naar de instellingscollegegelden afgerond zijn.

 

Daar lijkt het in ieder geval wel op. Minister Bussemaker gaf vandaag in de Tweede Kamer aan dat ze best ruimte ziet om nog wat wijzigingen in te voeren in het leenstelsel. De onderwijsminister gaf bijvoorbeeld aan dat ze best wil kijken naar een verlenging van de terugbetalingstermijn, rentepercentages en de hoogte van de aanvullende beurs. Wel plaatste ze een kanttekening, want elke verandering zal zorgen voor een daling van de inkomsten. Bussemaker zal echter wel moeten onderhandelen, een meerderheid in de Eerste Kamer is niet gegarandeerd aangezien D66 en GroenLinks het voorstel in deze vorm nog niet steunen. Verder kwam er steun uit onverwachte hoek: bejaardenpartij 50PLUS is ineens ook bereid om te praten over het leenstelsel. Eerder was die partij mordicus tegen het afschaffen van de basisbeurs. Boeiend? Ja, want ook via die partij kan een meerderheid worden bewerkstelligd voor het leenstelsel in de Eerste Kamer. Bussemaker geeft dus enige ruimte om aan de eisen van oppositiepartijen te voldoen. Er heerst echer vooral nog veel onduidelijkheid, omdat de hoofdlijnenbrief niet veel informatie geeft over de gevolgen van het leenstelsel. Daarom wordt er nader onderzoek gedaan door het Sociaal en Cultureel Planbureau naar leenangst van studenten en de gevolgen voor de toegankelijkheid. Dat rapport komt in maart binnen, daarna praat Den Haag verder.

 

