ANS

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Tijdens het Wintertuinfestival verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over de gastsprekers.

'Hoe maak je wetenschap persoonlijk?' roept de Powerpoint de gasten in de zijzaal van de Refter toe. Ionica Smeets laat direct zien hoe je dit doet. 'Ik ga beginnen met de meest persoonlijke column die ik ooit geschreven heb. Twee jaar geleden werkte ik hard aan mijn proefschrift. Terwijl ik al fantaseerde over wat ik zou aantrekken bij de verdediging, ontdekte ik een fout in de allereerste stelling die het hele artikel onderuit haalde. Een paar dagen kroop ik huilend onder mijn dekbed. Ik overwoog mijn carrière als wiskundige aan de wilgen te hangen en een sauna op een Waddeneiland te beginnen. Mijn promotoren haalden me uit de put en ik ging hard aan het werk om mijn bewijzen rond te krijgen. Een half jaar later promoveerde ik alsnog. De momenten van gelukzalig inzicht die je dan ervaart maken het de moeite waard om door te blijven gaan.' Wat volgt is een opeenvolging van geinige verhalen uit de wiskunde. De toehoorders hangen aan Smeets’ lippen en steken gelijk een hoop mathematische materie op. ‘Een goed voorbeeld van het verschil tussen causaliteit en correlatie: er bestaat een samenhang tussen het dagelijks aantal verdrinkingen en verkochte ijsjes, maar leidt het een ook tot het ander? Dit is natuurlijk een schijnverband: bij goed weer gaan mensen vaker zwemmen en meer ijsjes kopen.’ De persoonlijke noot ontbreekt niet: ‘Dit is een foto van mijn vriend Han op het strand. Eerst wilde ik een foto laten zien waarop hij de afwas deed, maar daar was hij het niet mee eens.’ Smeets legt de beste - wiskundig onderbouwde - methode uit om een vaste geliefde te kiezen. Deze houdt in dat je eerst twaalf partners moet ‘testen’ en daarna de eerste moet kiezen die beter is dan alle vorige. ‘Mijn huidige vriend is de veertiende jongen met wie ik minstens verliefd hand in hand heb gelopen en hij is een stuk beter dan alle vorige. Wat dat betreft zit ik dus goed.’

Het laatste oordeel der toehoorders Smeets blijkt aardig wat fans te hebben. Een wiskundelerares op de middelbare school heeft een aantal van haar leerlingen meegesleurd naar de masterclass. Drie vwo-meisjes geven toe niets van wiskunde te snappen, maar hebben toch het een en ander opgestoken. 'Vooral het verhaal over het bepalen van je ideale partner vonden we leuk.' Het combineren van wiskunde met verrassende en persoonlijke verhalen blijkt zeer succesvol, de toehoorders zijn eensgezind positief. 'Deze masterclass heeft me nieuwe energie gegeven', aldus een enthousiaste vrouw.

Spreker Ionica Smeets Uitstraling Lieve schooljuffrouw met wiskundig inzicht Publiek Schuchtere scholieren tussen grijze geïnteresseerden Inhoud Breed scala aan wiskundige weetjes Eindcijfer 8

Foto: Menno van der Meulen

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Tijdens het Wintertuinfestival verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over de gastsprekers.

'Ik wil vooraf even benadrukken dat ik vandaag alleen kan vertellen hoe ik het zie. Over het algemeen kan niemand dat wat schelen.' Ivo Victoria zet zijn expertise voorafgaande aan zijn masterclass literair schrijven direct in perspectief. Hij predikt voor een divers publiek, bestaande uit een aantal studenten, literatuurwetenschappers, scriptschrijvers en een enkele zenuwarts. Allemaal met schrijversambities. Victoria geeft tips voor beginnende schrijvers en vertelt over hoe zijn roman Hoe ik nimmer de Ronde van Frankrijk voor min-twaalfjarigen won (en dat het me spijt) tot stand is gekomen. 'Mijn verhaal past goed binnen het thema, Het woord en het wit. Wat je niet opschrijft is namelijk minstens zo belangrijk als wat je wel opschrijft.'

