ANS

In de psychiatrische hulpverlening wordt tijdens de kerst doorgewerkt. Lida Bontekoning is sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en werkt voor het Riagg in Arnhem. ‘Nee, déze kerst hoef ik gelukkig niet te werken, maar wanneer je deel uitmaakt van het crisisteam van het Riagg, heeft dat als consequentie dat je ook met feestdagen moet werken. Je bent dan wel niet op kantoor, maar kunt wel ieder moment door de huisarts van een cliënt of de politie gebeld worden met het verzoek om acuut psychotisch geworden, manische of suïcidale personen te begeleiden. En dat kunnen gevaarlijke situaties zijn. Voor de patiënt zelf, of voor zijn of har omgeving, maar ook voor de hulpverlener zelf. Toen het onlangs tien graden vroor, werd ik opgepiept om een paranoïde zwerfster die in de bosjes sliep aan een verblijfplaats te helpen. Ik vroeg haar naar haar naam, adres en familie maar ze sloeg wartaal uit. Wel liet ze een foto van een aantrekkelijke jonge blonde vrouw zien. “Dat ben ik,” zei ze. “En ik ben op de vlucht voor iemand.” De beschrijving van haar achtervolgster was een beschrijving van de zwerfster zelf. Ze was als her ware voor zichzelf op de vlucht.’ ‘Het bezwaar tegen werken met kerst is dat je ieder moment paraat moet staan om te kunnen werken. Dat betekent dat je in deze regio moet blijven, niet kunt drinken en geen bezoek kunt ontvangen. Het kan namelijk gebeuren dat je ineens weg moet. Je kunt natuurlijk anderen bezoeken, maar je houdt toch in je achterhoofd dat je wel eens opgepiept kan worden. Mijn ouders wonen in Lelystad, dat is buiten het rayon. En soms wordt je helemaal niet opgepiept, maar dan moet je wel bereikbaar zijn. Overigens is het hier met kerst niet zo druk, normaal komt er anderhalve melding per dag binnen, met de feestdagen een halve. Als er een pak sneeuw valt, of als er zoiets als de Bijlmerramp gebeurt, is dat ook merkbaar. Mensen worden dan afgeleid, hun persoonlijke ellende raakt even op de achtergrond.’ Ook op scholen wordt rond de kerstdagen even stilgestaan bij het leed in de wereld. Harry de Ridder, contactpersoon van de Amnesty Scholengroep, heeft het vlak voor de kerstdagen drukker dan anders. De Amnesty Scholengroep verzorgt informatielessen over mensenrechten. De Ridder: ‘Zowel vanuit het basis- als vanuit het middelbaar onderwijs is er tijdens de donkere dagen veel belangstelling voor voorlichting over mensenrechten. Een verschil met de gewone voorlichting is er niet, of het moest zijn dat er wat meer behoefte is aan een actieles, waarin bijvoorbeeld brieven worden geschreven. Vaak wordt je rond die dagen wel ergens uitgenodigd om mee te eten of blijf je ergens hangen.’ Tijdens de kerstdagen zijn de scholen dan wel dicht, maar de ziekenhuizen draaien gewoon door. Mirjam (22) voltooide onlangs haar opleiding als A-verpleegkundige in het Radboud-ziekenhuis. ‘Met oud en nieuw wordt er meestal geloot, maar met de kerst móeten we werken. Je werkt met drie diensten op een afdeling, en dan kan het niet anders. Zelf vind ik het nooit zo erg om met kerst te werken. Overdag doe je toch niks thuis, en meestal is het op de afdeling wel gezellig. Dan nemen we een cassettespeler mee en draaien kerstmuziek bij de balie, het centrale punt van de afdeling. Ik probeer het wel altijd zo te regelen dat ik op eerste kerstdag een dagdienst heb, en de tweede een avonddienst. Kan ik toch nog even naar mijn ouders om lekker te eten. Op eerste kerstdag hebben we altijd een kerstontbijt, met de verpleegkundigen. De nachtdienst heeft dat voorbereid en die eten dan mee. Hoe de patiënten het vinden? Nou, de meesten hebben wel veel bezoek, en met het warme eten ’s middags mag er iemand mee eten, en ook met de uitgebreide broodmaaltijd ’s avonds. De saamhorigheid onder patiënten die samen op een kamer liggen is heel groot. En de mensen die alleen liggen hebben meestal de hele dag bezoek. En tja, sommigen zijn te ziek om zich er echt druk over te maken.’ Soldaten hebben een luizeleventje met Kerstmis. Marco (27), werkzaam bij een telecommunicatiebedrijf, was vorig jaar dienstplichtig soldaat. Ook met Kerstmis moest hij vijandelijke morsecodes onderscheppen op de kazerne in Ede. ‘Ik vond het niet erg. Het eten was er veel beter dan thuis. Ik zat dan ook op een luxe kazerne. Wij kregen een vijfgangen-diner voorgeschoteld door kelners in jacquet. Lekkere rollades, smeuïge bavarois en de wijn vloeide rijkelijk. Ook op de werkplek was er een echte kerstsfeer gecreëerd. Kerst zegt me niks, maar deze dagen waren onvergetelijk!’

Dit artikel was onderdeel van een middenpagina geschreven door Nils ten Brinke, Arjan Broers, Esther Mollema en Alex Scheffer.