Gisteravond werd in de Tweede Kamer gedebatteerd over het wetsvoorstel voor een leenstelsel. Hoewel minister Bussemaker van Onderwijs al een meerderheid in de kamer heeft, werd door de oppositie flink geschopt tegen het voorstel om de scherpe randjes eraf te halen. ANS was aanwezig en vatte de standpunten van de partijen samen. Door: Evy van der Aa en Yurre Wieken Illustraties: Erik Molkenboer Voor het gebouw van de Tweede Kamer was het rustig, het studentenactivisme was ver te zoeken. Op de publieke tribune was het ook niet druk, maar werd nog wel enige vorm van protest gehouden. Een aantal aanwezigen bliezen tijdens de eerste spreker op een fluitje en lieten een shirt zien met de tekst: 'It's not over, Jet'. De vergadering werd meteen geschorst en Van Miltenburg, de voorzitter van de Tweede Kamer, dreigde de tribune te laten ontruimen. Het groepje van vier, bestaande uit een student, een docent, een scholier en een ouder, werd na de actie direct uit de zaal verwijderd. Verder gebeurde tijdens het debat niet veel bijzonders. De SP en het CDA hadden de maximale spreektijd van drie uur aangevraagd om het debat te vertragen, maar beide partijen gebruikten maar een kwart van deze tijd. De partijen waren alsnog langer aan het woord dan de andere sprekers. Het debat verliep rustig, de betogen van de tegenstanders werden veel geïnterrumpeerd door de voorstanders. Op 28 mei sloot minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een akkoord over de hervorming van de studiefinanciering. D66, GroenLinks, PvdA en de VVD ondertekenden dit akkoord waarmee de minister de meerderheid in zowel de Eerste als de Tweede Kamer heeft. Tijdens het debat gisterenavond werd daarom vooral geprobeerd om het voorstel af te zwakken. Later vandaag gaat het debat verder en zal Bussemaker, die gisteren slechts toehoorder was, reageren. Op dinsdag 11 november wordt over het wetsvoorstel gestemd. Het CDA bijt het spits af en noemt het leenstelsel een monsterverbond. 'GroenLinks en de VVD verenigen het slechtste van beide werelden', aldus Michel Rog namens het CDA. Hij zet zijn vraagtekens bij de beloofde investeringen en vraagt zich af of deze wel terugvloeien naar het hoger onderwijs. Langstudeerders zouden een bonus krijgen door de gunstige aflossingsregeling en CDA vreest voor een beperkte toegankelijkheid van het onderwijs. De SP beschuldigt GroenLinks en D66 dat zij liever luisteren naar Bussemaker dan naar hun eigen leden en kiezers. 'Gaat GroenLinks dit voorstel nog aan haar leden voorleggen? Dan wil ik de drankjes wel betalen', zegt Jasper van Dijk. Volgens deze partij kan het grote aantal studenten ook worden geremd door de ingangseisen te verhogen. SP herhaalt het argument dat het leenstelsel in strijd is met een internationaal verdrag, waarin staat dat het hoger onderwijs geleidelijk kosteloos moet worden. Daarnaast proberen zij via amendementen verschillende groepen van het leenstelsel te ontzien. Volgens de VVD betaalt investeren in jezelf zich in de toekomst uit. Studenten zullen ook bewuster kiezen voor een studie, pretstudies zijn onder het nieuwe stelsel in niemands belang. Ontwikkeling en innovatie zijn volgens deze voorstander van het leenstelsel belangrijk. Zelfs Norbert Klein van 50PLUS/Klein laat van zich horen in het debat en stelt de leeftijdsgrens voor het leenstelsel aan de orde. Hij wil dat ook mensen boven de 55 straks kunnen lenen om een opleiding te volgen. Hij vindt dat deze grens een grote groep buiten spel zet. De student is volgens de ChristenUnie al jarenlang de speelbal van de politiek. De dreiging van de langstudeerboete, invoering van de harde knip en nu het leenstelsel: allemaal voorstellen die de studenten benadelen. De ChristenUnie refereert in haar betoog naar de waarschuwing van het Internationaal Monetair Fonds over de hoge private schulden die Nederland nu heeft: zo'n 18 miljard euro aan uitstaande studieleningen. Dit bedrag wordt alleen maar hoger als het leenstelsel wordt doorgevoerd. De Partij voor de Dieren beweert dat een leven lang leren, een leven lang lenen wordt. Studeren kan alleen als je er de hersenen voor hebt, en een gezond verstand zegt dat schulden vermeden moeten worden. De PVV haalt hard uit naar de PvdA: de trotse PvdA-haan is veranderd in een kale kip en de cynische regeringspartij geworden. De elitaire burgers van GroenLinks, D66 en de PvdA weten volgens de partij niet wat de 'gewone mensen' van Nederland bezighoudt. Naast deze uithalen komt de PVV ook nog met inhoudelijke argumenten aanzetten. Het belangrijkste hiervan is dat het leenstelsel studenten weerhoudt van doorstuderen, waardoor de doorstroom naar een hoger niveau wordt beperkt 'Een overvloed aan studenten vraagt te veel van het onderwijs', aldus de PvdA. Studeren is volgens de partij de beste investering die je in jezelf kunt doen. Voorlichting is echter van groot belang om indianenverhalen te voorkomen. Volgens de SGP wordt studeren te veel een financiële afweging en gaat het leenstelsel zorgen voor een cultuuromslag in het hoger onderwijs. Roelof Bisschop van de SGP benadrukt dat eenderde van de studenten nu geen studieschuld heeft, maar dat na de invoering van het leenstelsel zelfs de meest sobere afgestudeerden met een lening van 10.000 euro zitten. Daarnaast stelt de SGP voor om een studiebonus in te voeren; wanneer je nominaal afstudeert, krijg je het laatste jaar collegegeld terug. GroenLinks snapt niet waarom de huidige status quo wordt verdedigd. Het huidige stelsel is niet perfect en rechtvaardig. Ook studenten die het breed hebben, krijgen nu een basisbeurs. Onder het nieuwe stelsel wordt daarnaast volgens GroenLinks veel winst geboekt. De aanvullende beurs blijft een gift, de OV-kaart blijft behouden en zal ook worden verstrekt aan mbo-studenten. Het betoog van D66 heeft de Nijmeegse delegatie helaas moeten missen, de laatste trein terug wacht niet op een Tweede-Kamerdebat. Op creatieve oneliners na, weten de politici weinig nieuws aan het licht te brengen. Het wachten is nu op de reactie van minister Bussemaker op de amendementen.

 

Het is december en dat betekent lijstjestijd. In de kerstvakantie presenteert ANS tot aan Oud en Nieuw iedere dag een lijstje waarin wordt teruggeblikt op 2014. Wat waren de leukste reacties? De leukste quotes? Welke interviews zijn het lezen waard? ANS duikt in het archief en rakelt het voor je op. Deze lijstjes kunnen er voor jou overigens anders uitzien, dus schroom niet te reageren met jouw rangorde. Het lijstje van vandaag: ANS en Jet

5. De HO-Tour Dit najaar verblijdde Jet Bussemaker ons met de HO-tour. In vijf bijeenkomsten, verspreid door het land, ging zij het gesprek aan met docenten, studenten en bestuurders om te achterhalen wat er speelt in het hoger onderwijs. Tot onze verbazing werd niet universiteitsstad Nijmegen, maar Arnhem uitgekozen als locatie voor regio Oost. Opvallend was dat tijdens de bijeenkomst in Arnhem vooral aandacht werd geschonken aan het hbo, over de toekomst van de universiteit werd nauwelijks gesproken.