De meeste deelnemers aan de masterclass hebben vooraf een schrijfopdracht voorbereid, en Victoria laat aan de hand van voorbeelden uit die teksten zien hoe je betekenis creëert met tekst. 'De lezer moet wel iets te doen hebben tijdens het lezen, je moet dus niet alles al voor hem gaan invullen.' Volgens Victoria ligt de rol van betekenisgever vooral bij de lezer. 'Het is het lot van de schrijver om verkeerd begrepen te worden.' Het publiek luistert aandachtig en Victoria beantwoordt tussendoor allerlei vragen. Een dame van middelbare leeftijd op de eerste rij is een beetje te enthousiast en na de zoveelste vraag over verschillende literatuurtheoretici verzucht de spreker: 'Dat weet ik ook allemaal niet hoor.' Het betoog wordt beëindigd met een video waarin de maker van de tv-serie Lost een lezing geeft over de mystery box die hij in al zijn films en series verwerkt. Hij stopt leegtes in het verhaal, om de lezer nieuwsgierig en geboeid te houden, precies zoals je in literatuur zou moeten doen. Het filmpje is een interessante aanvulling, al riekt ruim een kwartier film in een masterclass van anderhalf uur wel naar opvulling. Het college is direct na de video afgelopen en het gehaaste einde is enigszins onbevredigend.

Het Laatste Oordeel der Toehoorders De reacties van het gehoor zijn overwegend positief. Een studente stelt: 'Ook al vertelde hij veel wat ik al wist, hij gaf wel praktische tips. Het is leuk om van je eigen fouten te kunnen leren.' Een ander voegt toe: 'Het was ook gewoon leuk om naar Victoria te luisteren. Het is een grappig mannetje.' Het filmpje had voor velen niet gehoeven, maar dat wordt de spreker niet te zwaar aangerekend. 'Hier kan ik echt iets mee in mijn eigen schrijfsels,' stelt een luisteraar tevreden vast.

Spreker Ivo Victoria Uitstraling Aandoenlijke, rustige Vlaming Publiek Mengelmoes van studenten, wetenschappers en huismoeders Inhoud Tips en trucs voor de beginnende auteur Eindcijfer 7,5

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Tijdens het Wintertuinfestival verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over de gastsprekers.

‘Ik ben niet vaak gespannen maar voor dit college ben ik pleuriszenuwachtig,’ opent Eric Corton met een lach op zijn gezicht. Dat hij zenuwachtig is blijkt echter niet uit zijn verhaal. Vol enthousiasme begint hij te vertellen over de reportages die hij in Afrika maakte en het belang van stiltes in die opnames. ‘Radio is een lawaaierig medium, als je nooit stiltes laat vallen vinden mensen je al snel een goede dj. Ik doe dat niet, als ik een radioprogramma maak hoor je me denken. Dat vind ik mooi, wat ik zeg is niet van tevoren bedacht en dat geeft een bepaalde sfeer.’ Even later laat Corton een emotioneel item horen dat hij onlangs in Afrika maakte. ‘Je moet je voorstellen dat ik tijdens zo’n opname een beetje autistisch rondloop in het Afrikaanse landschap. Op zo’n moment zit er veel tussen wit en woord. De emotie ligt in de stiltes die vallen en veel minder in wat je feitelijk zegt.’ De oude rocker vertelt dat het wit tussen zijn woorden ook heel belangrijk was bij het schrijven van zijn boek. ‘Toen ik besloot al mijn verhalen op te tekenen wilde ik veel te veel vertellen. De uitgever schrapte dan hele passages omdat ik steeds maar in herhaling viel. Mijn emoties werden al duidelijk tussen de regels door, daar hoefde ik geen extra hoofdstukken aan te wijden.’ Het college loopt bijna een half uur uit door de overweldigende hoeveelheid vragen die worden gesteld en na een tijdje merkt Corton met een lach op: ‘Volgens mij moet ik gaan afronden’, waarna hij op zijn horloge kijkt en zegt, ‘ben ik al zo lang bezig? Dan wil ik nu een laatste interessante vraag.’ Een student roept onmiddelijk vanuit de zaal: ‘Ga je ooit nog terug?’ Met een volmondig ‘ja’ sluit hij het college af.

Het Laatste Oordeel der Toehoorders Uit het hoofdstuk dat Eric Corton voorleest blijkt duidelijk dat hij geen schrijver is. Het simplistische taalgebruik zal het hart van een literatuurliefhebber niet sneller later kloppen. Corton is wel een begenadigd spreker die het publiek met zijn mooie spreekstijl om zijn vinger windt. Zijn vrij zware relaas houdt hij moeiteloos luchtig door talloze grapjes en anekdotes. De toehoorders vonden het dan ook een interessant college van een sympathieke man. Het grootste commentaar valt het publiek zelf ten deel: ‘Er werden echt teveel pretentieuze vragen gesteld die totaal oninteressant zijn.’

