ANS

Het leenstelsel in de masterfase is nu definitief een jaar uitgesteld en zal pas op zijn vroegst per 1 september 2015 ingaan. Het lijkt er dus op dat er binnenkort weer onderhandeld gaat worden over de uitwerking van de plannen van het leenstelsel. GroenLinks en D66 zijn wel voorstander van een leenstelsel, maar niet zoals Bussemaker het nu voorstelt. Het voorstel voor de bachelorfase (wat al is uitgesteld) en die van de masterfase wordt samengevoegd, zodat ze gezamenlijk behandeld kunnen worden in de Tweede Kamer. De minister komt daarmee tegemoet aan de wensen van de voor haar belangrijke oppositiepartijen D66 en GroenLinks. Ook het afschaffen van de ov-kaart voor studenten is voorlopig met een jaar uitgesteld. In het nieuwe voorstel voor een sociaal leenstelsel wordt ook de ov-studentenkaart bij het voorstel betrokken. Het huidige contract loopt tot 1 januari 2017. Met een opzegtermijn van twee jaar moet dus voor 1 januari 2015 een nieuw contract op tafel liggen. Het experiment waarbij universiteiten extra collegegeld kunnen vragen voor excellentieprogramma's wordt uitgesteld en ook meegenomen in het wetsvoorstel. Wederom geen succes voor Bussemaker.

 

Alexander Pechtold twittert zojuist dat de onderhandelingen met het kabinet op onderwijsgebied zijn mislukt. Oppositiepartijen D66 en GroenLinks waren in gesprek met de regering over een mogelijke compromis over het leenstelsel. Beide partijen eisten meer voorwaarden om toegankelijkheid van het hoger onderwijs te waarborgen, zoals behoud van het OV-reisrecht, langere aflossingstermijn van de studieschuld en aanvullende investeringen in onderwijs. Op welk punt de onderhandelingen zijn stukgelopen is nog niet bekend. Eveneens is het de vraag hoe Bussemaker nu verder moet. Zij heeft steun van de oppositie nodig om haar wetsvoorstel, waarin invoering van het leenstelsel in de masterfase vanaf september 2014 wordt geregeld, door de Eerste Kamer te loodsen.

Helaas, de onderhandelingen met kabinet over onderwijs zijn mislukt.

— Alexander Pechtold (@APechtold) July 1, 2013

 

De dood van politiek leider Hugo Chavéz heeft in Venezuela een hoop in werking gezet, ook voor studenten. De omstreden president werd door de een gezien als een visionair die zich inzette voor sociale gelijkheid, maar door de ander als de oorzaak van de achteruitgang van de democratie. Chavéz lag vaak in de clinch met het hoger onderwijs. Met verschillende maatregelen wilde hij het hoger onderwijs toegankelijker maken en democratiseren. Klinkt top, maar de universiteiten voelden zich flink aangetast in hun onafhankelijkheid. Tijdens zijn presidentschap heeft Chavéz dertien nieuw universiteiten opgericht en door zijn sociale programma's, de Bolivarian Missions, is ook de instroom van studenten flink opgehoogd. De nieuwe universiteiten werden echter door sommige gezien als een verlengstuk van de staat en een manier om studenten op te leiden in het socialisme dat Chavéz aanhing. Wat ook voor grote spanning zorgde bij de universiteiten was gebrek aan geld. De academici krijgen slecht betaald, er is geen geld voor onderzoek of voor verbetering van het onderwijs. De uitbreiding van het aantal universiteiten is niet gepaard gegaan met meer budget, waardoor de kwaliteit op geen enkele manier is verbeterd. Nu er een nieuw president moet worden gekozen, hopen universiteitsmedewerkers op een betere relatie met de regering. De studentenprotesten, die ook in de laatste weken van Chavéz’ leven aan de orde van de dag waren, houden echter niet op. Twee dagen geleden raakten 300 protesterende studenten in Caracas slaags met 100 Chavéz aanhangers, waarna de politie ingreep met traangas. De studenten eisten dat de regering zich niet bemoeit met de politiek tot de verkiezingen op 14 april. Vice-president Nicolas Maduro, die de zaken waarneemt tot die tijd, moet volgens hen stoppen zijn macht over de media te gebruiken om zijn kandidaatschap aan te prijzen. In een ander protest kleurden studenten fonteinwater door heel Venezuela rood in een roep om meer sociale zekerheid en minder criminaliteit. De studenten demonstreren misschien niet direct voor beter hoger onderwijs, maar de roep om een nieuwe regeringskoers is duidelijk. Rafael Escalona, vice-rector van de Caracas Simón Bolívar University, ziet een mogelijke kans voor nieuwe onderhandelingen over een beter budget voor de slecht functionerende universiteiten: ‘We wachten tot ze naar ons luisteren.’