4. Bezuiniging op de OV-chipkaart In mei konden we opgelucht adem halen, toen bleek dat het studentenreisproduct toch wel zou blijven bestaan. We juichten echter te vroeg. Het kabinet wil, bleek later, wel 200 miljoen euro bezuinigenop het studentenreisproduct. Dit kan volgens Jet alleen als studenten minder tijdens de spits gaan reizen. Universiteiten en hogescholen zouden dan hun roosters aan moeten passen aan de spitsuren. Dat betekent langer uitslapen, maar zitten studenten ook te wachten op college tot 20.00 uur?

3. Geen basisbeurs meer voor vierdejaarsstudenten Huidige bachelorstudenten ontvangen volgend jaar geen basisbeurs om hun vierde jaar te financieren, tot zover het idee dat voor de huidige studenten de spelregels niet veranderen. Eerst kon het geld van de basisbeurs van de master hiervoor nog worden ingezet. Nu de basisbeurs voor de masterfase verdwijnt, verlies je ook deze mogelijkheid. 'Wat er niet meer is, kan ook niet meer gebruikt kan worden', aldus onze Jet.

2. Het leenstelsel Uiteindelijk wordt de basisbeurs toekomstige studenten, aankomende vierdejaarsstudenten en masterstudenten door de neus geboord. Het plan bleef steken bij de Raad van State en er werd gedacht dat het in strijd zou zijn met een internationaal verdrag van de VN. Ook de financiële wereld en 47 internationale studentenbelangenorganisaties hadden weinig vertrouwen in het wetsvoorstel. Facebookpagina's werden aangemaakt, koekjes werden gebakken, een enorm spandoek hing aan de Waalbrug, voedselbonnen deden de rondte en petities werden ondertekend. Het mocht allemaal niet baten, de Nederlandse politiek was onvermurwbaar. Zou de Eerste Kamer het wetsvoorstel tegen kunnen houden? Dat weten we in 2015.

1.Jet op het Malieveld Ook de demonstratie op het Malieveld bleek vruchteloos. In september kondigde de Landelijk Studenten Vakbond een demonstratie tegen het leenstelsel aan. Jet Bussemaker wilde wel haar kant van het verhaalvertellen en reisde af naar de hordes boze studenten. Opsteun van de universiteit konden Nijmeegse studenten in ieder geval niet rekenen. Dat de demonstratie zelf voornamelijk uit middelbare scholieren en verdwaalde anarchisten bestond, komt waarschijnlijk door de timing van het evenement: het wetsvoorstel was al door de Tweede Kamer aangenomen. Aan de creativiteit van de spandoeken kan het in ieder geval niet gelegen hebben.

 

De Tweede Kamer wil af van het experiment waarmee het hoger onderwijs kan afwijken in de hoogte van het collegegeld. Dat meldt NU.nl. Coalitiepartner VVD wil dat excellente studenten die een traject doen bovenop de normale studie, daar meer collegegeld voor betalen. Tijdens het vorige kabinet zijn hier afspraken over gemaakt tussen het kabinet, hoger onderwijs en universiteiten, maar door de invoering van het leenstelsel is het experiment in de ijskast gezet. Als het aan PvdA, de SP, D66, GroenLinks, ChristenUnie, SGP en Partij voor de Dieren ligt, blijft het plan voor zogeheten collegegelddifferentiatie daar ook. 'Het voorstel houdt geen rekening met de achtergronden van studenten. Je hebt dan straks een opleiding communicatie en excellente opleiding communicatie voor wie het kan betalen', aldus PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis tegen NU.nl. Minister van Onderwijs Jet Bussemaker ziet op dit moment geen reden om te experimenteren met het collegegeld, maar dat moet ze nog wel met de Kamer afstemmen. Daar is een meerderheid tegen het experiment dus dat zou goed moeten zitten. Pieter Duisenberg van de VVD vindt het terugtrekken van het experiment hetzelfde als het niet nakomen van afspraken: onbetrouwbaar. Voor studenten zou het voordeliger zijn als het experiment er niet komt: dan hoef je voor je Honours-diploma niet extra geld neer te leggen bovenop het collegegeld.