Spreker Eric Corton Uitstraling Oude rocker met een hart van goud Publiek Oude grijze mutsen en hautaine studenten Inhoud Omzwervingen in Afrika en het belang van stilte in tekst Eindcijfer 7

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Tijdens het Wintertuinfestival verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over de gastsprekers.

‘Even kijken. Even wennen. Ik dacht: “Nijmegen, dat moet een lezing voor plattelandsvrouwen zijn.” Kader Abdolah kennende is hij in staat er toch een mooie avond van te maken. Maar waar moet ik het over hebben? Ik weet het niet. Dan maar de kunst van het schrijven. ‘Vroeger wilde ik een boek schrijven. En dan schreef ik een boek. Bij mijn nieuwe roman - niet boek - De Koning werd ik het boek. Ik vergelijk schrijvers weleens met mijnwerkers. Zij moeten graven. Zij zijn 500 pagina’s aan het graven voordat ze een adertje goud vinden. Dat heb ik ook. Ik schrijf 180 pagina’s en dan ben ik moe. Dan ga ik eerst een uur wandelen en dan ga ik slapen. En ’s nachts slaap ik en gaat mijn lichaam door. En dan word ik ’s morgens wakker en “ZIP”. Hoe noem je dat? Een zip op de computer. Dat heeft mijn lichaam dan gemaakt. Je moet daarom een goed lichaam hebben, gezond leven. Niet drinken, niet verslaafd raken en biologisch eten. Je moet snel nieuwe boeken kunnen maken, anders vergeten ze je. Dan kun je niet opboksen tegen die schrijvers met een iPad. ‘Een schrijver staat boven archieven, boven wetenschappen. Hij moet creëren en knippen en knippen en knippen. De kunst van het weglaten. Picasso. De Guernica. Er zijn duizenden paarden gesneuveld. Maar hij koos er drie. Tien duizenden vrouwen, maar drie zijn er maar afgebeeld. En nog lelijk ook. Oh my God. Van die archieven word je moe, Picasso doet dat voor ons. De massa heeft kunstenaars nodig. Voor schoonheid, voor geschiedenis en voor archieven. Zij geven hoop ruimte. Jullie jonge schrijvers zijn geselecteerd om te knippen en te plakken. Waarom? Om ruimte te geven aan je fantasie, om je publiek te bevrijden. ‘Er zijn drie masterpieces. De Tora, de Bijbel en de Koran. En de Koran is het beste. Meesterlijk geknipt. Is om te lezen, niet om mee te regeren. Wilders heeft gelijk. Bijvoorbeeld de Bijbel. “In den beginne was er het woord en het woord werd vlees”, hoppa, drie miljoen jaar in één zin. Lees de Bijbel en je hebt alles gelezen. In de Koran ook. Ook al heb je die niet gelezen, sommige fragmenten ken je toch wel. Van Walt Disney. ‘De geheime code van het leven van Kader Abdolah. Jij bepaalt alles. Als je iets heel graag wil, moet je dat beeld voor je zien in je hoofd. En ooit ben jij dat beeld. Ik hou van het leven en ik geloof in het leven. En ik denk dat het leven van mij houdt. Daarom ben ik hier. De rest doet er niet toe.’

Het Laatste Oordeel der Toehoorders De oordelen zijn vol lof. ‘Een heel goed spreker. Inspirerend. Een charismatische man’, geeft een jongen ons mee. ‘Ik vond het heel mooi hoe hij alle persoonlijke vragen vermeed’, voegt een studente toe. Een ander vertelt: ‘Ik had niets verwacht, dan ben je al snel tevreden.’ ‘Interessant. Bijzonder interessant, schrijf dat maar op’, aldus een toevallige passant. Eén van de organisatoren haalt zeer veel voldoening uit haar werk: ‘Voel je ook zo’n warm gevoel door je lichaam?’

Spreker Kader Abdolah Uitstraling Zelfverzekerde, statige man met gebarentaal en zonder haast Publiek Toekomstige schrijvers en journalisten en hier en daar een grijsaard Inhoud De levenslessen van de Wijze uit het Oosten Eindcijfer 8,5

Tekst: Henk Strikkers en Eva-Marijn de Vries