 

Wetenschap en onderwijs worden benadeeld door doorberekeningen van het Centraal Plan Bureau (CPB). Dat moet anders, vindt Hans Clevers, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Hij geeft aan dat alle politieke partijen in principe willen investeren in wetenschap en onderwijs. Doordat het CPB echter alleen kijkt naar wat een investering binnen vier jaar oplevert lijkt investeren in onderwijs weggegooid geld. Een kind van acht levert namelijk vier jaar later economisch nog steeds niets op. Je zou denken dat onze politieke leiders dit zelf hadden kunnen bedenken. Toch wordt hierdoor al twintig jaar te weinig geld gestopt in onderwijs. Het CPB maakt wel vaker fouten als het om onderwijs gaat, zo werd de toegankelijkheid van het hoger onderwijs bij invoering van het sociaal leenstelsel ook veel te rooskleurig geschetst. De politiek loopt er als een mak lammetje achteraan. Een politieke partij die zijn plannen niet laat doorberekenen staat immers meteen bekend als geldverspiller. Clevers heeft nu een commissie ingesteld die wetenschappelijk gaat bewijzen dat het onderwijzen van een kind nut heeft voor de economie. Over geldverspilling gesproken.

 

Mensen in dienst bij een universiteit zien liever een hoger salaris dan een goede seniorenregeling. Dat blijkt uit een enquête onder achtduizend medewerkers. De enquete (.pdf), uitgezet door de Vereniging van Universiteiten (VSNU) en vakbonden, werd ingevuld door ongeveer een derde van de ondervraagden. Zo'n 55 procent van de respondenten ziet graag meer loon. Zij zijn tevens voorstander van het behoud van de bovenwettelijke uitkering, waarbij universiteitspersoneel bij het verkrijgen van een uitkering iets meer dan anderen krijgt. Bovendien geven veel medewerkers aan dat ze graag meer loon zien voor jonge werknemers met tijdelijke contracten en een hogere reiskostenvergoeding. In ruil daarvoor mag de seniorenregeling, die inhoudt dat er vanaf 59e jaar recht is op een kortere werkweek met behoud van het salaris en het inleveren van verlofdagen, veranderen. De resultaten van de enquête bieden ruimte voor de hervatting van de onderhandelingen over een nieuw cao op 8 november. Eerder kwamen vakbonden en de VSNU daar niet uit.

 

Eerder berichtten we al dat vier masterstudenten journalistiek aan de Vrije Universiteit, opererend onder de naam Het Topje van de IJsberg, een grootschalig onderzoek naar de kwaliteit van universitair onderwijs zijn gestart. Vanochtend zijn via de Volkskrant de eerste resultaten naar buiten gebracht. De studenten hebben een enquête afgenomen bij 180 universitaire docenten, waarvan ze een gedeelte ook hebben gesproken. Hieruit kwamen veelal schokkende verhalen. Op meerdere universiteiten wordt de oprot- of genadezes genoemd. Docenten aan de Universiteit Utrecht, de Rijksuniversiteit Groningen, de TU Delft en de Vrije Universiteit in Amsterdam herkennen het fenomeen allemaal: studenten die voor hun scriptie geen mager zesje verdienen, krijgen er toch een. Soms wordt een docent door zijn baas verplicht een zeven te geven, terwijl deze these in feite een vier waard was. Soms wil men een tweede lezer vervangen, omdat deze weigert een document met een voldoende te beoordelen. En soms geeft men een zes uit genade voor de student. Het Topje van de IJsberg rapporteerde ook andere zorgwekkende trends. Zo wordt aan de TU Eindhoven jaarlijks het tentamenniveau verlaagd, terwijl aan de Universiteit Twente inmiddels tentamenvragen worden vermeden waarvan bekend is dat studenten er relatief slecht op scoren. In totaal gaf een derde van de docenten aan dat zij druk voelden om studenten gemakkelijk vakken te laten halen. Een tiende heeft zelfs studenten onterecht laten slagen. De onderzoekers vermoeden dat dit het gevolg is van het financieringsstelsel. Langstudeerders zijn namelijk duur voor universiteiten, aangezien zij betaald krijgen voor ieder uitgereikt diploma. Een woordvoerder van Halbe Zijlstra ontkent dit, het aandeel van de financiering afhankelijk van diploma’s is immers afgenomen van 50 procent naar minder dan 20 procent.

 

Gisteren is de Rijksbegroting voor 2015 gepresenteerd. De raming laat niet veel nieuws onder de zon zien en de beloofde extra investeringen in het hoger onderwijs vallen tegen. De begroting lag eigenlijk al op straat, omdat deze gebaseerd is op eerder gesloten akkoorden. Het grootste nieuws van Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, is de HO-tour die in het najaar van 2014 van start gaat. De afschaffing van de basisbeurs gaat de komende jaren ook geen extra geld opleveren. Sterker nog: hogescholen en universiteiten mogen de komende drie jaar zelf 200 miljoen per jaar inleggen. Harde afspraken over deze investering zijn er niet. De landelijke studentenvakbonden zijn teleurgesteld in de nieuwe begroting. De LSVb laat gefrustreerd weten dat de basisbeurs verdwijnt, maar dat er geen cent extra in onderwijs wordt gestoken. Het Interstedelijk Studenten Overleg vindt daarnaast dat het voor de studenten die meer moeten betalen helder moet zijn wat zij hiervoor terugkrijgen. Onderzoek en innovatie kunnen wel rekenen op extra investeringen, voor innovatie wordt zelfs honderd miljoen euro per jaar meer uitgetrokken. Ook wordt in de nieuwe Rijksbegroting geld uitgetrokken voor een experiment met flexibel deeltijdonderwijs, hier komt negen miljoen voor vrij.