 

Minister Bussemaker van Onderwijs gaat de meeneembare studiefinanciering aan banden leggen, maar alleen als dat nodig is. Dat is de onduidelijke uitkomst van het debat met de Tweede Kamer. Voorheen had je in Nederland pas recht op studiefinanciering in het buitenland als je minimaal drie van de laatste zes jaar in Nederland woonachtig was. Die eis werd door het Europees Hof als discriminerend ervaren en moest worden aangepast. Om te voorkomen dat de kosten te hoog worden wilde Bussemaker daarom een maximum van negenduizend studenten stellen die hun stufi mee kunnen nemen naar het buitenland. Uit het debat van vanmiddag blijkt dat er alleen een zogenaamde 'deksel' op de toelating komt als het aantal aanvragen uit de hand loopt. De minister zal dan met een ministeriële regeling komen en een plafond instellen. 'Waar dat plafond precies ligt, daar was de minister bijzonder vaag over. Ze gaat straks kijken hoeveel aanmeldingen er zijn en als ze het teveel vindt, zet ze de deksel erop', aldus Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP). Volgens Van Dijk kan het natuurlijk goed gaan, maar is er ook een doemscenario. 'Het zou zomaar kunnen zijn dat veel buitenlandse studenten zich aanmelden voor de meeneembare studiefinanciering en de minister er dan de deksel op gooit. In dat geval vissen veel Nederlandse studenten achter het net.' Je kunt dus maar beter zo snel mogelijk je meeneembare stufi regelen als je naar het buitenland wilt, want voordat je het weet sta je met lege handen in de buitenlandse kroeg.

 

Studenten moeten gemakkelijker huizen kunnen huren die woningbouwcorporaties te koop hebben staan. Dat stelt D66-Kamerlid Kees Verhoeven vanavond voor tijdens het Kamerdebat over de begroting van de woningmarkt. Hoewel de kamernood de komende jaren lijkt af te nemen, zal er tot zeker 2016 een structureel tekort aan studentenkamers zijn. Op dit moment hebben veel woningcorporaties juist moeite met het verkopen van hun huizen. Verhoeven vindt dat er slimmer moet worden omgegaan met deze situatie. Volgens het Kamerlid zijn er nu te veel regels en eisen die verhinderen dat studenten op kamers kunnen in woningen van woningbouwcorporaties, het gaat dan bijvoorbeeld om maximum huurbedragen en toelatingseisen. Hij zal aan Stef Blok, minister voor Wonen en Rijksdienst, vragen of hij wil nagaan of het mogelijk is om deze eisen opzij te zetten. Volgens een woordvoerder van D66 gaat het vooralsnog alleen om een oproep: 'We roepen de minister op om deze mogelijkheid te bekijken, zodat er een concreet plan kan komen.' Het is niet bekend hoe lang studenten gemiddeld in een dergelijke huurwoning kunnen blijven wonen en hoe veel zij aan huur zullen betalen. 'Het is lastig om iets te zeggen over de huur, het gaat niet om één type woning. We willen natuurlijk wel een redelijke opzegtermijn.' Het debat over de begroting van de woningmarkt begint om half zeven vanavond. Tijdens dit debat zal de minister reageren op het voorstel van D66.

 

De European Students' Union (ESU) heeft tijdens een vergadering twee resoluties van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) aangenomentegen het leenstelsel. ESU roept hiermee de Eerste Kamer op om het leenstelsel tegen te houden. Opvallend is dat ESU, 47 studentenorganisaties uit 39 Europese landen, zich nu met het Nederlandse wetsvoorstel bemoeit. De voorstellen van de LSVb en het ISO krijgen dus voet aan de grond. Het eerste punt is wellicht te hoog gegrepen, hierin vraagt de bond aan de Eerste Kamer om het leenstelsel van tafel te vegen. ESU weet dat het al door de Tweede Kamer is, en drukt daarom de Eerste Kamer op het hart dat het loan scheme de toegankelijkheid van het hoger onderwijs inperkt. Het tweede aangenomen voorstel heeft betrekking op de NVAO, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie. ESU vraagt de NVAO om de individuele studieprogramma's te beoordelen, en niet alleen de instelling. De NVAO laat dit om de administratieve kosten de verminderen. Volgens de resolutie betekent een goede hogeschool of universiteit niet dat de losse studies ook goed zijn, de kans bestaat dat er rotte appels tussen zitten. Door het aannemen van de resoluties van de LSVb en ISO neemt ESU de oproep om het leenstelsel tegen te houden over. Of de Eerste Kamer ingaat op deze oproep moet nog blijken.

 

Vanochtend zijn er zo'n 250 schoenen voor de ingang van de Tweede Kamer gezet. De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) voert hiermee opnieuw actie tegen de invoering van het leenstelsel in de masterfase. Volgende week debatteert de Tweede Kamer over het voorstel van minister Bussemaker. Ter voorbereiding van dat debat vond er zojuist een hoorzitting plaats, waarbij niet alleen de LSVb en het Interstedelijk Studenten Overleg hun zegje mochten doen, maar ook de Vereniging van Universiteiten en andere externe partijen, waaronder het Nibud. 'Het is een mooi moment om aandacht te vragen met het zetten van een schoen op 5 december. Studenten moeten vaak inleveren en krijgen maar weinig terug', zegt Marije Willems, voorzitter van studentenvakbond AKKU. Bij de 250 schoenen kreeg minister Bussemaker ook een gedicht: sinterklaas is jarig de student nog niet minister Jet is karig studenten gaan failliet de stufi gaat eruit collgegeld verhoogd studenten uitgebuit ambitie niet gedoogd we kunnen dit niet dulden geen kamer, geen ov torenhoge schulden neem Jet naar Spanje mee Volgende week staat het debat over het wetsvoorstel dat de basisbeurs in de masterfase moet afschaffen op de agenda. Foto: Marije Willems

 

De Tweede Kamer discussieerde gisteren over het bindend studieadvies (BSA) dat minister van Onderwijs Jet Bussemaker ook in het tweede en derde jaar wil invoeren. D66, SGP, SP, CDA en GroenLinks hebben zich uitgesproken tegen het voorstel van Bussemaker. Zeven studentenorganisaties, waaronder het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV), boden de Tweede Kamer vlak daarvoor een manifest aan waarin ze pleiten voor het tegenovergestelde: studenten moeten niet zo snel mogelijk door hun studie gejaagd worden, maar de tijd krijgen zich te ontplooien door bijvoorbeeld een bestuursfunctie of semester in het buitenland. In het manifest vragen de studentenorganisaties om het behoud van 'ruimte voor Bildung’ en concreet om bijvoorbeeld collegegeldvrij besturen en de opname van extra-curriculaire activiteiten in het diplomasupplement. Bussemaker noemt de studiecultuur ‘weinig ambitieus’ maar staat met haar voorstel deze ambities van studenten juist in de weg. Universiteiten en hogescholen mogen zelf bepalen of ze meedoen met het experiment of niet en tot nu toe hebben vijftien hogescholen en acht universiteiten zich gemeld. De RU gaf al eerder aan haar studenten niet op deze manier in te gaan perken.

 

Het leenstelsel houdt de gemoederen de afgelopen dagen nog steeds flink bezig. Volgens een rapport dat minister Bussemaker van Onderwijs naar de Tweede Kamer stuurde, zou het stelsel mogelijk in strijd zijn met een internationaal verdrag van de Verenigde Naties (VN). In hoeverre klopt dit en kan die schending het ‘schuldenstelsel’ tegenhouden? Door: Evy van der Aa en Annemarie Verschragen Het verdrag waar het allemaal om draait (het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten), stelt dat het hoger onderwijs toegankelijk moet zijn en geleidelijk kosteloos moet worden. Dit verdrag is wel door Nederland ondertekend, maar nog niet geratificeerd. De bepalingen uit het verdrag gelden dus nog niet. Het sociaal leenstelsel gaat tegen dit verdrag in omdat het hoger onderwijs duurder zou worden waardoor het een maatregel is in de tegengestelde richting. Toch blijkt dat het leenstelsel gewoon wordt ingevoerd, wanneer Nederland overtuigend duidelijk kan maken dat de maatregel noodzakelijk is voor de kwaliteit van hoger onderwijs. Wat als het comité wel concludeert dat er sprake is van schending van het recht op onderwijs? Dan is er evengoed niet zo veel aan de hand. ‘Juridisch gezien kan een dergelijk VN-comité niet veel meer doen dan advies geven’, vertelt Roel Schutgens, hoogleraar Rechten. Een comité van de VN weegt op basis van zeven voorwaarden af of het plan voor een sociaal leenstelsel aangepast moet worden aan het internationale verdrag. ANS heeft, op basis van het onderzoeksrapport van Bussemaker, de voorwaarden van het veelbesproken VN-verdrag eens voor je op een rijtje gezet. 1. Het leenstelsel is een tijdelijke maatregel die slechts geldt tijdens de periode van economische crisis. Het sociaal leenstelsel is geïntroduceerd als maatregel om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen blijven garanderen. Door de invoering van het leenstelsel zou er meer geld beschikbaar komen voor de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Het gaat in de huidige plannen echter niet om een tijdelijke regeling die tijdens de crisis geldt. Dit is een logische vervolgstap op eerdere maatregelen van de overheid. Aan deze voorwaarde wordt dus niet voldaan. 2. Het leenstelsel is noodzakelijk en proportioneel. De alternatieve maatregelen zijn uitvoerig onderzocht en het niet nemen van de maatregel is schadelijker dan de ESC-rechten. Uit het rapport blijkt dat de alternatieven voor de bekostiging van kwaliteit van onderzoek en onderwijs niet uitvoerig zijn onderzocht. Er is alleen maar gekeken naar de mogelijkheden binnen het sociaal leenstelsel. Het kabinet stelt dat het leenstelsel een noodzakelijke maatregel is waardoor het niet invoeren ervan schadelijk is voor de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek. Als het kabinet duidelijk kan maken dat de maatregel noodzakelijk is, wordt aan deze voorwaarde gedeeltelijk voldaan. 3. Getroffen groepen zijn betrokken bij het onderzoek van voorgestelde maatregelen en alternatieven. Alle landelijke studentenvertegenwoordigers zijn betrokken het onderzoek. Aan deze voorwaarde is dan ook voldaan. 4. De impact van de maatregel op de verwezenlijking van het recht is onderzocht. Nederland interpreteert het streven naar kosteloosheid van het hoger onderwijs waarschijnlijk als het garanderen van de toegankelijkheid daarvan. Als blijkt dat door het invoeren van het leenstelsel de toegankelijkheid van het hoger onderwijs wordt beperkt, stelt het comité dat de VN de maatregel waarschijnlijk zal beschouwen als een stap terug. Omdat het comité waarschijnlijk de kostenverhoging gaat afwegen tegen de kwaliteit van het onderwijs, zal de regering moeten laten zien dat het leenstelsel noodzakelijk is om de kwaliteit van het onderwijs te garanderen. Als zij dit aannemelijk kan maken door de vrijgekomen middelen te investeren in het hoger onderwijs, zal deze voorwaarde waarschijnlijk als voldaan worden beschouwd. 5. Het beleid mag niet discriminerend zijn en moet ongelijkheden beperken. Het sociaal leenstelsel zou volgens het kabinet niet direct discriminerend zijn omdat de aanvullende beurs blijft bestaan. De studenten uit gezinnen met een lager inkomen zouden door de extra ondersteuning dus alsnog het hoger onderwijs kunnen. Omdat gespeeld kan worden met de rentepercentages is ook de aflossing van de lening inkomensafhankelijk. Het leenstelsel brengt echter wel risico’s mee voor de toegankelijkheid voor studenten uit gezinnen met een lager inkomen. Omdat beloofd is dat de instroom wordt gemonitord, zal ook dit punt waarschijnlijk geen problemen opleveren. 6. Het leenstelsel tast het recht op onderwijs niet aan. Als blijkt dat door het sociaal leenstelsel de financiële toegankelijkheid van het hoger onderwijs wordt beperkt, wordt het recht op onderwijs aangetast. Door de beloofde monitoring wordt ook op dit punt aan de voorwaarde voldaan. 7. Er heeft een onafhankelijke beoordeling van de maatregelen plaatsgevonden op nationaal niveau. Zolang de Nederlandse wetgevingsprocedure is gevolgd, wordt aan deze voorwaarde voldaan. Niet alle voorwaarden kunnen zomaar worden afgevinkt. Als de overheid kan aantonen dat het hoger onderwijs toegankelijk blijft voor iedereen, en dat de kwaliteit van het onderwijs ook echt omhoog gaat, zal er geen negatief advies klinken vanuit de VN. Dit is wel een teken dat de neuzen van de VN en Nederland niet dezelfde kant op wijzen. Het internationale verdrag is echter niet afdwingbaar bij de Nederlandse rechter omdat die het protocol te vaag vindt. Schutgens: ‘Klagen bij een mensenrechtencomité kan, maar het zijn geen rechters die Nederland iets kunnen opleggen.’